زیست بوم
مشکلات منابع طبیعی از نگاه دیگر
- زيست بوم
- نمایش از شنبه, 16 مهر 1390 10:48
- بازدید: 5135
دراین میان رئیس جدید سازمان، نشستی با مدیران سابق این سازمان برگزار کرد تا به گفته خودش از تجارب ارزشمند آنها برای راه طولانی‌ای که در پیش دارد بهره ببرد. نقد و بررسی مباحث مطرح شده در این نشست بهانه‌ای شد برای طرح مباحث دیگر؛ هر چند که واکنش رئیس جدید سازمان جنگل‌ها به همه گزارش‌هایی که تا‌کنون در باره مشکلات و مسائل منابع طبیعی منتشر شده سکوت بوده است.
نشست روسای پیشین سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با رئیس فعلی، نیمه دوم شهریورماه امسال در سازمان جنگل‌ها برگزار شد. بررسی این نشست از آن رو حائز اهمیت است که مخاطب با مشکلات منابع طبیعی از نگاه افرادی آشنا می‌شود که روزگاری بر مسند ریاست سازمان جنگل‌ها به رتق و فتق امور مشغول بوده‌اند. اینکه این افراد تا چه اندازه در ارتقا یا تنزل جایگاه سازمان جنگل‌ها مؤثر بوده‌اند البته مجالی فراتر از این گزارش می‌طلبد اما آنچه مسلم است کارنامه همه این مدیران در تاریخ منابع طبیعی کشور ثبت شده است.
مهندس علی فضیلتی، مشکلات منابع طبیعی را ناشی از آن می‌داند که« به اندازه لازم کار فرهنگی زیربنایی نکرده‌ایم و اگر متخصصین و مهندسین دلسوز و متدین بار می‌آوردیم امروز وضعمان بهتر بود... چرا که یک نیروی متعهد در منابع طبیعی می‌تواند عاشقانه و بهتر کار کند.»
نیروی انسانی وضعیت خوبی ندارد
مهندس سید حمید کلانتری، پیش از هرچیزی به نکته عبرت‌آموزی اشاره می‌کند و آن فرصتی است که بسیار زود از دست می‌رود:«در هرساعت از عمر مدیریت، خیلی کارها می‌شود کرد. اگر حدود هزار روز برای عمر مدیریت هر فرد در نظر بگیریم تصمیمات زیادی می‌توان گرفت. بهترین چیز، دغدغه زمان مدیریت است. زمان تنها چیزی است که برنمی‌گردد. پول و امکانات برمی‌گردد اما زمان نه». نکته دیگری که وی متذکر می‌شود کمبود نیروی انسانی است « سازمان از نظر نیروی انسانی وضعیت خوبی ندارد؛ فعلاً بخش اعظمی از نیروهای مجرب از بدنه سازمان خارج شده‌اند و محدودیت‌های جذب نیرو هم باعث شده که این قضیه تشدید شود. بایستی روی جذب و توانمندسازی، بازسازی، انتخاب یا هر شیوه دیگر کار شود.»
دکتر ربیع فلاح، یکی دیگر از مدیران پیشین سازمان جنگل‌ها هم در سخنان خود به این نکته اشاره می‌کند:«واقعاً بزرگ‌ترین مشکل و دغدغه همین موضوع نیروی انسانی است و نخستین پارامتر است. با این همه عرصه‌های وسیع چه باید کرد؟! در حال حاضر بایستی جایگاه نیروی انسانی فعلی حفظ شود.» وی در عین حال به میزبان خود- رئیس فعلی سازمان جنگل‌ها- یادآوری می‌کند که «همه نیروهای دانشگاهی نیروی شماست.» نکته در خور توجه دیگری که فلاح متذکر می‌شود پرهیز از تنگ نظری و تأکید بر عدم‌دخالت مسائل سیاسی در عزل و نصب نیروهاست:«یک موضوع مهم دهه اخیر، تفکر سیاسی نیروهاست. در زمان بنده مدیران از چپ چپ تا راست راست حضور داشتند و یک طیف گسترده وجود داشت.
ما عنصر اجرایی بودیم در آن تشکیلات. هر چند در سیستم دولتی باید با معیارهایش منطبق بود اما در بحث‌های اجرایی اخیر، مخصوصاً نبایستی این مسائل دخالت داده شود. دنبال تفکر سیاسی خاصی نباشید. در مجموع روی این مورد وقت بگذارید که اگر کسی واقعاً از لحاظ اخلاقی و سوابق اجرایی مشکلات اجرایی نداشته باشد، او را حفظ کنید.»
دکترعباسعلی زالی از دیگر مدیران پیشین سازمان جنگل‌ها دراین نشست، اهمیت منابع طبیعی را یادآور می‌شود:«منابع طبیعی بستر زندگی و مربوط به همه است و بایستی همه برای منابع طبیعی دلسوزی داشته باشند. زندگی همه بستگی به این دارد که چگونه به آن نگاه کنیم.»
طرح‌های عمرانی بزرگ‌ترین عامل تخریب منابع طبیعی
اما مهندس محمد صمدی که همراه با بازنشستگی از ریاست سازمان کنار گذاشته شد و جایش را به خداکرم جلالی داد، بی‌پروا به یکی از عوامل اصلی تخریب‌های منابع طبیعی اشاره می‌کند:«دوستان از عوامل تخریب منابع طبیعی حرف زدند. اما من می‌خواهم بگویم طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی‌ای که دولت اجرا می‌کند نقش بسیاری در تخریب منابع طبیعی دارد.»
مهندس سید محمد میرمحمدی می‌گوید:«باید به مقوله مشارکت جوامع محلی توجه بیشتری بشود. نحوه مشارکت مردم و مشارکت دادن آنها مهم است. سیستم مشارکتی را نهادینه کنید...اگر هم و غم خود را روی مقوله‌های مشارکتی بگذاریم توسعه پایدار در منابع طبیعی تضمین می‌شود.»
مهندس خدا کرم جلالی، هم سخنانش خالی از لطف نیست:« منابع طبیعی با بیش از میلیون‌ها هکتار وسعت کشور واقعا بی‌کس است. از زمان مدیریت خودم عرض می‌کنم؛ آقای رئیس‌جمهور گفتند به ازای هر 10 هزار هکتار یک نیروی حفاظتی خواهیم داد یا مورد یک میلیارد دلار برای آبخیزداری که به جایی نرسید.»
دکتر فرود شریفی که نهم تیرماه امسال صندلی ریاست را به دکتر سلاجقه واگذار کرد نخست با اشاره به اینکه منابع طبیعی درشمار انفال است بر استقلال سازمان جنگل‌ها به‌عنوان متولی عرصه منابع طبیعی تأکید می‌کند سپس خطاب به جانشین خود می‌گوید:« نباید در انجام وظایف دستخوش سلایق و ابزار دست نمایندگان و برخی کارگزاران و استانداران شویم. » اینکه رئیس جدید سازمان تا چه اندازه از این تجربیات استفاده خواهد کرد نیاز به گذشت زمان دارد؛ فرصتی که می‌تواند کارنامه سلاجقه را در شمار مدیران خوشنام و مؤثر در منابع طبیعی به ثبت برساند.
سخنی با رئیس جدید سازمان
آقای دکتر سلاجقه، می‌بینید آنچه در بالا آمد سخنان روسای پیشین سازمان بود؛ کسانی که روزگاری نه چندان دور بر همان صندلی‌ای نشسته بودند که اینک در اختیار شماست. برگزاری این نشست، نقطه مثبتی در کارنامه شماست. اما آقای سلاجقه علاوه براین مشکلات، مسائل دیگری هم وجود دارد که منتقدان منابع طبیعی درهمان نخستین روزهای ریاست شما از طریق رسانه‌ها با شما در میان گذاشتند با این امید که رئیس جدید سازمان جنگل‌ها نسبت به دلنگرانی‌هایشان واکنشی نشان دهد؛ همچنان‌که تشکل‌های مردم‌نهاد طی زمان نسبتا طولانی‌ای که از انتصاب شما به ریاست سازمان جنگل‌ها و مراتع می‌گذرد در انتظار آن بودند که آنها را به دفتر خود فرا‌بخوانید تا شما را در کم و کیف مشکلات امروز منابع طبیعی کشور قرار دهند، انتظاری که همچنان پابرجاست.
کما اینکه مشغله فراوان شما مانع از آن شد که طی نود و چند روزی که از ریاست شما می‌گذرد با اصحاب رسانه نشستی بگذارید. با این همه طی این زمان نسبتا طولانی خبرنگاران لحظه‌ای از دنبال کردن مسائل منابع طبیعی غفلت نکردند. بگذارید اعتراف کنم که یک موضع‌گیری شما این امید را در دل ارباب رسانه ایجاد کرد که ریاست جدید سازمان جنگل‌ها بر سر منابع طبیعی با کسی مصالحه نمی‌کند و آن موضع‌گیری قاطع شما در برابر طرفداران احداث جاده در جنگل ابر بود؛ نشستی که رسانه‌ای نشد اما از دید رسانه‌ها هم پنهان نماند. همه خبرنگارانی که تا‌کنون از حضور در جمع‌شان دریغ ورزیده‌اید این موضع‌تان را گرامی داشتند و به دیده تکریم به آن نگاه کردند.
همان‌گونه که وقتی بلدوزرهای وزارت راه در آبان ماه 88 به جنگل ابر یورش بردند، درکشمکش مسئولان محلی با مسئولان محیط‌زیست و منابع طبیعی استان، معاون وقت مناطق خشک و نیمه‌خشک سازمان جنگل‌ها برای صیانت از این ذخیرگاه بی‌نظیر، رسانه‌ها را به یاری فراخواند، شماری از اصحاب رسانه با اشتیاق خود را به جنگل ابر رساندند تا مواضع قاطعانه سازمان جنگل‌ها را که از گلوی مدیرکل دفتر امور منابع جنگلی سازمان جنگل‌ها فریاد می‌شد منعکس کنند. آقای دکتر سلاجقه حتی لحظه‌ای هم شک نکنید که اگر پایمردی این مدیران و شماری از مدیران دلسوخته محیط‌زیست و اهتمام رسانه‌ها نبود بلدوزرهای وزارت راه از میانه جنگل ابر هم گذر کرده بودند. این پایمردی‌ها برای همیشه در تاریخ منابع طبیعی کشور باقی می‌ماند.
آقای دکتر سلاجقه نمی‌دانم تا چه اندازه مشغله فراوان این مجال را به شما داده است تا تخریب‌ها و تجاوز به اراضی ملی و منابع طبیعی را دنبال کنید اما بد نیست بدانید سال گذشته طی 3 روز بیش از 14هزار بلوط کهنسال در منطقه حفاظت شده دنا قربانی تبر بی‌مسئولیتی برخی مدیران شد. اما این پایان فاجعه غم انگیز قلع وقمع بلوط‌ها نیست که گهگاه زمزمه از سرگیری فعالیت مجدد در همان مسیر به گوش میرسد. و باز اگر مجال آن را داشته باشید که به مطبوعات سری بزنید در دفاع از این سرمایه‌های بی‌جایگزین، رد پای همان‌هایی را خواهید دید که در مقابل متعرضان به جنگل ابر سینه سپر کردند. امسال قرار بود مسئولان حوزه مناطق خشک و نیمه خشک هم وغم خودشان را صرف صیانت از رویشگاه‌های زاگرسی کنند؛ رویشگاه‌هایی که به‌شدت رو به بیابانی شدن گذاشته‌اند و در نتیجه این نگرانی روز به روز بیشتر می‌شود.
از نوعی دیگر
ما در همه این روزهای نسبتا طولانی همواره منتظر آن بودیم که شما با خبری ما را بهت زده کنید اما این انتظار به‌گونه دیگری تعبیر شد. تغییر ناگهانی مدیرکل روابط عمومی سازمان جنگل‌ها و مراتع آنگونه که در برخی خبرگزاری‌ها منعکس شد اصحاب رسانه را بهت زده کرد؛ این بهت زدگی زمانی دوچندان شد که معاون مناطق خشک ونیمه خشک سازمان نیز به شیوه مشابه بر کنار شد. آنچه باعث بهت زدگی اصحاب رسانه و دیگران شد عزل و نصب‌ها نبود که آمدن هر مدیر جدیدی عزل و نصب‌هایی را در پی دارد؛ اماعزل مدیران پرسابقه خوشنام آن هم به این شیوه غیرمتعارف از سوی شخصیتی که کفه علمی و دانشگاهی اش سنگین‌تر از شخصیت اجرایی اوست بسیار دور از ذهن بود.
آقای دکتر سلاجقه اجازه بدهید بی‌پرده بگویم ما در آرزوی آن بودیم که با آمدن شما سازمان جنگل‌ها جان تازه‌ای بگیرد.در آرزوی آن بودیم که شما ازمدیران شجاع و دلسوز حمایت کنید.انتظار داشتیم که وقتی یکی از مسئولان ارشد یکی از استان‌های کشور چوب حراج به مراتع کشور می‌زند دکتر سلاجقه در مقابل این زیاده‌خواهی سینه سپر کند و با موضع‌گیری شجاعانه خود اصحاب رسانه را بهت زده کند. شما برای ایستادگی قاطعانه همه ابزارها و حمایت‌ها را در عالی‌ترین وجه ممکن داشتید؛ بزرگ‌ترین دلیل آن، پیام شفاهی عالی‌ترین مقام کشور (مقام معظم رهبری) خطاب به مسئولان و دست‌اندرکاران منابع طبیعی و سازمان جنگل‌هاست که اسفندماه گذشته در همایش حفظ حقوق بیت المال در اراضی ملی و منابع طبیعی توسط نماینده ولی فقیه قرائت شد.
در بخشی ازاین پیام روشن، صریح و تعیین‌کننده آمده است: « متصرفین را قطع‌ید کنید. هم خبرهای زیادی میرسد، هم انسان خودش مشاهده می‌کند. تا آنجایی که حالا انسان در رفت‌وآمدها، در سفرها فرصت پیدا می‌کند از نزدیک ببیند، یا کسانی که از نزدیک دیدند و مورد وثوقند، میآیند اطلاع میدهند. متأسفانه با تعرض به جنگل‌ها و تعرض به مراتع، تعرض به کشور و به مردم کشور ظلم شده است. زمین‌های مراتع را در جاهای مختلف، به‌خصوص در نزدیکی شهرهای بزرگ، مورد تعرض قراردادند وضایع کردند، جلوی این را باید بگیرید...». می‌بینید آقای دکتر سلاجقه با وجود چنین حمایتی انتظار ما و همه آنهایی که حفظ منابع طبیعی و انفال بخشی از دغدغه زندگی‌شان است انتظاری بجاست.
اینک آقای دکتر سلاجقه اصحاب رسانه به نمایندگی از همه مردم می‌خواهند بدانند برای صیانت از جنگل‌های کشور به‌ویژه رویشگاه‌های زاگرسی چه تدبیری اندیشیده‌اید؟
می خواهند بدانندبا کدام سازوکار می‌خواهید مانع ساخت سدهایی نظیرکارون4شوید؛ سدی که باعث نابودی بیش از 100 هزار اصله بلوط کهنسال شد؟
می‌خواهند بدانند تخصص، تجربه و صد البته تعهد اولویت چندم شماست؟
می خواهند بدانند ریاست جدید سازمان جنگل‌ها تا چه اندازه درمقابل تعرض و تصرف اراضی ملی و طبیعی تحت هر عنوانی که باشد ایستادگی می‌کند؟
می‌خواهند بدانند تدبیر شما برای ایجاد ثبات دربدنه کارشناسی سازمان متبوعتان چیست؟ و می‌خواهند بدانند خط قرمز ریاست سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در حفاظت و صیانت از عرصه‌های طبیعی و انفال کدام است؟
آقای دکترسلاجقه این پرسش‌ها نمونه‌ای از صدها پرسشی است که مخاطبان رسانه‌ها مشتاقانه در انتظار پاسخ آن هستند؛ مطمئن باشید اصحاب رسانه همواره در کنار شما و همه کسانی خواهند بود که حفظ انفال و منابع طبیعی اولویت اول آنهاست.
