نوروز جشنی بر پایه ریاضی و نجوم ایرانیان
- ميراث معنوي
- نمایش از سه شنبه, 25 اسفند 1388 12:17
- بازدید: 5673
خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ در سال جاری نوروز به عنوان یکی از مهترین جشن‌های ایرانیان و 10 کشور دیگر، نه تنها در میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسید که در مجمع جهانی سازمان ملل نیز از این روز به عنوان روز جهانی عید نوروز یاد شده است. این درحالی است که به گفته دکتر جنیدی، آنچه در این توجه ویژه به نوروز نادیده گرفته شده، اهمیت دانش ایرانیان در ریاضی و ستاره‌شناسی بوده است.
به گزارش CHN مجمع عمومی سازمان ملل در نشست 23 فوریه 2010 خود، 21 ماه مارس را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز، با ریشه ایرانی به‌رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از 3 هزار سال دارد و امروزه بیش از 300 میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است. پیش از آن در تاریخ 8 مهر 1388 خورشیدی، نوروز توسط سازمان جهانی یونسکو، به عنوان میراث غیر ملموس جهانی، به ثبت رسیده‌بود.
دکتر «فریدون جنیدی»، پژوهشگر تاریخ درباره این‌باره می‌گوید: «آنچه در ثبت پرونده جهانی نوروز، چه در یونسکو و یا سازمان ملل مورد توجه قرار نگرفته اهمیت نوروز و دانش ایرانیان در ستاره‌شناسی و نجوم است. به واقع نوروز جشن بزرگی بر پایه دانش ریاضی و نجوم ایرانیان است.»
وی در ادامه می‌گوید: «هزاران سال پیش نیاکان ما بر پایه دانش خود به ریاضی و ستاره‌شناسی روز آغاز بهار را شناخته بودند. آن‌ها این موضوع را که جهان در این روز به سبزی می‌رود را فهمیده بودند و این توان و اهمیت دانش ایرانیان بر ستاره‌شناسی را نشان می‌دهد.»
به گفته وی خیام، دانشمند و شاعر ایرانی موفق به نوشتن کاملترین سالوار (سالنامه) جهان شده است. سال‌ها بعد از روی سالوار خیام، سالوار میلادی نوشته شد که اشکالات زیادی دارد. اما متاسفانه امروز سالوار میلادی را به عنوان سالوار جهان می‌شناسند و این در حالی است هنوز سالوار خیام کاملترین و جامع‌ترین سالوار محسوب می‌شود.
به گزارش CHN جشن نوروز از لحظه اعتدال بهاری آغاز می‌شود. در دانش ستاره‌شناسی، اعتدال بهاری یا اعتدال ربیعی در نیم‌کره شمالی زمین به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از صفحه استوای زمین می گذرد و به سوی شمال آسمان می‌رود. این لحظه، لحظه اول برج حمل نامیده می‌شود، و در تقویم خورشیدی با نخستین روز (هرمز روز یا اورمزد روز) از ماه فروردین برابر است. نوروز در تقویم میلادی با 21 یا 22 مارس مطابقت دارد.
منشا و زمان پیدایش نوروز، به درستی معلوم نیست. در برخی از متن های کهن ایران ازجمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن ها، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است. پدید آوری نوروز در شاهنامه، بدین گونه روایت شده است که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان، دستور داد تا در آنجا برای او تختی بگذارند و خودش با تاجی زرین بر روی تخت نشست. با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو نامیدند.
جنیدی درباره برگزاری جشن نوروز می‌گوید: «جشن نوروز همواره در ایران رواج داشته و آنچه امروز برگزار می‌شود تفاوت چندانی با گذشته ندارد. پس از ورود اسلام، ایرانیان حدود 2 تا 3 قرن تلاش کردند تا آیین جدید را با فرهنگ باستانی خود پیوند بزنند. بر این اساس هرگز خللی در پرداخت به جشن آیینی نوروز به وجود نیامد.»
وی در ادامه می‌گوید: «در گذشته به دلیل هم‌خوانی فرهنگ و آیین، احتمالا نوروز به صورت یک مراسم مذهبی و آیینی نیز برگزار می‌شده است. اما آنچه اهمیت دارد این است که این مراسم بیش از هزاران سال در شهرها و روستاهای ایران برگزار می‌شود و همواره مورد حفاظت ایرانیان قرار گرفته است.»
جنیدی درباره حفاظت از نوروز به عنوان میراث ناملموس جهانی می‌گوید: «نوروز به وسیله نیاکان ما حفظ شده و پس از این نیز حفاظت می‌شود. هرکسی به اندازه خودش در حفاظت از نوروز سهم دارد. حتی پیرمرد چوپانی که در کوهستان زندگی می‌کند و این روز را پاس می‌دارد در حفاظت از آن کمک می‌کند.»
این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایرانی در پایان می‌گوید: «سیزدهیمن روز از هر ماه را روز "تیش‌تر" به معنای "ستاره باران" می‌شناسند. این ستاره را می‌توان صبح زود در خراسان دید. ایرانیان بر این باور بودند که این ستاره از اقیانوس آرام بالا می‌آید و نقش موثری در باران دارد. بر همین اساس ایرانیان در سیزدهیمن روز از آغاز سال نو، سبزه‌های خود را به آب‌ها هدیه می‌دهند تا به این ترتیب از این روز قدردانی کرده باشند.»
