زیست بوم

توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها و پیامدهای آن

برگرفته از همشهری آنلاین

مجید لطفعلیان

حدود ۵۰سال است که بهره‌برداری از جنگل‌های شمال کشور در قالب طرح‌های جنگلداری ساماندهی شده و طی این مدّت آثار مثبت و منفی متعددی به همراه داشته است.

در سال‌های اخیر از سوی سازمان‌های غیرمتخصّص در امر جنگلداری مانند گروه‌های مردم نهاد و سازمان‌های دولتی مانند سازمان حفاظت محیط‌زیست فشارهایی برای توقّف بهره‌برداری به‌منظور جلوگیری از ادامه روند کاهش سطح و تخریب جنگل‌های شمال اعمال شده است.

بعضی بر این باورند که با توقّف بهره‌برداری، جنگل‌ها نجات خواهند یافت و روند کاهش سطح جنگل‌های شمال متوقّف خواهد شد. امّا واقعیت این است که کاهش سطح جنگل‌های شمال هیچ ارتباطی به بهره‌برداری ندارد، چرا که مجریان طرح‌ها در محدوده مشخص‌شده به انجام بهره‌برداری می‌پردازند و هیچ دخل و تصرّفی از لحاظ تملّک نداشته و در ازای برداشت متعهّد به کاشت نهال و احیای جنگل‌های مخروبه هستند. تجاوز به حریم جنگل و تغییر کاربری آن را می‌توان مهم‌ترین دلیل تخریب عنوان کرد. در حال حاضر، جنگل‌نشینان و دام‌های آنها از معضلات جنگل‌های شمال ایران است. مقایسه تصاویر ماهواره‌ای مربوط به سال‌های گذشته با تصاویر فعلی نشان می‌دهد که چگونه سطح جنگل‌ها کاهش‌یافته و به زمین‌های کشاورزی، مسکونی، ویلا و غیره تبدیل شده است. معضلی که وجود طرح‌های جنگلداری و انجام بهره‌برداری، به‌شدت مانع آن شده و موجب حفاظت فیزیکی سطوح جنگلی خواهد بود.

سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متّحد (فائو) در کتابی با عنوان وضعیت جنگل‌های جهان که در سال 2001منتشر شد مطالب ارزشمندی را ارائه کرده است. این کتاب جنگلداری پایدار را منوط به توجّه هر چه بیشتر به عملیات بهره‌برداری از جنگل با رعایت حفظ محیط‌زیست سالم و استوار کرده است. در بخش دیگری از این کتاب آمده است 2کشور تایلند و فیلیپین با وجود بیش از 10 سال تعطیلی بهره‌برداری از جنگل‌ها با تجربه نرخ بالای تجاوز و تخریب و قطع غیرمجاز به واسطه افزایش قیمت چوب مواجه شدند.

دوام و بقای هر طرح جنگلداری و مدیریت جنگل بستگی به رویش و تولید دائمی دارد و ممنوع کردن بهره‌برداری و حفاظتی شدن کل جنگل‌ها بلکه گماردن نگهبان برای تک‌تک درختان جنگل هم باعث حفظ آن نمی‌شود. تنها راه حفاظت از این میراث ملّی تهیه و اجرای طرح‌های جنگلداری است. هر چند تهیه و اجرای طرح‌ها بدون اشکال نیست اما کاهش بهره‌برداری نسبت به حجم برداشت کارشناسی و اصطلاح بی‌معنای استراحت جنگل‌ها نیز به صلاح نبوده و موجب از کنترل خارج شدن مناطق جنگلی خواهد شد. توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها هیچ پیامدی جز آسیب و تعرض به جنگل‌ها نخواهد داشت.

• < قبلی
• بعدی >