زبان پژوهی
کژتابیهای ذهن و زبان - 19
- زبان پژوهي
- نمایش از سه شنبه, 23 اسفند 1390 14:38
- بازدید: 5122
برگرفته از روزنامه اطلاعات
استاد بهاءالدّین خرمشاهی
8- برای رفتن عجله نکنید. تا بخاری را روشن کنیم. مجلس گرم می‌شود.
الف) مجلس بر اثر روشن کردن بخاری، گرم می‌شود.
ب) گرم شدن مجلس، فقط همزمان با گرم شدن مجلس (بر اثر اختلاط و گرم شدن صحبت وغیره است.)
9- بیژن آبجوهای بسیاری به اسم ماء الشعیر خورد.
الف) بیژن در واقع آبجوهای الکی می‌نوشید و وانمود می‌کرد که ماءالشعیر می‌خورد.
ب)او بی‌گناه بود و آبجوهای بی‌الکل معروفی که ماءالشعیر نام دارد، می‌خورد.
10- در یکی از کژتابیهای پیشین به کشمش پلو( به سکون شین دوم) که کسی به جای کشمش پلو( به کسر یا اضافهٔ شین دوم) به کار برده بود، اشاره کردم. نظیر دیگر آن این است که بعضی‌ها به خانمی که همسر یک پزشک یا دکتر در رشتهٔ دیگر است می‌گویند خانم دکتر (به سکون میم) حال آنکه باید بگویند خانم دکتر(به اضافه یا کسر میم) زیرا خانم دکتر( به سکون میم) به معنای زنی است که خودش دکتر است، نه زنی که همسرش دکتر است.
11- یک شب، وقتی که به خانه آمدم دیدم که برق رفته است. فرزندم عارف در گوشه‌ای زیر چراغ کم سوئی نشسته بود، و در نور کم داشت به زحمت و با ذره‌بین کتاب‌ریزی را می‌خواند. پرسیدم: عارف چه‌کار می‌کنی؟ گفت:
-دارم برای امتحان کتاب می‌خوانم.
الف) برای امتحان ذره‌بین، یا دید خودش.
ب) برای امتحان و درسهای مخصوص به امتحانی که در پیش دارد.
12- پدر شهریار، شاعر غزلسرای ترک‌زبان معاصر، داستان نویس ماهری بوده است.
در این جمله، «شاعر غزلسرای ترک‌زبان معاصر» وصف شهریار است یا پدر شهریار؟
1/12- پدر مولوی، صاحب عوارف المعارف، اهل بلخ بود.
چه کسی صاحب عوارف المعارف است، مولوی یا پدرش؟
الگوی این کژتابی مثالهای فراوان و نامحدودی دارد.
13- درصفحهٔ اول روزنامهٔ اطلاعات( مورخ 10/10/69) این تیتر آمده بود:«با تصویب شورای عالی کار، حقوق کارگزاران از سال آینده، ماهانه دو هزار تومان افزایش می‌یابد.» ابهام و کژتابی در اول عبارت است. معلوم نیست، شورای عالی کار این افزایش را تصویب کرده است یا هنوز تصویب نکرده و این افزایش منوط به اجلاس و رأی آیندهٔ آن شور است.
14- او مردی سختکوش و به سختی‌معتاد بود.
عبارت به سختی معتاد بود موهم دومعناست:
الف) به سختیها و شداید عادت داشت یا خوگر شده بود.
ب) به شدت به مواد مخدره و امثال آن«معتاد» بود.
15- امسال سرمای تهران، به ارومیه رسیده است.
الف) موج سرمای تهران، از تهران حرکت کرده و به شهر ارومیه رسیده است.
ب) امسال درجهٔ دما یا برودت هوای تهران به حد برودت یا درجهٔ دمای هوای ارومیه رسیده است.
16- سیزدهمین وآخرین فصل این کتاب، دربارهٔ ابن خلدون است.
الف) فقط یک فصل از این کتاب دربارهٔ ابن‌خلدون است و آن همان فصل سیزدهم است.
ب) دو فصل از این کتاب دربارهٔ ابن‌خلدون است. یکی سیزدهم، و دیگر فصلی دیگر که آخرین فصل این کتاب است.
1/16- الگوی این کژتابی، مثالهای نامحدودی دارد، از جمله مثلاً:در ساعت 9دیشب چهارمین و آخرین گروه از مهمانهای ما از خانهٔ ما رفتند.
الف) چهارمین گروه همان آخرین گروه بوده است.
ب) دیشب ساعت 9 دو گروه، یعنی گروه چهارم وآخرین گروه که معلوم نیست گروه پنجم است یا گروه دیگر از خانه ما رفتند.
17- در دایره المعارف تشیع در مقالهٔ بقعهٔ آقاسیدقاسم، نوشته شده است:«زیر گنبد ابیاتی از ترکیب بند محتشم کاشانی نوشته شده که مربوط به سال 1284 ق است.»
الف) کتابت ابیات، یعنی نقش کتیبه مربوط به سال 1284 ق است.
ب) سرودن ترکیب بند محتشم مربوط به سال 1284 ق است.
18- همیشه از کژتابیهای ابیات حافظ بحث کرده‌ایم، حالا خوب است به مصراعی از سعدی بپردازیم که ابهام دارد:
رسدآدمی به جایی که بجزخدا نبیند
الف) آدمی به مقام رفیع و شامخی می‌تواند برسد که جز خدا کسی نمی‌تواند آن مقام و علو مرتبه را ببیند یا حدس بزند.
ب) آدمی به مقام رفیع و شامخ عرفانی وترک ماسوا می‌رسد که چشم حقیقت بین و خداجوی او، از کل ماسوا می‌گذرد و فقط خدا را می‌بیند.
