یادمان

وضعیت اسفبار تعیین حریم آثار تاریخی

برگرفته از همشهری آنلاین

محمد باریکانی

صیانت از بناها و محوطه‌های تاریخی و باستانی ثبت ملی شده کشور آنگونه که شایسته آثار تاریخی است مورد توجه مسئولان سازمان میراث فرهنگی قرار ندارد.

نگاهی به آمار تعیین حریم برای صیانت از آثار تاریخی کشور تأکیدی بر این مدعاست که مسئولان سازمان میراث فرهنگی توجه جدی به تعیین حریم آثار تاریخی در کشور لااقل تا پایان سال 90نداشته‌اند. بر اساس آمارها به جرأت می‌توان گفت که وضعیت تعیین حریم محوطه‌های تاریخی و باستانی و بناهای ثبت ملی شده در کشور اسفبار است.

فاجعه بی‌توجهی به تعیین حریم

نگاهی به آمار محوطه‌های تاریخی، بناها، تپه‌ها، راه‌ها، روستاها، گورستان‌ها، قنات‌ها، غارها، کتیبه‌ها، نقش برجسته‌ها و دخمه‌های تاریخی ثبت ملی شده در کشور مشخص می‌کند که حریم محوطه‌های تاریخی کشور رها شده‌اند و بی‌توجهی به تعیین حریم آثار تاریخی ثبت ملی شده مسیر تخریب میراث فرهنگی کشور را هموار می‌کند. نگاه به آمار آثار تاریخی تعیین حریم شده در ایران بیانگر فاجعه بی‌توجهی به حفاظت و صیانت از آثار ثبت ملی شده است.

آمارهای موثقی که در اختیار نویسنده این گزارش قرار گرفته تأکیدی است بر مسئولیت شهروندان ایرانی در گوشه گوشه این سرزمین که به هر شکل ممکن از تخریب و دست‌اندازی به میراث گرانبهای تاریخی و فرهنگی صیانت کنند.براساس آماری که تا پایان سال 90را شامل می‌شود و مشخص نیست چرا فعالیتی برای ارائه آمار 3 سال اخیر نشده، 30هزار و 676محوطه و اثر تاریخی کشور ثبت ملی شده‌اند که تنها 1849اثر، دارای حریم مصوب هستند و امکان تعدی به آثار فاقد حریم دور از ذهن نیست.

آمار نگران‌کننده

از میان تمامی آثار ثبت ملی شده در کشور، 13هزار و 175اثر بنای تاریخی هستند که تنها 1542بنای تاریخی، حریم ابلاغ شده دارند و بدین‌ترتیب مسیر تعدی به 11هزار و 458بنای تاریخی ثبت ملی شده کشور همچنان هموار مانده است. به همین دلیل است که بسیاری از مالکان بناهای تاریخی ثبت ملی شده به ساخت ساختمان‌های چند طبقه در کنار بناهای تاریخی در سطح کشور واکنش نشان می‌دهند.

3هزار و 74محوطه تاریخی و باستانی در کشور نیز ثبت ملی شده‌اند که تا پایان سال 90تنها برای 69محوطه حریم مصوب ابلاغ شده است؛ یعنی از میان تمامی محوطه‌های باستانی ثبت ملی شده کشور تنها 2/24درصد آنها دارای حریم هستند. به همین دلیل است که دوستداران میراث فرهنگی از حفاری‌های غیرمجاز در نزدیکی محوطه‌های باستانی گلایه دارند.

جالب است بدانیم از میان 1339گورستان تاریخی ثبت ملی شده کشور نیز که4/56درصد آثار ثبتی در کل کشور را به‌خود اختصاص داده‌اند، تنها 10گورستان تعیین حریم شده‌اند؛ یعنی 0/75درصد از تمامی گورستان‌های تاریخی کشور! به همین دلیل است که حفاران غیرمجاز چندین شب در گورستان‌های تاریخی شمال کشور چادر می‌زنند و اشیای داخل گورها را به سرقت می‌برند.

312دخمه ثبت ملی شده در کشور نیز وجود دارد که تنها 25دخمه در کشور تعیین حریم شده‌ است؛ یعنی 8درصد دخمه‌های کشور ثبت ملی شده‌اند. به همین دلیل است که دخمه تاریخی یزد که در دوران تاریخی محل تدفین مردگان بوده، به تپه موتورسواری تبدیل شده است.

650غار ثبت ملی شده در کشور نیز وجود دارد که از این تعداد28غار تعیین حریم شده‌اند؛ یعنی 4درصد از تمامی غارهای ثبت ملی شده کشور! از میان 85قنات ثبت ملی شده در کشور نیز تنها 5قنات دارای حریم مصوب هستند و مابقی رها شده‌اند.

54کتیبه باستانی و تاریخی ثبت ملی شده نیز در نقاط مختلف ایران وجود دارد که تنها 7کتیبه تعیین حریم شده ‌است؛ بنابراین تعجبی نیست که همین چند روز پیش در فاصله 700متری یگان حفاظت نقش رستم در شیراز، حفاران غیرمجاز کتیبه شهر پارسه را از صخره کوه تراشیدند.

از میان 135نقش برجسته ثبت ملی شده در کشور نیز تنها 15نقش برجسته تعیین حریم شده‌اند. 45راه باستانی و تاریخی نیز وجود دارد که تنها 6راه از این تعداد تعیین حریم شده‌اند.

اکنون با توجه به وضعیت اسفبار تعیین حریم آثار تاریخی ثبت ملی شده کشور، امروز در چهارمین روز از هفته میراث فرهنگی طرح این سؤال از متولیان میراث فرهنگی الزامی است که چرا عزم جدی برای تعیین حریم آثار ثبت ملی شده در کشور وجود ندارد؟

• < قبلی
• بعدی >