زیست بوم

سقزگیری، رویشگاه‌های زاگرسی را تهدید می‌کند

برگرفته از همشهری آنلاین

اسدالله افلاکی

وضعیت جنگل‌های زاگرسی آنقدر بحرانی است که رئیس‌جمهور در سفر اخیرش به استان ایلام با وجود مخالفت تیم حفاظتی‌اش، ترجیح داد از نزدیک از این رویشگاه‌ها بازدید کند؛ بازدیدی که بحث خشکیدگی بلوط‌ها را به هیأت دولت کشاند و امید برای نجات این رویشگاه‌ها را افزایش داد.

اما هنوز 2هفته از بازدید رئیس‌جمهور و دستور او مبنی بر پیگیری پدیده خشکیدگی جنگل‌های زاگرسی نگذشته که خبر می‌رسد بنا به دستوری قرار است برای بهره‌‌برداری از سقز در رویشگاه‌های زاگرسی استان‌های کرمانشاه، ایلام وکردستان مجوز صادر شود؛ مجوزی که بنابه اعلام کارشناسان به خشکیدگی دامن می‌زند.

درحالی خبر صدور مجوز سقزگیری از بنه‌های 3 استان زاگرسی زمزمه می‌شود که کارشناسان و صاحب‌نظران جنگلداری صدور این مجوز را درشرایط فعلی به مثابه تیر خلاصی بر پیکر رنجور و رو به احتضار رویشگاه‌های زاگرسی می‌دانند.

سقزگیری باعث مرگ زودرس جنگل‌ها می‌شود

مهندس مرتضی ابراهیمی رستاقی، عضو پیشین شورای‌عالی سازمان جنگل‌ها و از بنیانگذاران سقزگیری به شیوه نو، در این‌باره به همشهری می‌گوید که با آنکه در سال 64مدل بهره‌برداری از سقز را تهیه و پیشنهاد دادم اما اجرای این طرح نشان داد که بهره‌برداران حین سقزگیری از درختان بنه نه‌تنها اصول فنی را رعایت نکردند که برخلاف معیارها وضوابط تعیین شده حتی از درختان با قطر کمتر از 20سانتی‌متر هم سقز گرفتند و این فاجعه‌ای بود برای درختان بنه.

وی تصریح می‌کند که این شیوه سقز‌گیری سبب شد تا در همایش «بنه، مروارید سبز» که در سال 80در شیراز برگزار شد طرح و مدلی را که ارائه کرده بودم مردود و مغایر با حفاظت از رویشگاه‌های زاگرسی اعلام کنم. در همان همایش گفتم که اگر قرار باشد اصول فنی و علمی درسقزگیری رعایت شود در هر هکتار حداکثر 3درخت قابلیت سقز‌گیری دارد که مقرون به صرفه نیست. به همین دلیل بهره‌برداری باید به سمتی برود که باعث حفظ منابع و سرمایه‌های ژنی بشود و بدیهی است که سقزگیری در شرایط فعلی که رویشگاه‌های جنگلی زاگرس به‌شدت بیمار است باعث نابودی این رویشگاه‌ها می‌شود. سودابه کروری که فوق‌دکتری تکنولوژی محیط‌زیست دارد هم پیش از این گفته بود که بهره‌برداری از سقز باعث مرگ پیش رس بنه‌ها می‌شود.

دکتر هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران هم در واکنش به صدور مجوز سقزگیری گفت که با هرگونه استرس و تنش جدید در اکوسیستم‌های جنگلی زاگرس که از پدیده خشکیدگی رنج می‌برند مخالفم چه برسد به اینکه بخواهند برای سقزگیری مجوز صادر کنند.

هشدارهایی از این دست سبب شده تا طی 10سال گذشته بنابه دستور مسئولان وقت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور سقزگیری ممنوع اعلام شود؛ دستوری که سال گذشته هم با توجه به اوج‌گرفتن پدیده خشکیدگی(زوال) جنگل‌های زاگرسی، شورای‌عالی سازمان جنگل‌ها را بر‌آن داشت تا با اعلام اینکه اکوسیستم‌های جنگلی در رویشگاه‌های زاگرسی در حال ضعف است همچنان بر ممنوعیت سقزگیری تأکید کند و این دستور به قوت قبلی باقی بماند.

فراتر از این، دکتر جعفر حسین‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان ایلام می‌گوید براساس تحقیقاتی که به‌تازگی تحت عنوان «طرح جامع بررسی زوال بلوط ها» انجام شده پدیده خشکیدگی که بیش از 6سال است دامن رویشگاه‌های زاگرسی را گرفته درختان بنه را نیز به‌شدت مبتلا کرده حتی در مناطقی درختان بنه بیش از بلوط‌ها دچار پدیده خشکیدگی شده‌‌اند. طرفداران صدور مجوز سقزگیری با اشاره به بارندگی‌های اخیر در ایلام می‌گویند که سقزگیری آسیبی به بنه‌ها وارد نمی‌کند. این درحالی است که براساس همان تحقیقات، برای اثر‌گذاری بارش‌ها وبهبود شرایط درختان مبتلا به خشکیدگی به 3سال زمان نیاز است و نمی‌توان با اعتماد به بارش‌های اخیر مجوز سقزگیری صادر کرد.

ضرورت حفاظت از رویشگاه‌های زاگرسی

فراموش نکنیم که خشکسالی‌ها همچنان ادامه دارد و بنا به اعلام ناسا، ایران در شمار کشورهایی است که 30سال با بحران خشکسالی مواجه است و ما اکنون چهارمین سال آن را پشت سر می‌گذاریم. با وجود این، در نبود مدیریت کارآمد و درست منابع آبی، بحران کم آبی به بزرگ‌ترین معضل کشور تبدیل شده است. در این میان، رویشگاه‌های زاگرسی تأمین‌کننده 40درصد آب کشور است. براین اساس، مسئولان سازمان جنگل‌ها ومراتع کشور باید با حساسیت بیشتری از این رویشگاه‌ها حفاظت کنند.

• < قبلی
• بعدی >