زیست بوم

دریاچه ارومیه؛ هر سال شورتر از پارسال

كاهش روزافزون آب دریاچه ارومیه و افزایش شوری آب این دریاچه  موجب نگرانی دوستداران و كارشناسان محیط‌زیست شده است
«در حال حاضر به دلیل کاهش بیش از حد آب دریاچه ارومیه میزان شوری آب این تالاب به 340 گرم در لیتر رسیده است.»

این را مدیر کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی می‌گوید. اظهارات حسن عباس نژاد البته به هیچ وجه تازگی ندارد. تمام دوستداران محیط زیست كه وضعیت این دریاچه را دنبال می‌كنند، سالهاست كه می‌دانند، بزرگترین دریاچه داخلی ایران حال و روز خوشی ندارد.

در چنین شرایطی است كه عباس نژاد از كاهش 5/6 متری سطح آب دریاچه ارومیه در مقایسه با 14سال گذشته خبر می‌دهد: « تراز ارتفاع فعلی آب دریاچه ارومیه از سطح دریاهای آزاد یک هزار و 271  و 48 صدم متر است که این میزان نسبت به تراز اکولوژیکی نیز 5/2 متر کاهش یافته است.»

کاهش نزولات جوی، کاهش روان‌آبهای سطحی و استفاده بی‌رویه از آبهای زیر‌زمینی از مهمترین علت‌هایی است كه كارشناسان محیط‌زیست برای  کاهش میزان آب دریاچه ارومیه و افزایش شوری آب این دریاچه عنوان می‌كنند. وضعیتی كه باعث شده میانگین نمک در آب دریاچه ارومیه كه در شرایط عادی بین 180 تا 220 گرم در لیتر است، در حال حاضر به میزان فوق اشباع (بیش از 340 گرم در هر لیتر) برسد. این وضعیت حیات آرتمیا تنها موجود زنده این زیست بوم را با تهدید جدی مواجه کرده است.

اما علاوه بر این مسائل، برخی كارشناسان ساخت پل شهید كلانتری بر روی این دریاچه و همچنین ساخت و سازهای صنعتی در اطراف این دریاچه را از عوامل آسیب دیدن دریاچه ارومیه می‌دانند: « چرخش آب دریاچه ارومیه به صورت پاد‌ساعتگرد است، اما پل شهید كلانتری كه از سمت غرب حدود 12 كیلومتر و از سمت شرق حدود 3/2 كیلومتر خاكریزی شده مانع چرخش طبیعی آب است. این پل در یكی از كمترین فاصله‌های گلوگاهی دریاچه ارومیه احداث شده و در واقع مانند یك طناب بر گردن این دریاچه چرخش آب را خفه كرده است.»

با وجود اعتراض‌های مكرر كارشناسان محیط‌زیست نسبت به تاثیرات مخرب این پل بر زیست‌بوم دریاچه ارومیه، مسوولان وزارت راه طرح‌هایی برای گسترش میانگذر دریاچه ارومیه دارد. تبدیل این میانگذر به یك اتوبان دوبانده و گذشتن یك خط ‌آهن  از میان دریاچه از جمله این طرح‌هاست.

عدم صدور مجوز استحصال نمك از دریاچه ارومیه از دیگر مواردی است كه برخی كارشناسان معتقدند در این شرایط به آسیب بیشتر به این دریاچه می‌انجامد. اقدامی كه مورد مخالفت سازمان حفاظت از محیط‌زیست كشور قرار دارد: دریاچه ارومیه به‌عنوان یك پارك ملی شناخته می‌شود و طبق قوانین سازمان حفاظت محیط‌زیست امكان هیچ نوع بهره برداری از آن وجود ندارد و تاكنون مجوز و پروانه رسمی از طرف این سازمان به بهره‌برداران نمك صادر نشده است.

كاهش مداوم آب دریاچه و افزایش میزان نمك موجب شده در حال حاضر 200 تا 250 هزار هکتار از زمین های اطراف دریاچه ارومیه به شوره زار تبدیل شود. اما اگر این روند همچنان ادامه یابد و  دریاچه ارومیه خشك شود، مشكلاتش تنها گریبانگیر ارومیه نخواهد بود و به‌دلیل وجود 8 میلیارد تن نمك در دریاچه، پس از خشك شدن، با وزیدن بادهای فصلی تمامی زمین‌های استان آذربایجان غربی و 5 استان همجوار آن به شوره زار تبدیل می‌شود. در این صورت حتی ممكن است دامنه تأثیرات پخش این مقدار نمك به زمین‌های كشورهای اطراف نیز خسارات جبران ناپذیری وارد كند.

مدیر کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی، انتقال آب از حوزه های اطراف، بارور کردن ابرها، افزایش راندمان آبیاری، بهبود الگوی کشت و رعایت حق آب دریاچه ارومیه را از مهمترین برنامه‌ها برای بر‌طرف کردن بحران آب دریاچه ارومیه در سالهای آینده عنوان می‌کند.

• < قبلی
• بعدی >