یادمان

گزارشی از خانه‎های تاریخی اصفهان؛ خانه هایی که تاریخ در آنها جریان دارد - سبک زندگی ایرانی اسلامی جامانده در خانه‎های تاریخی

خبرگزاری مهر: خانه‎های تاریخی اصفهان روزگاری دو سوم شهر را در بر می‎گرفت. خانه هایی که تاریخ در آنها جریان دارد امروزه زیر چتر بافت فرسوده به تلی از خاک تبدیل می‎شوند.

Upcoming 2021 Nike Dunk Release Dates - nike tiempo ii jersey green black friday specials - CopperbridgemediaShops | adidas chunky sneakers white gold women jeans size

به گزارش خبرنگار مهر، روزگاری شهر پر بود از خانه‎های تاریخی، در کوچه‎های تنگ و زیر بازارچه‎های طویل، خانه‎ها بزرگ اما محبتی که در جای جای آنها ریشه دوانیده بود را با تمام وجود می‎شد احساس کرد.

کافی است در کوچه پس کوچه‎های این شهر به دنبال خانه‎ای با دری کلونی بگردیم که قطعا با زحمت بسیار یافت می‎شود، قدری در کوچه‎های زیر بازارچه یا پشت مطبخ قدم می‎گذاریم بالاخره خانه‎ای با درب کلونی یافت شد.

شاید مجبور باشیم تا رسیدن صاحب خانه قدری منتظر بمانیم اما میزبان خوش روی ما فکر آنجایش را هم کرده است سکوی کنار درب برای استراحت و انتظار ساخته شده تا رنج سفر برای چند دقیقه التیام یافته و مهمان نفسی تازه کند.
 
میزبان آمد با دستی پر از عطوفت و لبی خندان،  پس از دیده بوسی دستان خود را گشوده و مهمان را برای ورود به خانه با صفایش همراهی می‎کند سه بار یاالله می‎گوید، تا مهمان متوجه شود که صاحب خانه تنها نیست و مهمانان به محفل گرم یک خانواده دعوت شده‎اند.

از دالان‎های تودرتوی این خانه رد می‎شویم، اما غافل از اینکه پس از این دالان‎های تو در تو به حیاطی سرسبز و پر از درخت‎های سرو و میوه می‎رسیم که در میان آنها حوضی آبی رنگ در تلالو آفتاب خودنمایی می‎کند، این همان چیزی بود که انتظارش را نداشتیم.

عمارتی با شکوه با ستون‎های گچبری شده به نقوش اسلیمی و کاشی‎کاری‎های آبی رنگ زیر طاق،  همه جلال و شکوه یک خانه ایرانی را به نمایش گذاشته بود.

جای جای این خانه برایمان آشنا است و هیچ غربتی در آن احساس نمی‎کنیم، مانند پرندگانی که عقده دل در کوله بار دارند به پناهگاه آمده‎ایم اما ترس کوچ و اضطراب از  آخرین حضور در این مأمن امن ما را رها نمی‎کند.

از زیبایی این طاق کبود به وجد آمده‎ایم، آنقدر در زیر سقف‎های کوتاه  بال و پر بسته بودیم و اسیر سایه‎‎ها شدیم که زندگی کردن را فراموش کرده‎ایم، غافل از اینکه در گوشه‎ای از این شهر ایوانی رو به آفتاب چشم‎انتظار مهمانی است که به یمن ورودش آب و جارو شود و دل تکانی کند.

به پذیرایی خانه دعوت می‎شویم ، مکانی که همیشه برای مهمانان تدارک دیده شده است ، آنجا هم شکوهی از هنر نگارگری ایرانی بر دیوار حک شده است و نورهای رنگی منعکس شده از بنجره‎های ارسی رنگ‎بندی حیرت انگیزی ایجاد کرده است.

وجود پنجره‎های ارسی در اتاق‎های تابستان نشین این خانه بر گرمای طاقت فرسای تابستان غلبه کرده و به همراه شربت بهار نارنج یک عصرانه بی نظیر را در خاطر مهمان ماندگار می‎کند.

 حوض و باغچه، اندرونی و بیرونی، زمستانی و تابستانی، مطبخ،پذیرایی و هشتی این خانه پر از بوی تاریخ و تمدن و مصلی و شبستان آن همه جلوه‎ای از یک زندگی به سبک ایرانی اسلامی را به رخ می‎کشد که انسان را هماره محو خویش می‎کند و اینجاست که تنها افسوس از تغییر سبک زندگی از نهادمان بر می‎آید.

صدای پای یک کودک رویای شیرین حضور در این خانه را در هم شکست ، خورشید از پهنای آسمان رخت بر می‎بنند و ما هنوز بر سکوی جلو درب نشسته‎ایم، گویی انتظار پایانی ندارد و صاحب خانه مهمان نوازی نیست که در را باز کند، بله حضور در یک خانه قدیمی به سبک ایرانی اسلامی رویایی است که گویی دیگر تعبیری ندارد و این کوله بار تنهایی و فراغت از زندگی به معنای واقعی است که هنوز هم بر دوشمان سنگینی می‎کند و خانه این مأمن امن که عقده دل را کنار حوض آبی رنگش برای ماهی‎های قرمز باز کنیم برایمان آرزویی دست نیافتنی است.

آفتاب کوچ کرد، اذان عشق از مسجد نزدیک خانه به گوش می‎رسد، زمان رفتن ما هم رسیده است، یک بار دیگر کلون در را زده تا خانه بداند که هنوز به یادش هستیم و می‎رویم به امید روزی که نشاط و سر زندگی دوباره به این خانه بازگردد و دل‎ها صفای بهار نارنج و گلاب کنار شبستان با وضویی که در آب زلال حوض گرفته‎ایم را تجربه کند، آری امشب نمازمان را با این حاجت اقامه می‎کنیم.

خانه‎های تاریخی بستر تاریخ و فرهنگ ایرانی هستند

اصفهان به علت قرار گرفتن در قلب تاریخ و تمدن ایران زمین دارای خانه‎های تاریخی متعددی است که هر کدام از آنها در دوران مختلف تاریخی این شهر به وجود آمده‎اند به همین جهت هر یک از آنها دستخوش تغییرات و فراز و نشیب‎های متعددی شده‎اند، سبک و سیاق معماری هریک از این خانه‎ها بسته به عهدی که در آنها به وجود آمده‎اند تفاوت‎های زیادی دارد  و این تفاوت در معماری در مصالح ساختمانی و نقوش و طرح‎های به کار گرفته شده نیز رعایت شده است.

خانه‎های قدیمی بستری از تاریخ و فرهنگ ایرانی و شیوه زندگی روزگار خود را بیان می‎کند، و هزران راز نهفته در خود جای داده است،  به عنوان مثال نکته‎ای که نشان از تغییر سبک و شیوه زندگی دارد عدم وجود مکانی به عنوان جای خواب و یا به اصطلاح امروزی‎ها اتاق خواب در شاکله خانه‎های قدیمی است که اغلب کارشناسان این امر را در فعالیت و ساعات کار متمادی در روزگاران قدیم عنوان کرده‎اند، مردان قدیم از ساعات اولیه روز به خارج از منزل عزیمت می‎کردند و ساعات زیادی را بیرون از منزل بودند و زنان نیز همپای همسران خود سحرخیز بوده و به امور منزل و فرزندان رسیدگی کرده و پس از آن شانه به شانه همسران خود کار می‎کردند.

بافت تاریخی اصفهان در حال نابودی است

کارشناس و استاد معماری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در گذشته معماری از سبک زندگی تأثیر می‎گیرد به عنوان مثال در مناطق گرمسیر و کویری معمولا خانه‎ها تودرتو با دیوارهای ضخیم و به وسیله اندود کاه گل عایق می‎شدند.

وی افزود: اما در مناطق سردسیر خانه‎ها رو به آفتاب ساخته می‎شد تا گرمای بیشتری جذب کنند و در تابستان کمتر در معرض آفتاب قرار می‎گرفتند.

حمید سیفی ادامه داد: در گذشته همه جوانب ایمنی و تهویه و سایر جوانب یک ساختمان در نظر گرفته می‎شد، اما در ساختمان سازی کنونی با توجه به امکانات فراوان کمتر به این مورد توجه می‎شود.

وی گفت: خانه‎های قدیمی با بی‎توجهی فراوان تخریب شده و ساختمان‎های جدید و غیر اصولی جای آنها را می‎گیرد، بافت تاریخی اصفهان در حال تخریب است و هیچ نهادی خود را موظف به حمایت از آن نمی‎داند.
 

بانک اطلاعاتی از خانه‎های قدیمی وجود ندارد

اصفهان دارای خانه‎های تاریخی بسیاری است اما آمار دقیقی از این خانه‎ها در دست نیست و این عدم وجود ساماندهی صحیح موجب شده است که این خانه‎ها تخریب شوند و هیچ نظارتی بر آنها نشود.
به دلیل عدم وجود برنامه حفاظتی از بافت و بناهای تاریخی اصفهان بافت تاریخی اصفهان در حال شکاف جدی است.
 
از جمله دلایلی که منجر به این گسستگی در بافت قدیمی اصفهان می‎شود، صدور مجوزهای غیر اصولی ساخت و ساز، رعایت نشدن ضوابط شهرسازی، تعرض به حریم‌ خانه‌های واجد ارزش تاریخی و تعرض به بافتی که هیچ‌گونه برنامه و پشتوانه مطالعاتی ندارد.
 
تحقیقات نشان داده که از مجموع 6 هزار هکتار بافت فرسوده استان اصفهان، دو هزار و 400 هکتار یعنی نزدیک به یک سوم آن دارای ارزش تاریخی است که این مساحت از بافت تاریخی نیز با ساخت و سازهای اخیر در معرض نابودی قرار گرفته است و این درحالی است که تا حدود 25 سال پیش پنج هزار خانه تاریخی در بافت قدیمی اصفهان شناسایی شده بود که هم‌اکنون از این تعداد خانه هم آمار مشخصی در دست نیست.
 
خانه‎های تاریخی زیر چتر بافت فرسوده تخریب می‎شوند
 
هر روز تعداد زیادی از این خانه‎های تاریخی در شهر اصفهان بدون اطلاع مسئولان نابود می‎شوند و گویی صدای آنها به جایی نمی‎‎رسد.

شاهین سپنتا کارشناس میراث فرهنگی اصفهان نیز در این خصوص اظهار داشته است:  تا زمانی‌که یک بانک اطلاعاتی از خانه‎های تاریخی اصفهان تشکیل نشود،  تخریب خانه‌ها و بافت‌تاریخی اصفهان بیشتر می‎شود.
 
وی افزود: درحال‌حاضر هیچ آمار دقیقی از آثار تاریخی اصفهان در دست نیست و تمام آماری که تاکنون ارائه شده نسبی و ناقص است.
 
این کارشناس در ادامه بیان داشت: در حال‌ حاضر بافت‌ تاریخی و فرسوده به‌دلیل نبود ضوابط مشخص برای جداسازی این بافت‌ها از یکدیگر چنان در هم تنیده‌اند که از نگاه ارگان‌های شهری بافت‌های تاریخی هم مشمول بافت فرسوده می‌شوند
 
وی معتقد است: این درحالی است که ارائه تسهیلات شهرداری در بافت فرسوده‌ای که مملو از خانه تاریخی است سبب می‌شود که مالکان خانه‌های تاریخی بسیار زودتر از مالکان بناهایی که فاقد ارزش تاریخی هستند به سراغ طرح‌های شهرداری و تخریب و تغییر کاربری بروند.
 
گزارش : مریم سرلک

• < قبلی
• بعدی >