زیست بوم
نابودی سالانه 2میلیارد تن از خاک ایران
- زيست بوم
- نمایش از جمعه, 19 خرداد 1391 17:44
- بازدید: 4460
برگرفته از روزنامه همشهری آنلاین
اسدالله افلاکی
مدیرکل دفتر حفاظت خاک و کنترل فرسایش سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با بیان اینکه میانگین فرسایش خاک در کشور سالانه 8/16 تن در هکتار است، اعلام کرد: هر سال 2 میلیارد تن خاک سرزمین مان از دست می‌رود.
این در حالی است که برخی آمارهای غیررسمی میزان فرسایش خاک را سالانه 20 تن در هکتار نشان می‌دهند. فرسایش خاک در ایران 16/8 تن در هکتار مهندس سیدعلیرضا بنی هاشمی در واکنش به اظهارنظری که اخیرا روی خروجی خبرگزاری ایرن قرار گرفت و طی آن اعلام شد که براثر فرسایش خاک سالانه 2 میلی‌متر از ارتفاع کشور کاسته می‌شود به همشهری گفت: پژوهش‌ها و اندازه‌گیری‌هایی که در رسوب رودخانه‌ها و مخازن سدها صورت گرفته و نیز بررسی نقشه‌های تهیه شده برای فرسایش خاک در کل کشور حاکی از آن است که سالانه 2 میلیارد تن خاک بر اثر فرسایش از دست می‌رود. ضمن آنکه متوسط فرسایش خاک در کشور، سالانه 16/8 تن در هر هکتار است. این عددی است که تقریبا اغلب نهادهای ذی‌ربط بر آن اتفاق نظر دارند.
فرسایش خاک 3 برابر آسیا
بنی هاشمی در ادامه گفت: میانگین فرسایش خاک در آسیا سالانه 5 تا 8 تن در هر هکتار است و با توجه به اینکه میزان فرسایش خاک در کشور ما سالانه 16/8 تن در هر هکتار است می‌توان گفت فرسایش خاک در کشور ما 2 تا 3 برابر آسیاست.
مقایسه با هند و پاکستان
مقایسه فرسایش خاک میان ایران و همه کشورهای آسیایی، منطقی نیست زیرا زمانی می‌توان 2 آیتم را با هم مقایسه کرد که شرایط مشترک داشته باشند. این درحالی است که کشور ما از نظر اقلیم، زمین‌شناسی و شرایط توپوگرافی فقط با هند و پاکستان قابل مقایسه است. اما نمی‌توان ایران را با کشورهای مالزی، اندونزی و ژاپن که از نظر اقلیمی و زمین‌شناسی شرایطی کاملا متفاوتی با ایران دارند مقایسه کرد.
مدیرکل دفتر حفاظت خاک و کنترل فرسایش سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، فرسایش خاک را ناشی از عوامل طبیعی و غیرطبیعی دانست و افزود: توپوگرافی، زمین‌شناسی، پوشش گیاهی و اقلیم از عوامل طبیعی فرسایش خاک است. وقتی ناهمواری‌ها زیاد، پوشش گیاهی کم و شدت باران زیاد باشد باعث فرسایش خاک می‌شود و از آنجا که 60 درصد کشور ما کوهستانی است و نیز با توجه به اقلیم و پوشش گیاهی ضعیف، فرسایش خاک در کشور قابل توجه است.
10 درصد خاک سست در کشور
علاوه براین، حدود 10 درصد از سطح کشور پوشیده از خاک‌های «لس» و «مارنی» است. برای نمونه در حوزه سد وشمگیر در استان گلستان به‌دلیل وجود خاک لس، میزان فرسایش به‌شدت بالاست زیرا خاک لس باعث جابه‌جایی توده‌ای می‌شود.
بهره‌برداری، عامل فرسایش خاک
آن‌طور که بنی هاشمی می‌گوید نحوه بهره‌برداری از سرزمین، جنگل، اراضی کشاورزی، مرتع، مدیریت چرا و دام مازاد در مرتع از عوامل غیرطبیعی فرسایش خاک است که باعث تشدید فرسایش می‌شود. علاوه براین، تغییر کاربری، اجرای پروژه‌های عمرانی نظیر راهسازی و انتقال خطوط نیرو (بدون در نظر گرفتن اصول حفاظت خاک) که باعث احداث ترانشه‌ها می‌شود از دیگر عوامل غیرطبیعی است که به فرسایش خاک دامن می‌زند.
تلاش برای تعیین میزان فرسایش مجاز
بنی هاشمی از تلاش برای تمایز بین فرسایش ناشی از عوامل طبیعی و غیرطبیعی در سراسر کشور خبر داد و گفت: با تمایز بین فرسایش ناشی از عوامل طبیعی و غیرطبیعی، میزان فرسایش در نقاط مختلف کشور مشخص می‌شود و براساس آن می‌توان عوامل تشدید‌کننده فرسایش را شناسایی و کنترل کرد. ضمن آنکه با این اقدام، میزان فرسایش مجاز در کشور هم مشخص می‌شود. گفتنی‌است در این موارد البته نیاز به کارهای تحقیقاتی مستمر است که اکنون در دستور کار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور قرار گرفته است.
