یادمان

تخریب یک خانه تاریخی - صرفا جهت اطلاع!

حدود سه‌چهارم دیگر سقف خانه پایین آمده، خانه‌ی منسوب به «پدر چای ایران» که هرچند متعلق به این شخصیت نیست و عمرش به عمر او نمی‌رسد،‌ اما به دلیل تزئینات و معماری بنا که شاهدی زنده برای شباهت قدمت قاجاری ‌آن است، به ارزش‌های این خانه‌ی 60 ساله افزوده شد.

به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، اوایل اسفندماه سال 1392، خبری که از سوی کمیته‌ پیگیری خانه‌های تاریخی به رسانه‌ها فرستاده شد - با نام «کاشف‌السلطنه» و خانه‌ای که با تزئینات معماری منحصربه فردش کاملا تخریب شده بود - آه همه را برانگیخت.

بر اساس آن خبر، این خانه متعلق به پدر چای ایران «کاشف‌السلطنه» بود.

هرچند همه‌ اهمیت خبر فقط شامل مالک آ‌ن نمی‌شد و تزئیناتی که در این خانه نابود شده بودند مهمترین بخش خبر بود، با این وجود بخش مالکیت خبر پس از گذشت حدود شش ماه تکذیب شد. اما هنوز مهمترین بخش خبر یعنی تاریخی و ارزشمند بودن خانه سرجای خود است و از آن زمان تا کنون چندین‌بار خبرهایی درباره‌ی تخریب تدریجی بخش‌هایی از این بنا به گوش رسیده است.

براساس مشاهدات خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا، حالا با گذر از کوچه‌ی رضایی در خیابان شریعتی، به راحتی تخریب بخش عمده‌ای از شیروانی خانه را می‌توان متوجه شد. این بخش از خانه کاملا فروریخته و بخش‌های کوچکی از قسمت جلویی سقف که مشرف به خیابان است نیز سست‌تر از قبل شده‌اند، البته فقط تنها بخش سالم باقیمانده از این خانه، قسمت انتهایی بنا یعنی چیزی حدود دو تا سه مترِ مشرف به کوچه است که در ظاهر به نظر سالم مانده است.

سه‌چهارم سقفِ خانه و خودِ خانه فروریخته است، هر چند به نظر می‌رسد این فروریختن به خاطر طوفان چند هفته‌ی گذشته‌ی تهران باشد، اما همسایه‌های این خانه‌ ارزشمند می‌گویند این تخریب قبل از بروز هر طوفانی در تهران رخ داده. آن‌ها یک روز صبح که از خانه بیرون آمده‌اند متوجه این تخریب شده‌اند.

به نظر می‌رسد حالا باید هشدارِ تخریب یک بنای ارزشمند دیگر را به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران داد که حواسش به این خانه باشد،‌ چون پس از مشخص شدن این نکته که این خانه فقط منسوب به «پدر چای ایران» است و خانه‌ی واقعی قبل از انقلاب تخریب شد، باز هم کارشناسان و مسئولان میراث فرهنگی استان تهران تاکید کردند، که این خانه هنوز آن‌قدر ارزش دارد که باید حفظ و نگه‌داری و حتی به حالت گذشته‌ی خود بازگردد.

مرداد سال گذشته، اسکندر مختاری طالقانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفته بود: «اگر اسناد هم بگویند و ثابت شود که خانه‌ی «صانعی» متعلق به «کاشف‌السلطنه» نیست، باز هم نباید این خانه‌ ارزشمند و تاریخی تخریب شود.»

سپیده سیروس‌نیا،‌ معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران هم در همان زمان به خبرنگار ایسنا تأکید کرده بود: «حتی اگر خانه‌ی منسوب به پدر چای ایران به "کاشف‌السلطنه" متعلق نباشد، چیزی از ارزش‌های آن خانه کاسته نمی‌شود و اجازه‌ی تخریب آن را نمی‌دهیم.»

امیرمسعود انوش‌فر - معمار - نیز در این‌باره گفت: حتی اگر ثابت شود خانه‌ی قرار گرفته در کوچه‌ رضاییِ خیابان دکتر شریعتی در میدان قدس متعلق به «کاشف‌السلطنه» نیست، باز هم آن خانه ارزشمند است و باید حفاظت و بازسازی شود، اظهار کرد: با این شرط، وضعیت این خانه‌ی تاریخی را می‌توان مانند برخی خانه‌های دوره‌ی نوزایی در اروپا دانست که نسبت به معماری در آن دوران، یک بازنگری انجام شد.

براساس اسنادی که مالک خانه سال گذشته به خبرنگار ایسنا ارائه داد، این خانه‌ی واقع در خیابان دکتر شریعتی تهران به «کاشف‌السلطنه» تعلق ندارد، بلکه اسناد می‌گویند زمین این خانه که پیش از ساخت به صورت باغ بوده است، تا نهم بهمن ماه 1325 متعلق به «عصمت خدیری» بود، اما از آن تاریخ به بعد این باغ به علی اصغر بهبودی فروخته شد تا حدود پنج سال بعد در 15 خرداد 1330 که مالک خانه در فضای باغ، چهار اطاق، ایوان، آب انبار،‌استخر، چاه و قنات احداث کرده بود و آن را به قیمت 662هزار و 500 ریال به دو برادر منوچهر و هوشنگ صانعی فروخت.

این خانه تا سال 1375 همچنان به صورت سه دانگ سه دانگ در اختیار دو برادر بود، اما از آن زمان چند مالک دیگر البته به صورت خانوادگی به جمع مالکان جدید این خانه‌ی تاریخی پیوستند.

هوشنگ سه دانگ از خانه‌ی خود را در 14 مهر ماه 1375 به مظفر صانعی فروخت. پس از آن بر اساس اسناد موجود، زمانی که مظفر قصد فروش یک دانگ و نیم سهم خود از این خانه را داشته است، براساس سند (5073 -19/05/81) که در 22/05/81 به امضا رسیده، این خانه در اجاره‌ی «دفتر حفاظت منافع جمهوری عربی مصر» بود.

البته مدتی پس از خریداری این خانه توسط این دو برادر که فرزندان استاد«علی محمد خان صانعی» معمار دوره‌ی پهلوی که بخش‌هائی از کاخ گلستان انجام داده بود، بازسازی و به گونه‌ای مرمت می‌شود و با توجه به علاقه‌شان به تاریخ و هنر، اقدام به جمع‌آوری این نوع از تزئینات خانه به گونه‌ای که تصاویر آن در اواخر سال گذشته در رسانه‌های مختلف منتشر شد، کرده و آن‌ها را در خانه نصب می‌کند.

و سرانجام در فاصله‌ی دو ماه آذر و دی سال 92 «علی اوسط روحی» این خانه را از وکیل خانواده‌ی صانعی‌ها خریداری کرد.

• < قبلی
• بعدی >