ایران‌بوم

تهران _ ۵ اردیبهشت 1384 _ میراث خبر
گروه استان‌ها: با ادامه عملیات نجات‌بخشی محوطه‌های باستانی پشت سد سیوند در تنگه بلاغی گروهی از کارشناسان ایرانی و فرانسوی مطالعه روی بقایای به جای مانده از سنگ‌چین‌های موسوم به راه شاهی در این تنگه را آغاز می‌کنند.
تنگه 18 کیلومتری بلاغی در فاصله 4 کیلومتری از محوطه ثبت جهانی پاسارگاد در استان فارس جای گرفته و بخشی از چشم‌انداز باستانی پاسارگاد است.
این تنگه به اعتقاد کارشناسان محل عبور راه شاهی مهم‌ترین راه باستانی کشور است که دو هزار و 500 سال پیش به دستور داریوش هخامنشی ساخته شده و پاسارگاد را به تخت جمشید و شوش متصل می‌کرده است. در درون این تنگه آثاری از دوران غارنشینی و سکونتگاه‌هایی از دوران پیش از میلاد تا دوران اسلامی وجود دارد.
«محمدتقی عطایی»، سرپرست ایرانی گروه مشترک ایران و فرانسه در مورد بررسی روی راه شاهی گفت: «با توجه به اینکه تاکنون روی 9 کیلومتر سنگ‌چین به جای مانده در درون تنگه بلاغی که به راه شاهی موسوم است مطالعه چندانی صورت نگرفته قصد داریم به شناخت این سنگ‌چین‌ها و شناخت و مشخص کردن ماهیت آنها بپردازیم.»
وی با اشاره به اینکه سنگ‌چین‌های باقی‌مانده در درون تنگه یکی از مهم‌ترین آثار شناخته شده در این منطقه است، گفت: «با ایجاد برش در دو بخش از سنگ‌چین‌ها و برداشت آنها قصد داریم به این موضوع پی بریم که آیا این سازه دارای زیرسازی است یا خیر.»
برخی از کارشناسان معتقدند سنگ‌چین‌های موسوم به راه شاهی تنها بخشی از کانال‌های آب‌رسانی دوران هخامنشی هستند.
باستان‌شناسان و کارشناسان بعد از انجام مطالعه روی این سنگ‌چین‌ها باید به دنبال راه چاره‌ای برای نجات بقایای این آثار باشند. همزمان با آب‌گیری سد سیوند در دی ماه سال آینده تمام بقایای به جای مانده از این سنگ‌چین‌ها زیر آب می رود.
کارشناسان و مسئولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور قصد دارند با کمک گروه‌های خارجی طی ماه‌های باقی‌مانده در تنگه کاوش‌های نجات‌بخشی را انجام دهند. هم اکنون 3 تیم مشترک از ایران، لهستان، آلمان و فرانسه در تنگه در حال کاوش هستند. پیش از این تیمی مشترک از ایران و ایتالیا کاوش‌هایی را در تنگه انجام دادند که به شناسایی دهکده هخامنشی منجر شد.
تیم مشترک ایران و فرانسه متشکل از 14 باستان‌شناس است. گروه فرانسوی از موسسه CNRS و به سرپرستی رمی بوشارلا است.
چند ماه پیش هم گروهی از کارشناسان بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقدامات کارشناسی برای تهیه طرح نجات‌بخشی محوطه‌های باستانی موجود در تنگه آغاز و بیش از 129 محوطه را شناسایی کردند.
در همین حال «بابک کیال»، سرپرست مجموعه باستانی پاسارگاد در مورد محوطه‌های باستانی شناسایی شده، گفت: «در این بررسی‌های باستانی آثاری شامل تپه‌های پیش از میلاد، کوره‌های ذوب فلز، غار و سکونتگاه‌های پیش از میلاد، دو قبرستان دسته جمعی مربوط به دوران اشکانی و آثار دیگر به دست آمده است.»
طی چند سال گذشته در کشورهای باستانی جهان برخی از سدها در کنار رودخانه‌ها و محوطه‌های باستانی به منظور توسعه اقتصادی و عمرانی و تامین آب ساخته شده‌اند، اما این سدها موجب به خطر افتادن بسیاری از محوطه‌های باستانی جهان شده است.
کارشناسان جهان با توجه به اهمیت طرح‌های عمرانی و اقتصادی، نجات‌بخشی محوطه‌های تاریخی را آغاز کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به سد «اسوان» در مصر اشاره کرد. کشور مصر برای ادامه روند توسعه اقتصادی و عمرانی کشور خود، کمیته‌ای جهانی را به رهبری یونسکو تشکیل داد و طی چند سال عملیات گسترده معابد نوبی را از خطر غرق شدن نجات داد.
پاسارگاد پنجمین محوطه جهانی ایران است که طی آخرین جلسه یونسکو تیر ماه سال 1383 که در چین برگزار شد به علت دارا بودن شاخص‌های فراوان در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.
ساخت سد سیوند از سال 1371 در تنگه بلاغی و روی رودخانه پلوار، بدون توجه به وجود آثار تاریخی و باستانی آغاز شد