زیست بوم
انتقاد از سدسازی و انتقال آب بین حوضه‌ای
- زيست بوم
- نمایش از جمعه, 04 شهریور 1390 21:22
- بازدید: 5045
برگرفته از ايبنانيوز
در برنامه طلوع با حضور کهرم و درویش؛
برنامه زنده تلویزیونی طلوع که از شبکه چهارم سیما پخش می شود، روز چهارشنبه شاهد انتقادات کارشناسان از سیاست‌های سد سازی و انتقال آب بین حوضه ای بود.
به گزارش آژانس خبری بختیاری (ایبنانیوز)، اسماعیل کهرم استاد دانشگاه و کارشناس محیط زیست در این برنامه تلویزیونی گفت: رودخانه یک موجود زنده است ولی نگاه ما این است که آب را از فلان منطقه بگیریم و به فلان حوضه منتقل کنیم که بتوانیم بیشتر پسته بکاریم! غافل از اینکه وقتی در هر اکوسیستمی اخلال ایجاد می کنیم، طبیعت به ما پشت دست می زند. در مراسم پنجاهمین سالگرد تاسیس بانک جهانی که در بنگلادش برگزار می شد، یکی از مدیران ارشد این بانک در سخنرانی خود گفت الان و با گذشت زمان پی بردیم که هشتاد درصد اقدامات بانک جهانی در حوزه رودخانه ها، اشتباه محض بوده است و باید آنها را جبران کنیم.
این استاد دانشگاه با انتقاد از عملکرد دولت در ارتباط با سیاست‌های سد سازی و نیز وضعیت دریاچه ارومیه گفت: در ایران هم اگر ضعف مطالعات ادامه پیدا کند، وضع منابع آبی کشور بدتر می شود. این برنامه تلویزیونی راجع به سد نیست و راجع به رودخانه هاست. ولی باید بگویم دستکاری کردن رودخانه مثل احداث سدها نیاز به مطالعات جامعه و عمیق دارد. الان ۳۵ سد روی رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه زده ایم و آن را خشک کرده ایم و بعد یک لایحه دو فوریتی به مجلس می‌فرستیم که موافقت کن آب را از رود ارس به دریاچه ارومیه منتقل کنیم.
این دوستدار محیط زیست کشورمان گفت: البته من نا امید نیستم. همین الان هم اگر تصمیم بگیریم می توانیم سلامت را به رودخانه هایمان برگردانیم. پنجاه سال پیش رود تایمز در لندن یا رود راین در آلمان آنقدر آلودگی نفتی داشتند که اگر کبریت می کشیدید، لایه روی آب مشتعل می شد. ولی برنامه ریزی کردند و صنایع آلاینده را کنار زدند و فرهنگسازی کردند و الان سلامت به این رودخانه ها برگشته است بطوریکه در سفر اخیر ما به آن کشور، وزیر محیط زیست در یک اقدام نمادین، یک لیوان آب از رودخانه راین برداشت و به دختر خردسالش داد و از او خواست آب را بخورد. به این ترتیب به ما گفت آب رودخانه بطور کامل عاری از آلودگی است بطوریکه من حاضرم به جگرگوشه ام از این آب بنوشانم. ما هم می توانیم رودخانه‌هایمان را نجات دهیم. ولی الان در ایران ما وضع چطور است؟ باید تجدیدنظر کنیم.
اسماعیل کهرم در پایان افزود: چندی پیش سفری به سیستان و بلوچستان داشتم. در حومه چابهار که زندگی مردم بر پایه کشاورزی دیم (یا بقول خودشان «آسمان گن» یا «نگاه به آسمان» است) بولدوزرها و کمپرسی‌های زیادی مشغول به کار بودند که روی رودخانه های کوچک منتهی به دریا، سد بسازند. در حالی که این آبهای سطحی، منبع درآمدی و معیشت اهالی ۳۵ پارچه آبادی را تامین می کند.
محمد درویش عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور نیز در این برنامه گفت: امریکا وقتی که فهمید سیاست هایش در قبال رودخانه می سی سی پی غلط بوده است، بیست میلیارد دلار خرج کرد تا توانست بخشی از آثار منفی سیاست های قبلی را بر طرف کند. در ایران باید از اشتباهات و تجربه های سایر کشورها درس بگیریم چون ما چنین بودجه کلانی نداریم که بعدا بتوانیم آثار سوء سیاست های قبلی را برطرف کنیم.
درویش افزود: مواهب طبیعی مثل رودخانه ها، غیرقابل ارزش گذاری هستند. در همه دوره های تاریخی، این زاینده رود بوده که رونق دیار زنده رود را تضمین کرده است. الان لطمه ای که استان اصفهان از بی آبی زاینده رود می خورد، بسیار جدی است. بی آبی زاینده رود حتی در بخشهایی که ظاهراً بی ربط است، تاثیر می گذارد. مثلاً از طریق افت روحیه شهروندان، راندمان اداری را کاهش می دهد. ولی ریشه بی آبی زاینده رود چیست؟ زاینده رود در حال از بین رفتن است چون توسعه اقتصادی را بر اساس ویژگی های اکولوژیک سرزمین مان دنبال نکرده ایم.
درویش ادامه داد: زاینده رود بزرگترین رودخانه بخش مرکزی فلات ایران است و پیش از این، در انتهای مسیر خود به تالاب گاوخونی می ریخت و در آنجا یک حوزه غنی کشاورزی را ایجاد کرده بود. ضمن اینکه بعنوان یک فیلتر طبیعی در جذب گردوغبار و برقراری تعادل دمایی در محیط نقش موثری ایفا می کرد.
وی گفت: سود کوتاه مدت ناشی از احداث صنایعی مثل فولاد در اصفهان را بر شادابی زاینده رود ترجیح دادیم. البته این نگاه، در کوتاه مدت جواب داد. ظرفیت اشتغالزایی استان اصفهان در ۳۰ سال اخیر، ۷ برابر میانگین ظرفیت اشتغالزایی کشور بوده است. ولی صنایعی مثل صنایع فولاد که در اصفهان احداث شد، حق آبه زیادی از زاینده رود را به خود اختصاص داد. در حالی که بهتر بود در توسعه صنایع اصفهان به ظرفیت‌های اکولوژیک منطقه توجه می شد و مثلاً کارخانه فولاد را در جای دیگر کشور که آب بیشتری داشت، احداث می کردند.
درویش در پایان با اشاره به اینکه "انتقال آب بین حوضه ای چاره کار نیست"، افزود: پس از احداث صنایع فراوان در اصفهان، هر چند سال یکبار آورد رودخانه زاینده رود را با احداث تونل های کوهرنگ ۱ و ۲و ۳ و اخیراً تونل بهشت آباد افزایش داده ایم ولی باز پاسخگو نیست و مشاهده می کنیم که اول گاوخونی و بعد زاینده رود را از دست می دهیم.
