یادمان

آفت به جان میراث فرهنگی

منبع: تهران امروز

فاطمه علی اصغر

سرانجام منابع فرهنگی برگشت ناپذیر چه می‌شود؟ نگرانی دوستداران میراث فرهنگی ادامه دارد. مجلسی‌ها طرح یک فوریت الحاق سازمان میراث فرهنگی به وزارت ارشاد را با 149 رای موافق تصویب می‌کنند. کارشناسان میراث فرهنگی هشدار می‌دهند که نباید همچون یتیمی بی‌خانمان با سازمان میراث فرهنگی رفتار شود که هر بار زیر مجموعه یک سازمان و نهاد قرار بگیرد چراکه نتیجه آن تنها تخریب منابع فرهنگی ایران زمین است.نمایندگان مجلس اما بیش هر چیز نگران حیاط خلوت شدن سازمان میراث فرهنگی هستند. علی مطهری، نماینده مجلس یکی از دلایل این ادغام را نظارت بیشتر بر مدیران سازمان میراث‌فرهنگی اعلام می‌کند.

تصویب طرح یک فوریتی و رد طرح دو فوریتی

نمایندگان مجلس می‌گویند که باید ادغام، متوقف شود با این حال هنوز پرونده ادغام سازمان میراث فرهنگی به وزارت ارشاد باز است. به طوری که این هفته در صحن علنی مجلس طرح دو فوریتی الحاق سازمان میراث فرهنگی به وزارت ارشاد از سوی نمایندگان مطرح شد. با این حال طرح دو فوریتی رای نیاورد و طرح تک فوریتی آن با موافقت 149 نماینده به کمیسیون مربوطه محول شد.

در این زمینه، اردشیر اروجی، استاد دانشگاه و کارشناس نام آشنای گردشگری که مخالف این طرح است، نگاهی به کارشناسی‌های دوره‌های پیشین مجلس دارد و به تهران امروز درباره آن می‌گوید: پیش تر سازمان میراث فرهنگی و سازمان گردشگری دو سازمان جدا و زیر مجموعه وزارت ارشاد بودند تا اینکه هنگام تدوین برنامه پنج ساله سوم گروه کارشناسی مجلس به این نتیجه رسیدند با توجه به اینکه حجم وظایف این دو سازمان افزایش پیدا کرده است باید سطح سازمانی و جایگاه تشکیلاتی آنها افزایش پیدا کند. پس از بررسی‌های مختلف در مورد کمیته کارشناسی به این نتیجه رسیدند که این دو تا سازمان ادغام شوند و به وزارتخانه تبدیل شوند یعنی وزارتخانه میراث فرهنگی و گردشگری اما متاسفانه طی بررسی‌های بعدی این موضوع به صورت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان معاونت ریاست‌جمهوری در قالب لایحه آماده شد و به مجلس رفت.مجلس پس از یک سال کار کارشناسی که از تمامی متخصصان میراث فرهنگی دعوت کردند و در کمیته خاص موضوع را بررسی کردند. به این نتیجه رسیدند که برای اینکه این دو سازمان بتوانند وظایف خود را انجام دهند باید تبدیل به وزارتخانه شوند. در نتیجه به دولت پیشنهاد دادند که لایحه خودش را تغییر و وزارتخانه را پیشنهاد بدهد. دولت هم این کار را تحت عنوان تشکیل وزارت میراث فرهنگی و گردشگری انجام داد. این لایحه در صحن علنی مجلس رای گیری شد و رای آورد ولی تعدادی از نمایندگان در رای‌گیری انجام شده تشکیک کردند. به جای اینکه یک ساعت بعد این رای‌گیری مجدد انجام شود. رای‌گیری به فردای مجلس موکول شد و متاسفانه دیگر رای نیاورد. که این مسئله جای تامل دارد.

اکنون بعد از گذشت شش سال از آن زمان و پس از اینکه سازمان میراث فرهنگی جایگاه تشکیلات بالاتری گرفته است دوباره نمایندگان مجلس می‌خواهند که این جایگاه را برای نظارت بیشتر کاهش دهند.

در حال حاضر، با چاپ و انتشار طرح الحاق میراث فرهنگی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،این طرح در میان نمایندگان توزیع و به امضای 84 نفر از نمایندگان مجلس رسید. در این جلسه موافقان ومخالفان دوفوریتی این طرح دلایل خود را عنوان کردند و طرح دو فوریتی نمایندگان مجلس مبنی بر ادغام سازمان میراث با وزارت ارشاد میزان رای لازم را کسب نکرد و درنهایت طرح تک فوریتی آن با 149 رای موافق، 43 رای مخالف و 9 رای ممتنع از مجموع 217 نماینده حاضر در جلسه مورد موافقت قرار گرفت.

درمقدمه توجیهی این طرح آمده است: با توجه به اهمیت گردشگری در کشور، چون کشور عزیزمان جزو 10 کشور برتر دنیا از نظر جاذبه‌های گردشگری می‌باشد و براساس سند چشم انداز باید بتواند در کشورهای منطقه جایگاه برتری را با توجه به استعدادهای فوق الذکر پیدا کند و همچنین به منظور کوچک‌سازی دولت براساس اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی، کم کردن هزینه دولت و کاهش هزینه‌های غیرضروری و نظارت بر اهداف گردشگری کشور طرح زیر با قید دو فوریت به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌گردد.

به رغم رد طرح دو فوریتی همچنان نگرانی و اعتراض دوستداران میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره ادغام این سازمان با وزارت ارشاد به قوت خود باقی است.

تخریب منابع فرهنگی برگشت ناپذیر

حیدری، یکی از نمایندگان مجلس که موافق طرح ادغام سازمان میراث به وزارت ارشاد است، می‌گوید:مجلس هشتم باید در خط مبارزه با گروه انحراف باشد که در این سازمان به شدت لانه کرده است. دفاع او از این طرح این است: ما می‌خواهیم با ادغام این سازمان وزارتخانه جدیدی پدید آوریم برای اینکه اگر فعالیت‌های این سازمان را مورد بررسی قرار دهیم شاهد آن خواهیم بود که هیچیک از بخشهای صنایع دستی، گردشگری و میراث فرهنگی ما در جایگاه اصلی خود را قرار ندارند. او تنها دلیل خود را این می‌داند که سازمان تبدیل به کارنامه سیاه گروه انحرافی شده است.

اما کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری ریشه و اساس همه مشکلات این سازمان را سیاست زدگی آن می‌دانند و اشتباهی که در مجلس ششم انجام شد.

کامیار عبدی، باستان شناس و استاد دانشگاه که به شدت مخالف با این طرح است، به تهران امروز می‌گوید: سیاست زدگی سازمان میراث فرهنگی باید زدوده شود. این سازمان باید به حالت قبلی خودش بازگردد و تمام مسائل سیاسی از آن کنده شود و برگردد به مباحث کاملا علمی. همانطور که بحث‌های اختصاصی مانند سازمان جنگلداری و زمین شناسی دارد. هر علمی وقتی سیاسی شود، دچار آفت می‌شود و این آفت به جان میراث فرهنگی ما افتاده است.

لیلا پاپلی یزدی، باستان شناس و استاد دانشگاه معتقد است: قضیه ادغام بیشتر سیاسی به نظر می‌رسد و این امر منجر به قلع و قمع سازمان میراث فرهنگی‌ می‌شود.

او که به شدت وضعیت کنونی سازمان را نامناسب می‌داند به «تهران امروز» می‌گوید: بی‌شک در صورت ادغام بسیاری از قابلیت‌های این سازمان کم می‌شود. از سوی دیگر در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی بعد از ادغام‌ها تکه پاره شده است بعد از ادغام دیگر چیزی از آن باقی نمی‌ماند. به گفته او، سازمان میراث فرهنگی دو بخش جدا از هم دارد یکی پژوهش‌های بلند مدت است و دیگری بحث‌های اجرایی آن که باید سریع درباره آنها تصمیم گرفت بنابراین با کوچک شدن سازمان بسیاری از اقدامات اجرایی مثل حفاظت دچار ضعف می‌شود.

اشتباه‌های گذشته مجلس تکرار نشود

«علی اصغر یوسف نژاد»، نماینده مردم ساری در مخالفت با طرح دوفوریتی طرح الحاق سازمان میراث فرهنگی به وزارت ارشاد به طرح این مهم در سال 87، می‌گوید: باید اجازه داد تا این طرح در کمیسون‌های مربوطه مورد بررسی دقیق نمایندگان قرار گیرد تا اشتباه‌های گذشته تکرار نشود. عمران گاراژیان، باستان شناس و استاد دانشگاه به تهران امروز می‌گوید: ببینید از زمانی که سازمان میراث فرهنگی با گردشگری ادغام شده، دیدگاه تخصصی اندک و متخصصان از این حوزه خارج شدند. چراکه کل این فرآیند خطاست. در اصل سیاسی شدن این حوزه خطای محض است.

به‌گفته او، میراث فرهنگی که از دهه 60 به وجود آمده همواره در ساختار اداری ما آواره بوده است از وزارت علوم گرفته تا ارشاد و بعد هم ریاست‌جمهوری. این سازمان همچون یتیم‌ها از این سرزمین به سرزمینی دیگر سرگردان بوده است و بزرگ‌ترین مسئله‌ای که دارد این است که روی آن اقدامات کارشناسی انجام نمی‌شود.

او به نمایندگان مجلس توصیه می‌کند که آنها حداقل کاری که می‌توانند انجام دهند این است که گذشته این سازمان را بررسی کنند، چه از نظر درونی چه از نظر بیرونی و هم داخل سازمان همگن و هم پیشینه آن بررسی شود تا اشتباهات گذشته تکرار نشود.

گاراژیان پیشنهاد می‌کند که این طرح را، پژوهش‌‌گرها در برنامه‌های بلند مدت خود برای مطالعه و کارشناسی قرار دهند که اگر این کار را انجام دهند، هر نظری دهند کارشناسی و قابل دفاع است چراکه میراث فرهنگی ما در غیر این صورت نابود می‌شود و ما برای همیشه با تخریب منابع فرهنگی برگشت ناپذیر رو به روییم.

طرح باید بررسی شود

برخی از نمایندگان مجلس معتقدند که این طرح باعث می‌شود بر عملکرد سازمان میراث فرهنگی نظارت بیشتری شود. بیشتر گره کار هم بر سر بحث گردشگری است. مهرداد بائوج لاهوتی نماینده مردم لنگرود در موافقت با طرح الحاق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به جایگاه ایران به لحاظ جاذبه‌های گردشگری در دنیا اشاره می‌کند و می‌گوید: با آنکه ایران در زمره 10 کشور برتر دنیا در بخش جاذبه‌های گردشگری قرار دارد ولی این حوزه نتوانسته به میزان درآمد مورد نظر خود دست یابد و در انجام فعالیت‌ها و وظایف خود موفق عمل کند.

اما آیا با نظارت بیشتر مشکل گردشگری در ایران حل می‌شود؟

کامیار عبدی، باستان شناس نام آشنای ایرانی در این باره به تهران امروز می‌گوید: نظر من این است که مشکل سازمان میراث فرهنگی این نیست که جزو کدام وزاتخانه است بلکه مشکل این سازمان این است که اکنون دو مقوله کاملا متفاوت دارد که مسئله آنها با هم فرق می‌کند. دو مقوله‌ای به نام گردشگری و میراث فرهنگی که با هم ناسازگارند. چرا که یکی ذهنیت علمی می‌خواهد و دیگری ذهنیت گردشگری. هدف میراث فرهنگی این است که دانش بشری را افزایش دهد و از طرف دیگر گردشگری را داریم که دنبال پول‌سازی است.

به گفته او، این‌ها هیچ ارتباطی با هم ندارد و وقتی این‌ها را کنار همدیگربگذاریم و رئیس آن کسی باشد که نه این را می‌شناسد و نه آن را نتیجه این می‌شود که هم میراث فرهنگی آسیب می‌بیند هم گردشگری.

اردشیر اروجی، کارشناس گردشگری هم در این باره می‌گوید:نمایندگان مجلس مطرح کردند که چون نظارت نیست عملکرد کاهش پیدا کرده اما سوال این است که در زمانی که این دو سازمان زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد بودند و نظارت مجلس بر آن وزارتخانه اعمال می‌شد آیا باز هم عملکرد این دو سازمان مناسب بود؟

پس صرفا نظارت مجلس مشکل این دو سازمان نیست. بلکه همانطور که قبلا هم تشخیص داده شد.پایین بودن جایگاه تشکیلاتی و سطح سازمانی مهم‌ترین مشکل این دو سازمان بود. چنانکه این سازمان را مجددا به وزارت ارشاد منتقل کنیم هر چند نظارت مجلس بیشتر می‌شود ولی به دلیل کاهش جایگاه تشکیلاتی و سطح سازمانی این دو سازمان مشکلات این دو سازمان پیچیده‌تر می‌شود. پس بهترین راه حل همان است که وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی ایجاد شود تا بتواند برای بهبود عملکرد این سه سازمان اقدامات مثبتی انجام دهد. به اعتقاد او، چنانچه این ادغام با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت بگیرد وزارت ارشاد که همین حالا با مشکلات بسیاری در بخش فرهنگ از قبیل کتاب، سینما و مطبوعات، تئاتر و.. دست و پنجه نرم می‌کند، دیگر فرصت رسیدن به موضوعات میراث فرهنگی؛ گردشگری و صنایع دستی را نخواهد داشت.

• < قبلی
• بعدی >