یادمان

بار دیگر هویت بازار ثبت ملی تهران خدشه‌دار می‌شود - احتمال تخریب تزئینات معماری فاخر رستوران مشروطه‌خواهان/ضرورت ثبت اضطراری رستوران نایب بازار

برگرفته از تارنمای اسکان نيوز

مریم اطیابی

در حالی که بازار تاریخی تهران ثبت ملی شده است و هرگونه دخل و تصرف در آن منوط به صدور مجوز از سوی میراث فرهنگی است یکی از شعبات رستوران نائب در بالای شهر تهران با گرفتن حکمی از دادگاه سردر مطلایی رستوران 167 ساله نایب در بازار صحافها را با لایه‌ای می‌پوشاند

«علی خان» موسس چلوکبابی نایب بازار تهران پنج پسر به نام‌های «غلام‌حسین»، «غلامرضا»، «محمد حسن»،«میرزا علی» و «محمود» داشت. میرزا علی و محمود صاحب اولاد نشدند و نسلی از آنها باقی نماند. غلامحسین و غلامرضا هم سهمشان را به محمد حسن فروختند. هر چند غلام حسین وارد کار بانکی شد اما نسل‌ بعدی غلام حسین ظاهراً باردیگر علاقه‌مند شد که شعبه‌ای از نایب را در گوشه‌ی دیگری از شهر ( اصطلاحاً بالای شهر) احداث کند.

حال این فرد در سال 72 نام نایب را در علائم تجاری ثبت کرده است و اکنون بر اساس حکمی از سوی دادگاه با توجه به قانونی که اعلام می‌کند پس از ثبت علائم تجاری هرگونه استفاده از آن علائم منوط به رضایت مالک است ، حکم دریافت کرده تا کلیه نشان‌های نایبِ رستوران نایب بازار معدوم شود.

این در حالی است که رستوران نایب بازار 167 سال قدمت داشته و چون در محدوده ثبت ملی بازار تهران و حریم ثبت جهانی کاخ گلستان قرار دارد، هرگونه دخل و تصرف در آن منوط به کسب مجوز از سوی میراث فرهنگی و شهرداری است. اکنون خبر می‌رسد به استناد این حکم عده‌ای مشغول لایه گذاری روی اثر فاخر کاشی مطلای  سردر این رستوران تاریخی هستند. همچنین بیم آن می‌رود که  گره چینی فاخر این بنا که به سفارش رستوران نایب در سال 88 به قیمت 110 میلیون تومان در اصفهان ساخته شده و نام نایب در دل آن حک شده هم با خطر معدوم شدن مواجه شود. این در و کتیبه سردر، پیش تر با نظارت میراث فرهنگی نصب شده است. به استناد حکم گرفته شده حتی کاسه ها، بشقاب ها و قاشق‌های نایب بازار هم باید نام این برند را به همراه نداشته باشند.

این در حالی است که مهرماه 97 مقرر شد با همت شهرداری و میراث فرهنگی استان تهران در راستای ارتقا هویت تهران تاریخی و معرفی صنوف با سابقه بازار، چهار صنف قدیمی بازار شامل مهدی کبابی، کفاشی بیمه، قهوه‌خانه درویش، رستوران نایب به پیشنهاد عضو هیأت امنای بازار تهران و دارای کتیبه معرفی و شناسنامه صنفی ‌شوند.

به گزارش اسکان نيوز، محمد حسن نایب یک دختر به نام «زهرا» داشت که هنوز هم در قید حیات است و حدود 90 سال سن دارد . زهرا صاحب یک پسر و دو دختر شد. به این ترتیب داماد محمد حسن اداره نایب بازار را برعهده گرفت و با بزرگ شدن پسر او و زهرا که نامش «امیر سعید  بهاری» است نسل بعدی این خانواده هم مسولیت اداره این رستوران 167 ساله را  در دل بازار تاریخی تهران برعهده گرفت.
 

طبق اسناد موجود به استناد برگه‌های بلدیه در زمان رضا شاه این مکان همچنان چلوکبابی نایب بوده است. در کتب دوره قاجار از جمله کتاب اعتمادالسلطنه نویسنده و سیاستمدار نام دار دوره ناصری هم از چلوکبابی نایب بازار نام برده شده است و شرح مفصلی از نوع سرو غذا داده شده است. همچنان که در کتاب سیاه مشق ها تصاویر این چلوکبابی در سال 1320 به تصویر کشیده شده است. از سویی برخی صنوف تاریخی بازار مدعی اند به استناد کتب تاریخی و روایت های شنیده شده برخی  جلسات مشروطه خواهان زیر آینه سنگی این رستوران برگزار می‌شده است. آینه سنگی که در سال 1378 از سوی اداره برق بازار تخریب شده است.

همچنین استاد عبدالله انوار تهران شناس 95 ساله توضیح می‌دهد که 15 سالگی وقتی با دایی‌اش به بازار می‌رود، نهار را باهم در همین رستوران میل می کنند و شادروان دایی انوار می‌گوید:«خدا رو شکر رستوران تغییری نکرده است. در دروه احمدشاه هم که من به اینجا آمدم چلوکبابی نایب همین شکل و شمایل را داشت.» به این ترتیب ردپای نایب بازار از قول انوار حتما به دوره احمدشاهی می رسد.

افزون بر تهران شناسان تمامی رستوران های نایب هم در تبلیغات خود بر این موضوع صحه می‌گذارند که رستوران نایب بازار نخستین چلوکبابی نایب ایران است. حال این پرسش مطرح می‌شود که با توجه به ثبت ملی بودن بازار چگونه قرار است این برند که خاطره جمعی مردم تهران را تشکیل می‌دهد برچیده شود؟ تکلیف حقوق معنوی و میراث ناملموس تهران چیست؟ از سویی آیا معاونت میراث فرهنگی استان تهران اقدام به ثبت اضطراری این بنا خواهد کرد؟ آیا یگان حفاظت میراث تهران و شهرداری در محل حضور خواهند یافت و از تخریب بیش از پیش این بخش از حافظه و هویت بازار جلوگیری خواهند کرد؟

• < قبلی
• بعدی >