یادمان

یک هفته پس از روز ملی خلیج فارس - کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران خواهان ثبت ملی خانه‌ معین‌التجار بوشهری شد

برگرفته از تارنمای قانون

علیرضا افشاری

خانهٔ معین‌التجار بوشهری، کسی که برای احیای موقعیت ایرانیان در خلیج فارس کوشش بسیار کرد، در محدودهٔ خیابان لاله‌زار (قدیم) شناسایی شد. «کمیتهٔ پی‌گیری خانه‌های تاریخی تهران»، که از پی‌گیرانِ این شناسایی بود، خواهان ثبت این خانه در فهرست آثار ملی شد.

به گزارش روابط عمومی کمیتهٔ پیگیری خانه‌های تاریخی شهر تهران، خانهٔ معین‌التجار بوشهری در محدودهٔ خیابان لاله‌زار و سعدی جنوبی و در کوچه‌ای به نام بوشهری واقع شده است. معین‌التجار که روزگاری مالک دوم باغ لاله‌زار محسوب می‌شد، یکی از شخصیت‌های پرآوازه تاریخی، تجاری، سیاسی و دریایی ایران است که فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی او به طور مستقیم موجب احیای موقعیت ایرانیان در خلیج فارس شد.

کمیتهٔ پیگیری خانه‌های تاریخی شهر تهران، که کارگروهی مشترک میان چند سازمان مردم‌نهاد شهر تهران است، خواهان ثبت این خانه در فهرست آثار ملی شد. سجاد عسگری، دبیر این کارگروه، به خبرنگار قانون گفت که به‌زودی این درخواست را تحویلِ مقامات مسؤول خواهد داد و می‌کوشد این خانه را به موزه‌ای از توانمندی‌های دریایی ایران بدل کند؛ توانمندی‌هایی که پیشینه‌ای چند هزار ساله دارند.

دربارهٔ معین‌التجار لازم به اشاره است وی، که از بانیان قیام مشروطه در جنوب ایران به شمار می‌رفت، پس از پیروزی انقلاب مشروطه و تشکیل مجلس یکی از 10 نمایندهٔ تجار بود که وارد مجلس اول (17 مهر ماه 1285 خورشیدی) شد و از چهره‌های متنفذ و شجاع مجلس به حساب آمد. در دورهٔ سوم قانونگذاری نیز حاج معین­التجار از بوشهر به وکالت انتخاب شد و در مجلس جزو هیأت علمیه، که رهبری آن با سیدحسن مدرس بود، قرار گرفت.
معین‌التجار در دوران جنگ جهانی اول و قیام مردم جنوب، همانند درگیری‌های رییس‌علی دلواری با انگلیسی‌ها و چهار باری که بندر بوشهر از طریق دریا مورد تهاجم بیگانگان قرار گرفت، از آزادی‌خواهان و مبارزان ضد استبداد و استعمار پشتیبانی می‌کرد و در تحولات سیاسی اقتصادی حضور فعالی داشت. او ضامن برافراشته بودن پرچم ملی ایران در نقاط جنوبی محسوب می‌شد و نخستین کتابی که ویژهٔ خلیج فارس نوشته شده مربوط به اوست که در سال 1285 هجری قمری به رشتهٔ تحریر درآمده است.
گفتنی است، وی به دلیل قدرت و نفوذ سیاسی ـ اقتصادی بالایی که پیدا کرده بود در نهادهای اقتصادی و سیاسی اواخر عهد قاجار، یعنی دوره احمدشاه، نقش مفیدی را ایفا کرد. از جمله، وقتی در کابینهٔ میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله لایحهٔ قرضه از خارجی در مجلس رد شد و قرار گردید بانک ملی با سرمایهٔ ایرانی تشکیل شود، معین­التجار به اتفاق امین­الضرب تلاش زیادی به عمل آورد و سرمایه­ای قابل ملاحظه جمع کرد و حتی از سرمایهٔ خود برای راه‌اندازی این بانک استفاده کرد تا بانک ملی در راستای حمایت از تولید و کار داخلی شکل گیرد.
در مورد این خانه باید گفت که حاج محمد معین‌التجار قریب 30 هزار متر از باغ لاله‌زار را، که امروز حد فاصل بین خیابان‌های سعدی جنوبی و لاله‌زار است، از ناصرالدین‌شاه خریداری کرد و در آن چندین عمارت باشکوه ساخت به طوری که در تهران هیچ بنایی به شکوه و زیبایی بناهای حاج معین­التجار در آن تاریخ وجود نداشت. حال این بنای فاخر، که تنها بنای بازمانده از این مجموعه است، در معرض خطر نابودی و در وضعیت نامناسبی قرار دارد و متأسفانه تاکنون در فهرست آثار ملی کشور ثبت نشده است.

• < قبلی
• بعدی >