ایران‌بوم

جنجال های بین المللی و تفکرات مردمی گویای این موضوع است که پاسارگاد و تخت جمشید پس از آبگیری سد سیوند به زیر آب می روند، اما با توجه به فاصله میان آخرین نقطه دریاچه سد سیوند با پاسارگاد و تخت جمشید، تحت هیچ شرایطی خطر زیر آب رفتن، این دو اثر و محوطه باستانی منحصر به فرد را تهدید نمی کند.
سد سیوند یکی از جنجال برانگیز ترین سد های کشور است که پس از آبگیری آن برخی از محوطه های منحصر به فرد ایران را غرق می کند. دریاچه سد سیوند پس از آبگیری، تنگه بلاغی را با 130 اثر می بلعد اما این دریاچه تهدیدی برای پاسارگاد یا تخت جمشید محسوب نمی شود.
شایعه غرق شدن پاسارگاد و تخت جمشید در نتیجه آبگیری سد سیوند از ابتدا با ارایه اطلاعاتی اشتباه از خارج ایران سر گرفت و شایعه پراکنان سعی داشتند با بحرانی جلوه دادن موضوع غرق پاسارگاد، به نوعی از بستر سیاسی به وجود آمده به نفع خود و سیاست هایی که در خدمت آن هستند، بهره ببرند. آنها در نامه خود نه تنها اعلام کرده اند که سد سیوند محوطه ای باستانی دشت مرغاب را غرق می کند بلکه آرامگاه کوروش و تخت جمشید نیز به زیر آب خواهند رفت و به کلی محو خواهند شد. در حالی که مرور اطلاعات جامع درباره این سد و تاکیدات برخی مسئولان شایعه زیر آب رفتن پاسارگاد و تخت جمشید را تایید نمی کند.
«محمد حسن طالبیان»، مدیر پایگاه پژوهشی پارسه و پاسارگاد در این باره گفت: «پاسارگاد تا آخرین نقطه دریاچه سد سیوند حدود 7 کیلومتر فاصله دارد و تخت جمشید نیز با 10 برابر این مسافت در 70 کیلومتری این دریاچه قرار گرفته است. به همین دلیل خطر غرق شدن پاسارگاد منتفی است و هیچ خطری تخت جمشید را تهدید نمی کند.»
او گفت: «آنچه که ممکن است پاسارگاد را مورد تهدید قرار دهد تغییر میزان رطوبت هوا پس از آبگیری است که هنوز نمی توان به درستی درباره آن اظهار نظر کرد.»
به گفته طالبیان؛ پس از آبگیری سد میزان رطوبت هوا اندازه گیری می شود و آن موقع می توان درباره خسارت های احتمالی که به پاسارگاد وارد می آید تصمیم گیری کرد.
فارغ از موضوع مسافتی که میان پاسارگاد و دریاچه سد سیوند وجود دارد نکته دیگری که می توان به آن اشاره داشت وجو کوهی بلند میان سد سیوند و پاسارگاد است که تنگه بلاغی از میان آن می گذرد.
«مسعود آذر نوش»، رئیس پژوهشکده باستان شناسی کشور در این باره گفت: « بین دریاچه سد سیوند و پاسارگاد کوهی واقع شده است که دشت پاسارگاد را از سد سیوند جدا می کند. در میان این کوه و پاسارگاد تنگه بلاغی واقع شده است که با 130 اثر و محوطه باستانی غرق می شود. مطالعات زمین شناسی و باستان شناسی نشان می دهد که بالاترین سطح ارتفاع دریاچه تا مقبره کوروش بیش از 20 متر است و این مقبره بیش از 6 کیلومتر با سد سیوند فاصله دارد. با وجود چنین مسافت هایی می توان به صراحت گفت که هیچ خطری پاسارگاد را به عنوان اثری که امکان غرق شدن دارد تهدید نمی کند.
او با اشاره به برخی نامه نگاری های انجام گرفته به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور و ابراز نگرانی مردم از این موضوع گفت: «در برخی از این نامه ها به غرق شدن پاسارگاد و تخت جمشید اشاره شده است. این جای تقدیر دارد که مردم ایران تا این حد نسبت به میراث فرهنگی کشور که میراث خودشان است نگران هستند، اما معتقدم پیش از چنین اظهار نظر هایی ابتدا باید این افراد بوم سرزمین خودشان را بشناسند و در راستای اطلاعات درستی که کسب کرده اند موضوعاتی از این دست را مطرح کنند.»
به گفته آذرنوش هنگامی که مردم بدانند تخت جمشید حدود 70 کیلومتر تا سد سیوند فاصله دارد به این موضوع ایمان می آورند که اگر تمام سد سازان جهان گرد هم آیند نمی توانند تخت جمشید را در سد سیوند غرق کنند.
از جمله مسائلی که پاسارگاد را پس از آبگیری سد سیوند تهدید می کند میزان رطوبت هوایی است که ناشی از دریاچه سد خواهد بود در صورتی که میزان رطوبت هوا بالا باشد این خسارت ها بیشتر و پایین بودن رطوبت کاهش خسارت را در بر دارد.
آذر نوش در این باره گفت: «از آنجا که میان پاسارگاد و سد سیوند کوه بزرگی قرار گرفته است امکان اینکه خطر رطوبت پاسیارگارد را تهدید کند نیز اندک است اما این موضوعی است که پس از آبگیری باید بررسی شود و اکنون نمی توان در مورد آن به نتیجه رسید.
به علت فاصله زیادی که میان تخت جمشید و دریاچه سد سیوند وجود دارد حتی آثار رطوبت نیز به تخت جمشید نمی رسد.»
غرق 130 محوطه باستانی از اخباری است که به طور حتم اتفاق می افتد و سد سیوند بانی چنین اتفاق تلخی خواهد بود.
طالبیان با اشاره به غرق 130 محوطه باستانی در آبگیری سد سیوند گفت: «خسارت قطعی که سد سیوند در آبگیری خود به جای می گذارد غرق این محوطه های باستانی است که بخشی از آن را راه شاهی در بر گرفته است.»
هم اکنون هشت تیم بین المللی در حال کاوش در این تنگه هستند تا پیش از آغاز آبگیری آثار موجود در این تنگه را نجات دهند.
«سید محمد بهشتی»، رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با اشاره فعالیت های انجام گرفته در خصوص نجات بخشی آثار تنگه بلاغی گفت: « این اولین بار است که در ایران هشت تیم خارجی به صورت هم زمان برای نجات آثار باستانی تلاش می کنند. شاید بتوان گفت چنین همکاری بین گروه های مختلف و کشور های مختلف تا امروز بی سابقه بوده است.
بهشتی با اشاره به شایعاتی که در خصوص غرق شدن مقبره کوروش و تخت جمشید در دریاچه سد سیوند به گوش می رسد؛ گفت: «چگونه می شود کشوری که هم اکنون نمایشگاه تاریخ تمدن هخامنشی آن در موزه بریتانیا برگزار می کند نسبت به دو اثری که جزء مهم ترین آثار این کشور است و در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است تا این حد بی تفاوت باشد که بگذارد در دریاچه سد سیوند غرق شوند. شاید افرادی که این شایعات را می سازند ندانند که به اعتبار عضویت ما در کنوانسیون جهانی باید پاسخ گوی لحظه به لحظه آثاری باشیم که در فهرست آثار جهانی به ثبت رسانده ایم و اگر اتفاقی برای این آثار بیفتد باید جواب تمام دنبا را بدهیم. این حرف های بی منطق بسیار ناشیانه گفته شده است و افرادی که این شایعات را ساخته اند بی گدار به آب زدند.»
به گفته او اگر این افراد کمی دانش خودشان را نسبت به موقعیت جغرافیایی سد سیوند و پاسارگاد بیشتر می کردند دچار چنین خطایی نمی شدند.
او در پایان خاطر نشان کرد که هیچ خطری پاسارگاد و تخت جمشید را تهدید به غرق شدن نمی کند.
تنگه 18 کیلومتری بلاغی در فاصله 4 کیلومتری از محوطه ثبت جهانی پاسارگاد در استان فارس جای گرفته و بخشی از چشم‌انداز باستانی پاسارگاد است. این تنگه به اعتقاد برخی کارشناسان محل عبور راه شاهی مهم‌ترین راه باستانی کشور بوده است. این تنگه آثاری از دوران غارنشینی و سکونت‌هایی از دوران پیش از میلاد تا دوران اسلامی را در خود جای داده است.