ایران‌بوم

مرکز صلح؛ منافع ژئوپلتیک روسیه در اوکراین نه بر آمریکا پوشیده بود و نه بر اروپا، اما تلاش غرب برای گسترش ناتو در حیاط خلوت روسیه به عنوان یک ابر قدرت تاثیر گذار بر تحولات جهانی چندان خوش آیند رهبران کرملین نبوده و زمزمه‌های رویارویی روسیه با غرب در اوکران بویژه شبه جزیره کریمه بعد دیگری به خود گرفته است. در این حال با توجه به در پیش بودن همه پرسی استقلال یا پیوست به روسیه در شبه جزیره کریمه و احتمال پیوستن آن به روسیه گفتگویی با دکتر عبدی استاد دانشگاه خوارزمی برای شناخت بیشتر اهمیت ژئوپلتیکی شبه جزیره کریمه داشته ایم:

• مرکز بین المللی مطالعات صلح: اهمیت ژئوپلتیک شبه جزیره کریمه جزیه کریمه برای روسیه چیست؟

اگر شما تاریخ روسیه را نگاه کنید مشاهده میکنید روسیه بر پایه یک جبر جغرافیایی و در راستای جبر ژئوپلیتیک چاره ای جز دسترسی تضمین شده به آبهای گرم دریای سیاه به عنوان دروازه ورود به مدیترانه و پیگیری اهداف منطقه ای و فرامنطقه ای خود در آن نداشته است. این دسترسی به عنوان یکی از بزرگترین دغدغه این کشور در چند سده اخیر بوده است. یعنی بسیاری از کنش های سیاسی در تاریخ روسیه توسط رهبران این کشور در دوره های تزاری و.. عمدتا تحت تاثیر تنگناهای ژئوپلتیکی روسیه در دسترسی به آبهای آزاد بوده است. امروزه روسیه اگر در کریمه درگیر شده است عمدتا به دلیل بحث دسترسی و اینکه بتواند از مجرای آبهای گرم به سمت اروپا و. رود مد نظر بوده است. آنها قبلا درگیری های که با عثمانی و اروپایی بر سر کریمه انجام داده که گاه به شکل رقابت های شدید و جنگ های انجام شده است. یعنی تاریخ روسیه گواه اهمیت این امر برای روسیه است.

• مرکز بین المللی مطالعات صلح: اهمیت ژئوپلتیک شبه جزیره کریمه برای اوکراین چیست؟

شبه جزیره کریمه منطقه ای که اوکراین می تواند از آن به دریای سیاه دسترسی پیدا کند. دسترسی به آبهای آزاد برای هر کشوری نوعی الزام حیاتی است و کشورهایی که به آبهای آزاد دسترسی ندارند عمدتا گروگان کشوری های همسایه خود هستند و اوکراین هم نمی تواند از این قاعده کلی مسثتثنی باشد. لذا طبیعتا تلاش خواهد کرد تا سرزمین و خاک خود در کریمه را حفظ کند. از نظر سیاسی شبه جزیره کریمه از آن اوکراین است لذا تلاش خواهد کرد تا این شبه جزیره کریمه را از دست ندهد و وزن جایگاه ژئوپلتیک خود را حفظ کند. همچنین دریای سیاه جز کانون ها و مناطقی است که در تحولات بین الملل مهم بوده است و کشورهای پیرامون آن در معادلات بین المللی و رقابت بین قدرت ها تاثیر گذار بوده است. اوکراین هم نمی تواند خود را از این امر جدا بداند. بویژه اینکه جناح غربگرای در اوکراین به نحوی تحت تاثیر القائات و رفتارهای غرب است و این کشور را وادار میکند در منطقه حضور داشته باشد. حضور آن به منزله حضور غرب در دریای سیاه است. اکنون اولویت اصلی اوکراین آن است که دسترسی روسیه را محدود کند و در عین حال تلاش کند تا شبه جزیره کریمه به عنوان منطقه ای استراتژیکی و راهبردی در قالب کشور وجود داشته باشد.

• مرکز بین المللی مطالعات صلح: نگاه ژئوپلتیکی اتحادیه اروپا و امریکا به حفظ شبه جزیره کریمه در قالب اوکراین چیست؟

این امر را باید در سطح کلان رقابت های راهبردی بین روسیه و امریکا دید. این دو قدرت رقیب به گونه کلی در این حوزه حضور دارند و در شبه جزیره کریمه درگیر هستند. طبیعا اروپایی ها و غرب و امریکا تلاش میکنند در راستای گسترش ناتو به شرق مناطق راهبردی و ژئوپلتیک را در اختیار خود داشته باشند. زمانی که دو قدرت در حال رقابت هستند یکی از ابزارهای مهم در رقابت دسترسی به مناطق راهبردی است. شبه جزیره کریمه با توجه به جایگاهی که در دسترسی به دریای سیاه برای قدرت ها دارد، اهمیت مضاعفی دارد. امریکایی ها و غرب در راستای گسترش ناتو به شرق و مناطق تحت نفوذ خود طبیعتا به دنبال محدود کردن روسیه در درون مرزهای خود هستند و می خواهند بازوها و ابزارهای روسیه در بالابردن قدرت خود را محدود کنند.

• مرکز بین المللی مطالعات صلح: با توجه به همه پرسی پیش رو در شبه جزیره کریمه برای پیوستن به روسیه در صورتی که شبه جزیره کریمه به روسیه محلق گردد چه تاثیرات ژئوپلتیکی برای روسیه دارد؟

روسها برای روسی سازی کریمه جنگهای فروانی انجام داده اند و این منطقه برای روسیه هزینه های زیادی داشته است. در طول تاریخ روسیه برای تصاحب این منطقه جنگیده و کشته داده است. لذا بر این اساس روسیه به هیچ وجه از این شبه جزیره کریمه جزیره عقب نشینی نخواهد کرد و به عبارت بهتر ارتباط خود را با آن قطع نخواهد کرد، زیرا شبه جزیره کریمه برای روسیه نان شب است. روسیه در گام نخست برای تسلط خود بر این منطقه در گام دوم دور کردن رقبای خود از این منطقه تلاش های زیادی کرده است. این امر نوعی الزام و تعبد ژئوپلتیک است. در این حال از دست دادن و عقب نشینی از منطقه به منزله قبول انزوای جغرافیایی و فروکاستن هر چه بیشتر قدرت ملی این کشور و فضای حیاتی است . در این حال فضای حیاتی جزو خطوط قرمز هر کشوری است و پذیرش عقب نشینی از فضای حیاتی به منزله قبول عقب نشینی و کاهش وزن ژئوپلتیکی در فضای بین المللی است.
در این حال با پیوستن شبه جزیره کریمه به روسیه میتوان شاهد تثبیت هر چه بیشتر نفوذ روسیه در دریای سیاه بود. یعنی اگر در یک جمله بگوییم روسیه در دریای سیاه تثبیت می گردد. یعنی اگر اکنون در قالب پیمان هایی شبه جزیره کریمه در اختیار روسیه است و با توجه به تغییر دولت در اوکراین این امر در معرض خطر قرار می گرفت با پیوستن شبه جزیره کریمه به روسیه یا استقلال آن ( کریمه اگر مستقل شود فورا به روسیه خواهد پیوست ) نگرانی های روسیه از نظر جغرافیایی و ژئوپلتیکی مرتفع خواهد شد. گذشته از این مجموعه کشورهایی که متحد غرب هستند و با غرب همراه هستند از قدرت یابی روسیه متضر خواهند شد. این امر بیشتر متوجه ترکیه است. روسیه و عثمانی در گذشته در شبه جزیره کریمه جنگیده اند و سفر اخیر داوود اوغلو به اوکراین به دلیل همین امر بود. در واقع ترکیه دوست ندارد روسیه بر شبه جزیره کریمه مسلط باشد. چرا که ده درصد جمعیت تاتار با اوکراینی ها زبان ها متحد هستند تا روسها لذا پیوستن کریمه به روسیه موجب بازنده شدن ترکیه می گردد.خواهد شد.