یادمان

کاروانسرای صفوی یا تابلوی تبلیغاتی مواد غذایی

برگرفته از خبرگزاری میراث فرهنگی:
دیوارهای یک کاروانسرای شکوهمند با معماری دوره اسلامی ایرانی در مسیر جاده میان شهرهای یزد و کرمان باز مانده از دوران صفویان به تابلویی تبلیغاتی برای شرکت های تولیدی مواد غذایی و دیگر کالاها بدل شده است به شکلی که این تبلیغات چهار سوی آن را پوشانده است.

کاروانسرای صفوی تابلویی برای تبلیغ

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث ـ این کاروانسرا در 230 کیلومتری جاده کرمان به یزد و در 30 کیلومتری شهر انار واقع شده است که دارای پلانی چهار ایوانی هست و جزو کاروانسراهایی دسته­بندی می­شود که در میان دشت ساخته شده­ و از این رو چهار برج دفاعی نیز در چهار گوشه  آن طراحی و ساخته شده است.

این کاروانسرا از معماری زیبایی برخوردار است اما با این حال در میان دشت به حال خود رها شده تا شرکت های تجاری از دیوارهای آن برای تبلیغ محصولات و کالاهای خود استفاده کنند، این شرکت ها گرداگرد دیوارهای خشتی این بنای تاریخی را رنگ آمیزی کرده و با خطوطی درشت برند خود را روی آن نوشته اند.

البته در جاده های ایران این تنها کاروانسرایی نیست که به این حال و روز افتاده است بلکه بخش زیادی از این گونه بنا ها که در کنار جاده ها و اتوبان ها قرار گرفته است سرنوشتی مشابه با این کاروانسرا پیدا کرده اند، از سویی با توجه به دور بودن این بناهای تاریخی از شهرها هیچ یک از ادارات میراث فرهنگی استانی و شهرستانی مواظبت و نگه داری از این آثار را وظیفه خود نمی دانند.

از سویی دیگر علاوه بر رنگ کاری دیوارهای بیرونی این کاروانسرا بخش های زیادی از دیوارهای داخلی آن نیز تخریب شده است. این کاروانسرا که روزگاری در اثر درایت و تدبیر فرمانروایان ایران و برای رفاه مسافران و رونق بازرگانی ساخته شده بود در زمان ما رو به نابودی کامل گذاشته است.

بر اساس اسناد به جا مانده از تاریخ (هرودوت مورخ نامی نیز در کتاب خود به همین مسئله اشاره می کند) اولین ملتی که اقدام به ساخت محلی برای رفاه و تامین امنیت مسیر در جاده های میان شهرهای کشور خود کرد ایرانیان بوده اند، بر این اساس اول بار در زمان هخامنشیان و در دوران داریوش اول پادشاه هخامنشی محلهایی با نام "کارباط" برای تامین امنیت جاده ها و همچنین استراحت لشکریان هخامنشی در فواصل 6 فرسخی (برابر با 36 کیلومتر) به تعداد زیاد ساخته شد.

کارباط ها را می توان هسته اولیه کاروانسراهای امروزی دانست، اگر چه این منازل بین راهی از ابتدا برای مقاصد نظامی برپا شدند اما با گذر زمان و در دوره های مختلف تاریخی از اشکانیان گرفته تا عهد صفوی تکامل پیدا کرده و در جاده های نقطه نقطه ایران زمین به محلی برای استراحت و امنیت کاروانهای مختلف اعم از تجاری و سیاحتی و نظامی بود. از همین روست که باستان شناسان کاروانسراها که در درازای تاریخ امنیت را به مسافران و تاجران جاده ها ارزانی داشته اند، هدیه ایرانیان به تمدن بشری می دانند و از آن به عنوان اختراعی تمام ایرانی یاد می کنند.

در ایران محل ساخت کاروانسرا تنها به جاده ها محدود نبود و در اکثر قریب به اتفاق شهرها نیز کاروانسراهایی برای استقبال از کارونهایی که وارد شهر می شدند ساخته می شد. در بافت شهرهای قدیم کاروانسرا به همراه حمام، مسجد و بازارچه از عناصر مشترکی بود که در بیشتر محلات یافت می شد. در واقع، وجود این عناصر چهارگانه به محلات شهرهای ایرانی هویت ویژه و پر اهمیت می بخشید و به همین دلیل نیز صاحبان و سازندگان این بناها تلاش می کردند در معماری آنها از نهایت هنر و خلاقیت بهره ببرند.

شاه عباس پادشاه قدرتمند صفوی که در زمان او اقتصاد و قدرت ایران رونقی بسیار یافته بود دستور داد در سراسر کشور کاروانسراهایی برای افزایش امنیت جاده ها و سهولت تردد کاروانها ساخته شود که این کاروانسراها در نقاط مختلف کشور با نام شاه عباسی شناخته می شوند

• < قبلی
• بعدی >