یادمان

مَدرس ابن سینا در اصفهان سال‌هاست که به فراموشی سپرده شده است

برگرفته از تارنگار ایران‌نامه - شاهین سپنتا

گروهی از دوستداران فرهنگ ایران، امروز یکم شهریور ماه همزمان با روز پزشک و یادروز پورسینا، در محل تدریس این پزشک نامدار ایرانی در اصفهان حاضر شدند و یاد و نام او را گرامی داشتند. در این گردهمایی که به همت انجمن «میراث‌پژوهان مهربین» برگزارشد، شرکت‌کنندگان خواستار شدند که هر چه سریع‌تر کار مرمت این اثر تاریخی که مدتی معطل مانده است، به پایان برسد و ابراز امیدواری کردند که در سال آینده همایش بزرگ «اصفهان و ابن سینا» در چنین روزی برگزار شود. بنای تاریخی مشهور به «مَدرسِ ابن‌سینا» که در دوره سلجوقیان ساخته شده است در  اصفهان، محله دردشت، خیابان ابن سینا، کوچه پاگلدسته، بالاتر از مدرسه شفیعیه واقع شده است و در تاریخ ۲۴ اسفند ماه ۱۳۸۳ خورشیدی با شماره  ۱۱۵۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنای کوچک اما با ارزش با گنبد آجری‌اش بی‌گمان محل تدریس پورسینا به هنگام اقامت او در اصفهان بوده و بر پایه برخی روایات محلیِ تائید نشده مقبره او نیز در همین مکان (و نه در همدان) بوده است. صرف‌نظر از درستی یا نادرستی روایت اخیر، بی‌گمان نزد اهل فرهنگ جایگاه «مَدرَس» از «مَدفَن» رفیع‌تر است اما متاسفانه محلی که روزگاری نشستگاه پورسینا و شاگردانش بوده و نشست‌های درس و بحث او را پذیرا بوده است، امروز متروک و ناشناخته، به انباری تبدیل شده است و در حالی که همیشه قفلی بر در آن خودنمایی می‌کند و هیچ گردشگر یا پژوهشگری راهی به آن ندارد، روی به ویرانی می‌رود.

بنای فعلی مَدرس پورسینا، بخشی از بنای بزرگ‌تری است که در گذشته در این محل موجود بوده و به تدریج اهالی بر آن دست‌انداخته و بخش‌هایی از آن را تخریب و تملک کرده‌اند. این بنای تاریخی که روزگاری پورسینا آثار ارزشمند خود را در آنجا نگاشته است، در سال‌های گذشته تخریب شده و سنگ‌های آن به غارت رفته است و امروز بی‌‌نام و نشان به حال خود رها شده است و اثرات نم‌ زدگی و ترک‌های بی‌شمار بر گنبد و دیوارهایش از رنج دوران سخن‌ها دارد. مدرس ابن سینا مدتی به عنوان زورخانه و مدتی به عنوان مطبخ مورد استفاده قرار گرفته و  هنوز لایه ضخیم دوده را بر گنبد آن می توان دید، ولی در صورت توجه سازمان میراث فرهنگی، این محل می‌تواند به عنوان موزه یا نمایشگاه دائمی آثار پورسینا پذیرای پژوهشگران و گردشگران باشد.

پورسینا یا «ابوعلی سبنا» یا «ابن سینا»، دانشمند نامدار ایرانی (416- 359 هجری خورشدی) آثار ارزشمندی در رشته‌های مختلف همچون پزشکی، فلسفه، علوم طبیعی، ریاضی، موسیقی و شعر از خود برجا گذاشته است.  پورسینا، سال‌های پایانی عمر خود را در اصفهان به سر برد و به آموزش دانشجویان و نوشتن آثارش پرداخت.

آوازه جهانی پورسینا و جایگاهش در گسترش علوم به ویژه دانش پزشکی نزد ملت‌های دیگر تا آنجاست که مردم ازبکستان (به ‌واسطه زادگاهش در نزدیکی بخارا ) او را ازبک می‌دانند و عرب‌ها ( به خاطر برخی آثارش به زبان عربی) او را عرب می‌خوانند. آیا در این هنگامه، مردم شهری که سال‌ها افتخار میزبانی او را داشته‌اند، جایگاه او در گستره دانش بشری را از یاد برده‌اند و اهمیت حفظ و پاسداشتِ دانشگاه او را فراموش کرده‌اند؟ آیا تنها نام‌گذاری یک خیابان در اصفهان برای پاسداشت جایگاه با اهمیت این دانشمند بزرگ ایرانی در تاریخ این شهر، کافی است؟

گام به گام تا محل تدریس پورسینا  

در سمت راست تصویر، بقایای منار دوره سلجوقی و در سمت چپ مَدرس ابن‌سینا.

( احداث کوچه بین مجموعه مسجد و مدرسه فاصله انداخته است.)

لایه ضخیمی از دوده بر گنبد، یادگار روزگار مطبخ بودن مَدرس ابن سینا 

نم زدگی ناشی از آبیاری باغچه همسایه‌ها

نم زدگی موجب نشست دیوارها و ایجاد ترک بر روی دیوارها شده است

• < قبلی
• بعدی >