ایران‌بوم

یک کارشناس حقوقی درباره‌ی خارج شدن تعدادی اثر تاریخی از فهرست آثار ملی، معتقد است: این ضعف سازمان میراث فرهنگی است که بخش حقوقی آن قوانین لازم و متناسب با نیازمندی‌ها و وظایف خود را نتوانسته است در مجامع قانونی به تأیید برساند.

نوروز رجبی‌ در گفت‌وگو با خبرنگار بخش میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ابتدا بیان کرد: تشخیص ماهیت تاریخی ـ فرهنگی آثار فقط برعهده‌ی سازمان میراث فرهنگی است. از سوی دیگر، در هیچ کجای قانون تصریح نشده است که دیوان عدالت اداری این حق را دارد که آثار ثبت‌شده در فهرست آثار ملی را از این فهرست خارج کند.

او درباره‌ی این‌که به‌نظر می‌رسد بین قوانین مربوط به میراث فرهنگی و حق مالکیت خصوصی تناقض وجود داشته باشد، گفت: من به این موضوع، تناقض نمی‌گویم، بلکه معتقدم صراحت قانونی وجود ندارد. در واقع، در بسیاری از موارد مربوط به میراث فرهنگی صراحت لازم دیده نمی‌شود و این ضعف سازمان میراث فرهنگی است که در این مدت نتوانسته است، قوانین لازم را در مراجع قانونی به تأیید برساند، درحالی‌که وقتی این سازمان با چنین موضوع‌هایی مواجه می‌شود، نباید با بی‌تفاوتی از کنار آن‌ها بگذرد.

وی ادامه داد: آنچه در سرای «دلگشا» در بازار تهران رخ داد، یک نمونه‌ی امروزی است که متأسفانه امکان دارد باب شود و آثار زیادی که در فهرست آثار ملی هستند، براساس همین مورد که دیوان عدالت اداری آن را از فهرست آثار ملی خارج و مالک نیز آن را تخریب کرد، به این سرنوشت دچار شوند. به این ترتیب این اتفاق‌ها به رویه‌ تبدیل می‌شوند.

رجبی اظهار کرد: این یک خطر بسیار نگران‌کننده است و سازمان میراث فرهنگی باید در اسرع وقت، قوانین و لوایح لازم را تهیه کند و در مجلس به تصویب برساند تا به‌شکل قانون درآیند و جلوی این روند را به‌شکل قانونی بگیرد.

وی گفت: زمینه‌ی منطقی و عقلی این موضوع نیز قابل توجه است، زیرا آثاری که جزو آثار تاریخی یک کشورند، مالکیت معنوی مردم ایران و جهان را دارند. در کشور‌های دیگر، فرهنگ عمومی این مسأله را پذیرفته است و مردم با اشتیاق تلاش می‌کنند به میراث فرهنگی خود به‌عنوان یک سرمایه‌ نگاه کنند. درحالی‌که در کشور ما، اگر بخواهیم خیلی روشنفکرانه و دلسوزانه به قضیه نگاه کنیم، میراث فرهنگی را ارث گذشتگان می‌دانیم، در صورتی که درست است بگوییم که میراث فرهنگی امانت آیندگان است.

او توضیح داد: بسیاری از کشور‌های خارجی که جایگاهی در حوزه‌ی میراث فرهنگی دارند، قوانین مناسب و بستر فرهنگی مناسب با میراث فرهنگی را فراهم کرده‌اند و مردم نیز با اشتیاق عمل می‌کنند. در واقع، شرایط مانند کشور ما نیست که مردم در تنگنایی باشند و جذب باندهای مافیایی شوند و خودشان تلاش کنند آثار تاریخی را از تپه‌های باستانی خارج و به کشور‌های دیگر صادر یا به بهانه‌ی مالکیت خصوصی، میراث فرهنگی را قربانی کنند.

این کارشناس حقوقی با تأکید بر این‌که به هیچ وجه منکر زحمات مسؤولان مربوط در حوزه‌ی میراث فرهنگی نیستم، اظهار عقیده کرد: امروزه بسیاری از افرادی که دلسوز گذشته و میراث فرهنگی هستند، نسبت به رخ‌داد‌هایی که در این حوزه به‌وجود ‌می‌آید، بسیار ناراحت هستند و جامعه‌ی باستان‌شناسی و فرهنگی کشور از روند موجود احساس نگرانی می‌کند، زیرا نمی‌داند سکانداران امروز میراث فرهنگی چقدر نسبت به این موضوع علم و آگاهی دارند و چقدر نظر متخصصان این حوزه برای آن‌ها مهم است. هم‌چنین اکنون زمینه‌ی بی‌اعتمادی به‌شدت به‌وجود آمده است.

رجبی گفت: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به بهانه‌ی شلوغ‌ بودن تهران، مانند گوشت قربانی چند تکه شد و در کنار آن، هزینه‌هایی شد که اصلا نمی‌ارزید. در این شرایط، تکه‌تکه کردن سازمان میراث فرهنگی اشتباه بود. ما فقط از زاویه‌ی میراث فرهنگی، نگران هستیم.

وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم چنین تصمیم‌هایی بگیریم، باید درباره‌ی آن‌ها فکر کنیم، برنامه‌ریزی کنیم، زمینه‌سازی کنیم تا نتیجه‌ی درست به‌دست آید. در یک کشور خارجی و حتا ایران، وقتی می‌خواستند سدی بسازند، چند سال درباره‌ی ساخت آن، تأمین و برآورد هزینه‌ها فکر می‌کردند، موضوع را کامل می‌سنجیدند، برنامه‌ریزی می‌کردند و سپس طرح را یک ساله اجرا می‌کردند؛ اما اکنون می‌بینیم خیلی سریع تصمیم گرفته می‌شود و خیلی سریع هم اجرا می‌شود.

او در پایان افزود: بهترین فرزندان این کشور در جنگ هشت ساله جان خود را برای دفاع از حیثیت و آبروی کشور کف دست گذاشتند تا ایران، آباد و آزاد باشد و مردم آن سربلند باشند؛ ولی گاهی ما کارهایی می‌کنیم که عزت و اعتبار بهترین فرزندان‌مان را بر باد می‌دهیم