زیست بوم

آرتمیا نفس نمی‌کشد - لزوم ایجاد بانک ژن تنها موجود دریاچه ارومیه

بیش از سه سال است دیگر آرتمیای زنده در دریاچه ارومیه مشاهده نمی‌شود، غلظت بیش از حد نمک، کاهش ۹۵ درصدی مساحت دریاچه شرایط مطلوب برای زیست این گونه اقتصادی و ارزشمند را از بین برده است.

خبرگزاری مهر: در حال حاضر ترکیب جمعیتی آرتمیا ارومیانا تنها موجود ارزشمند دریاچه ارومیه از بین رفته و تنها می‌توان سیست(تخم) این موجود را در این زیست بوم بحرانی پیدا کرد سیست‌های ارزشمندی که اگر چاره‌اندیشی نشود باید منتظر انقراض نسل آرتمیا ارومیانا در داخل دریاچه ارومیه بود.

به اعتقاد کارشناسان مسائل اقتصادی آذربایجان غربی، آرتمیا ارومیانا به دلیل اقتصادی بودن و ارزآوری، کمک به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در منطقه یکی از منابع مهم اقتصادی استان به شمار می‌رود و این موجود تنها در دریاچه ارومیه یافت می‌شود.

آرتمیا از بین کل جانوران پرسلولی در کره خاکی مقاوم‌ترین در خصوص زیست در آب با میزان شوری بالاست ولی متاسفانه شرایط موجود دریاچه ارومیه و رسیدن آب آن به حالت فوق اشباع موجب به خطر افتادن حیات آرتمیا نیز شده است.

از سال آبی ۷۵ – ۷۴ تا کنون رقوم ارتفاعی سطح تراز آب دریاچه ارومیه سیر نزولی پیدا کرده و در طول سال‌های اخیر آب به بحرانی‌ترین وضعیت خود رسیده که این امر حیات تنها موجود آن را نیز با خطر جدی مواجه کرده، به همین دلیل نجات این اکوسیستم با ارزش و بحران‌زده به یک عزم ملی و منطقه‌ای نیاز دارد.

در دو دهه اخیر آرتمیا از دریاچه ارومیه بهره برداری نمی‌شود

رئیس مرکز تحقیقات آرتیما با اشاره به وضعیت بحرانی تنها موجود زنده دریاچه ارومیه گفت: سال‌های گذشته دریاچه ارومیه یکی از مکان‌ها و زیستگاه‌های جهانی آرتمیا بود ولی متاسفانه در دوهه اخیر به دلیل مشکلات اکولوژیکی حادث شده هیچ گونه آرتمیایی از این تالاب بهره برداری نشده است.

یوسفعلی اسدپور در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه هم اکنون آرتمیای زنده ای در دریاچه ارومیه وجود ندارد عنوان کرد: در زمان حاضر تنها می‌توان سیست آرتمیا یا همان تخم این موجود را در بخش‌هایی از دریاچه ارومیه مشاهده کرد که به دلیل شرایط بحرانی قادر به زندگی نیست.

وی ادامه داد: سیست آرتمیا براساس مطالعات در شرایط نامساعد جوی تا ۲۰ سال می‌تواند حیات خود را حفظ کند و نتایج تحقیقاتی ما هم نشان داده سیست های آرتمیا اگر مناسب بسته بندی شوند تا ۱۰ سال حیات خود را حفظ می‌کنند.

اسدپور با بیان اینکه توده زنده آرتمیا بیش از ۴ سال زنده نمی‌ماند گفت: زنده مانی آرتمیا فقط به سیست آن است چون به صورت ایجاد تخم با پوشش بسیار مقاوم در طبیعت در مقابل اشعه، حرارت، نفوذ پذیری انجام می‌شود و می‌تواند کاملاً در طبیعت در شرایط جوی و اکولوژیک نامناسب شرایط خود را حفظ کند.

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیاافزود: نتایج مطالعات ما نشان می‌دهد، در سه ماهه فصل بهار آرتمیا در ورود آب به مصب های رودخانه به دریاچه بلافاصله اقدام به ادامه حیات و تکثیر کرده است ولی متاسفانه چون ورودی آب‌ها در دریاچه ارومیه موقتی است بلافاصله بعد از خشکسالی از بین می‌رود.

ایجاد بانک سیست و ژن آرتیما در دستور کار قرار دارد

اسدپور در خصوص اقدامات این مرکز در راستای حفظ و صیانت از آرتمیا اظهار داشت: برای اینکه آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه است که ارزش اقتصادی بالایی دارد حیات خود را از دست ندهد، سال‌های اخیر ایجاد بانک سیست، ژن و پرورش آن در حاشیه دریاچه در سایت گلمانخانه را در دستور کار قرار داده‌ایم که راه اندازی آن نیازمند اعتبار است.

وی اعتبار اولیه راه اندازی این بانک اطلاعاتی برای حفظ ذخایر آرتمیا را ۱۰۰ میلیون تومان اعلام کرد و گفت: در صورت تخصیص اعتبار، یک سایت تحقیقاتی ۱۰ هکتاری در حاشیه دریاچه ارومیه پس از اخذ مجوزهای قانونی و با هماهنگی دستگاه‌های مربوطه به خصوص سازمان حفاظت محیط زیست ایجاد و فعالیت‌های عملی و پژوهشی انجام می‌شود.

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با اشاره به اینکه در ارومیه در دو سایت مرکز تحقیقات آرتمیا کشور و شهرستان میاندوآب پرورش آزمایشی آرتمیا انجام می‌شود گفت: در نظر داریم پرورش آن را به صورت یک حرفه اشتغال آور در سایت میاندوآب جایگزین کنیم.

وی با اعلام اینکه هم اکنون با توجه به شرایط فعلی و مشکل مصرف آب در کشور پرورش آرتمیا در زه آب‌ها می‌تواند به عنوان یک بحث کشت جایگزین و اشتغال جایگزین مطرح شود گفت: نتایج حاصل از مرکز تحقیقات آرتمیا کشور نشان می‌دهد در اصفهان، قم و در بندر عباس توفیقاتی در بحث پرورش آرتمیا از زه آب‌ها داشتیم.

وی یاد آور شد: جایگزین پرورش آرتمیا در اراضی شور و زه آب‌ها در زمان حاضر می‌تواند پتانسیل مناسب برای ایجاد اشتغال، تولید درآمد و ممانعت از ورود این محصول به کشور شده و نیازهای کشور را در صنعت به خصوص در صنعت تکثیر و پرورش میگو برطرف کند.

غلظت نمک دریاچه ارومیه به حالت فوق اشباع رسیده است

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی نیز در خصوص آخرین وضعیت آرتمیا به خبرنگار مهر گفت: آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته بوده متاسفانه با بحران زیست محیطی این تالاب بین المللی آرتمیا نیز شرایط بحرانی را سپری می‌کند.

حمید رعناقد با بیان اینکه هم اکنون غلظت نمک دریاچه ارومیه به حالت فوق اشباع رسیده است ادامه داد: در حال حاضر در قسمت‌هایی از دریاچه که دارای آب زیاد و غلظت نمک کم است در واقع در مصب رودخانه‌ها آرتمیا می‌تواند سیست زایی کنند و به زندگی خود ادامه بدهد.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه هم اکنون دریاچه ارومیه شرایط مطلوب برای زیست آرتمیا ندارد گفت: اقدامی که در حال حاضر ما برای حفظ و صیانت از آرتمیا می‌توانیم انجام دهیم این است که زیستگاه لازم را برای پرورش آرتمیا تهیه کرده و با اقدامات حفاظتی ذخایر این گونه با ارزش را صیانت کنیم.

رعنا قد اظهارداشت: در این راستا طی سال‌های گذشته سازمان محیط زیست نسبت به خرید سیست آرتمیا اقدام کرده و در حال حاضر این سیست در اختیار سازمان است و قصد داریم با همکاری مرکز آرتمیا کشور و پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه این گونه خاص را در استخرهای خاکی دریاچه ارومیه پرورش دهیم تا تغذیه مناسبی برای پرندگان باشد و بتوانیم سیست آرتمیا را تولید کنیم و با این کار آرتمیا را نجات بدهیم تا ژنتیک آن از بین نرود.

وی گفت: سازمان محیط زیست در نظر دارد با همکاری ستاد احیا دریاچه ارومیه و مرکز تحقیقات آرتمیا کشور بتواند سایت‌های پرورشی در حاشیه دریاچه ارومیه در بخشهای آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی در نزدیکی دریاچه ایستگاه‌های پرورش میگو ایجاد کند.

رعنا قد ادامه داد: هدفی که حفاظت محیط زیست در این طرح دنبال می‌کند تنها هدف اقتصادی برای آرتمیا نیست ما به دنبال احیای اکولوژیک هستیم و در کنار آن آرتمیا را پرورش بدهیم و سیست های تولید شده از آن غذایی برای پرندگان در تالاب‌ها و دریاچه باشد.

خشکسالی حاکم بر دریاچه ارومیه، تبخیر بالای آب، تغییر وضعیت زیستی دریاچه، مدیریت ناصحیح در استفاده از منابع آب‌های سطحی و زیر زمینی، احداث سدها به همراه دخالت عوامل انسانی از اهم دلایل به خطر افتادن حیات دریاچه ارومیه و تنها موجود زنده آن آرتمیا به شمار می‌رود.

کارشناسان و مسئولان در تلاش هستند با دستیابی به راهکارهای پژوهشی، علمی و نیز عملی کردن آنها برای رفع مشکلات و ایجاد شرایط مناسب به منظور صیانت از تنها موجود زنده دریاچه ارومیه اقدام کنند.

خبرنگار: ندا موسی زاده

• < قبلی
• بعدی >