یادمان
قلعه شوش، بی‌دفاع در برابر باران
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- پنج شنبه, 12 اسفند 1389 09:23
- آخرین به روز رسانی در پنج شنبه, 12 اسفند 1389 09:23
- نمایش از پنج شنبه, 12 اسفند 1389 09:23
- بازدید: 5327
هنوز یک هفته از ریزش پل تاریخی گرگر در خوزستان نگذشته که بخشی از سقف قلعه شوش هم به دلیل بارندگی و فراهم نبودن اعتبارات حفاظتی فرو ریخت. قلعه شوش، بنایی کاملا خشتی و با 117 سال قدمت، به واسطه بارندگی‌های اخیر درحالی بخشی از سقف خود را فروریخته دید که هیچگونه چتر حمایتی بر سر نداشت.
خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ این روزها اخبار حوزه میراث فرهنگی به ریزش بناهایی اختصاص پیدا کرده است که ناشی از بارندگی های اخیر بوده است. به طوری که هنوز مدت کوتاهی از ریزش پل تاریخی گرگر در استان خوزستان نگذشته بود که سقف قلعه شوش هم فرو می ریزد. در این میان کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی خوزستان عدم تامین اعتبار به موقع‌درجهت مرمت اصولی را ازجمله موانعی می دانند که باعث آسیب بناها در فصل بارندگی می شود.
به گزارش CHN؛ طبق گفته نایب رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش، بخش عمده‌ای از تخریب بناها عمدتا به دلیل عدم تامین اعتبار و تاخیر درآن صورت می گیرد. اعتباراتی که درحال حاضر بیشتر حکم نوشدارو پس از مرگ سهراب را دارد. هم اکنون نیز هیچگونه اقدامات اصولی به دلیل زمانبر بودن امکانپذیر نیست اما قاعدتا یکسری اقدامات اولیه و نجات بخشی از جمله «شاب بندی» توسط بخش فنی قلعه شوش باید انجام گیرد.
"لقمان احمدزاده"هم اکنون درب قلعه شوش بسته است و امکان ورود و رویت آنجا میسر نیست اما به گفته کارشناسان میراث فرهنگی شوش بخشی از سقف آن کاملا فرو ریخته است.
قلعه شوش مجلل ترین پایگاه باستان شناسی خاورمیانه
به گفته وی در سال 1891، توسط ژاک دومورگان زمین‌شناس و متخصص دوران پیش از تاریخ، طی یک سفر تحقیقاتی در غرب ایران، از شوش دیدن می‌کند. تپه‌های عظیم شوش بلافاصله او را مجذوب خود کرد و با گرفتن حق کاوش انحصاری کاوش باستان شناسی در ایران برای فرانسه و با هدف انجام یک پژوهش چند رشته‌ای دراز مدت و روش های عملی کردن این ایده، در سال 1897 وارد شوش شد.
در سال نخست، دویست هزار فرانک توسط پارلمان فرانسه به وی اعطا شد. نخستین دغدغه وی ساختن یک خانه بزرگ اکتشافی روی بخش شمالی تپه موسوم «سیتادل» که بعدها «آکروپل» نامیده شد که به حالت قلعه نظامی بود. بنابراین در زمستان 8-1897پس از گمانه‌زنی در شمال تپة اکروپل، با همکاری ژکیه کار احداث قلعة محل استقرار هیأت فرانسوی را به شکل یکی از قلاع قرون وسطای اروپا آغاز کرد.
این قلعه با استفاده از مصالح به د‌ست آمده از دوره های مختلف تپه های باستانی شوش ساخته شد و به شاتو (قصر) معروف گردید. این بنای عظیم و تحسین برانگیز بی شک مجلل‌ترین پایگاه باستان شناسی خاورمیانه است.
جنگ تحمیلی عراق علیه ایران عامل تخریب طاق ها و برجهای قلعه شوش
به استناد نامه آقای ژان‌پرو آخرین رئیس هیأت فرانسوی شوش که از طریق وزارت امور خارجه ارسال گردیده، در سوم فوریه 1982 تا اوایل 1983 که مصادف جنگ ایران و عراق بود قلعه در اختیار نیروهای نظامی قرار داشته است. در این سال جنگ ایران و عراق مرحله حساسی را می‌گذرانیده و نیروهای عراقی تا چند صدمتری شوش پیش‌روی کرده بودند و نقاط حساس آن مورد تهاجم هوایی و توپ‌خانة دشمن قرار داشته است. شهر تخلیه شده بود و نیروهای مدافع ایرانی در جای‌جای شهر سنگر گرفته بودند. از آنجایی که قلعه در بلندترین نقطه دشت قرار دارد، تا کیلومترها در معرض دید می‌باشد. از این جهت یکی از نقاط حساس شوش محسوب می‌گردد. نیروهای نظامی ظاهراً این قلعه را به جهت تسلط بر دشمن که از هر جهت وضعیت نسبتاً مستحکمی داشته است به منظور دفاع و دیده‌بانی استفاده کرده بودند.
از طرفی ستون پنجم عراق در شوش به نیروهای عراقی اطلاع داده بود که قلعة شوش به صورت یکی از دژهای انبار مهمات جمهوری اسلامی ایران است. به همین دلیل آتش بی‌وقفة دشمن به این قلعه لحظه‌ای قطع نمی‌شد. آتش‌گرفتن چندین بشکه قیر و ظاهراً گازوئیل در پشت دیوارهای قلعه، برای دشمن این باور را به وجود آورده بود. به هر جهت در اثر حملات پی‌در‌پی، بسیاری از طاق ها فرو ریخت و به برج‌ها و دیوارها و برجک‌های آن لطمات زیادی وارد آمد. پس از جنگ تحمیلی به منظور آماده نمودن به موقع قلعه جهت برگزاری نخستین گردهمایی باستان-شناسی ایران پس از انقلاب اسلامی، کارهای مرمتی آن در دستور کار قرار گرفت.
بارندگی‌های سیل‌آسای خوزستان و تصمیم گیری های غیر کارشناسی
لقمان احمدزاده یکی دیگر از عوامل موثر در تخریب قلعه باستان شناسی شوش تصمیم گیری های غیر کارشناسی و مرمت های غیر اصولی (بَزَک کردن) در گذشته بوده است. اما به مرور زمان نفوذ آب باران باعث شسته شدن دیوارهای خشتی این بنا از درون شده است.
وی افزود: نصب ناودان های فلزی نقره ای رنگ در نمای قلعه جهت دفع آب های حاصل از بارندگی. این ناودان ها تنها جنبه نمایشی داشته و قادر به تخلیه و هدایت آب های ناشی از بارندگی نیستند؟! در نتیجه آب باران بر روی بام قلعه جمع می¬شود و فشار حاصله از آن باعث فرو ریختن بخش‌هایی از سقف قلعه شده است.
نایب رئیس انجممن دوستداران شوش حذف چهارچوب پنجره‌ها بدون جایگزین نمودن چارچوب جدید در نمای بیرونی قلعه که به نوعی خود نقش نگهدارنده را ایفا می‌کردند؟! این تصمیم غیر کارشناسی باعث ورود رطوبت، بارندگی و سُست شدن بخش های فوقانی بنا شده است.
همچنین‌بخش قابل توجهی از نمای آجری دیوارهای قلعه در سال های گذشته به گونه ای غیر اصولی بَند کشی شده بود. امروز می‌بینیم طی بارندگی اخیر بیشتر بند‌کشی‌های صورت گرفته شسته شده است؟!.
دیوارهای قلعه غذای لذیذ موریانه ها
از آنجایی که قلعه باستان شناسی شوش مرمت مداوم و اصولی را می طلبد. در صورت عدم توجه و رسیدگی به قلعه شوش این قلعه فرو خواهد ریخت چرا که در ترکیب ملات برای بندکشی دیوارهای قلعه از سبوس استفاده شده است که غذایی لذیذ برای موریانه ها به شمار می آید.
هفته گذشته نیز پل گرگر تاریخی سازه های آبی شوشتر به دلیل عدم اعتبار به موقع بر اثر بارندگی های اخیر به عمق 20 متر فرو ریخت. این درحالی است که پل گرگرنه تنها وصل کننده قسمت شرقی و غربی شهر است و هم اکنون حتی عابرین نیز اجازه عبور و مرور از این پل را ندارند بلکه به دلیل پیچیده بودن و زنجیروار بودن نظام مهندسی سازه های آبی شوشتر تخریب قسمتی از این سازه های آبی خلل در قسمت های مختلف را به دنبال خواهد داشت.
