جهان ایرانی
پرده‌ای از اتحاد ایرانیان و ارمنیان
- جهان ايراني
- نمایش از چهارشنبه, 04 آذر 1394 11:26
برگرفته از ماهنامه خواندنی شماره 88، سال چهاردهم، شهریور و مهر 1394، ص 37 به نقل از ( عالم آرای نادری ـ ج 1 ـ ر 411 )
نادر شاه پس از راندن عثمانی‌ها از قفقاز، به دیدار خلیفه‌ی سه کلیسا ( ایچمیادزین ) می‌رود و: «ارقام مطاعه به احضار کل ملکان [ ملیک = مامور جمع‌آوری مالیات و مسئول امور ] و کشیشان ارامنه که در اطراف ولایت ایروان و گنجه و قراباغ و محال شمس‌الدین لو و ضلمانه و توق توطن داشتند، صادر گردید [ که ] با کشیشان اوچ کلیسا [ ایچمیادزین / سه کلیسا ] به زیارت عتبه‌ی علیای خاقانی مشرف شده، نوازشات ملوکانه درباره‌ی آنها درجه‌ی صدور یافته، به دستور معمول، هر یکی را به خدمت سابق برقرار گردانید. و ملک یکن که در بلده‌ی توق توطن داشت و ریش‌سفید کل ارامنه‌ی آذربایجان بود و در محاصره‌ی گنجه، انواع خدمات شایسته از آن ظهور یافته بود، در این اوان مجددا به ریش‌سفیدی طوایف مذکوره برقرار گردید.
و نواب صاحب قران کمال شفقت درباره‌ی آن مبذول داشته، مقرر فرمودند که کلیسای ایروان ( ایچمیادزین ) را به قدر یک هزار تومان تحویل چند نفر معماران صاحب اعتبار نمود که رفته دخمه‌ی منوره‌ی حضرت عیسی را تعمیر نموده، صفای تازه و روان انبساط به هم رساند و ارقامات به ولایت کرمان مقرر فرمود که قالی و نمد و سایر فروش متعدد بسیار مرغوب به حمل دواب سرکاری [ پادشاهی ] روانه‌ی اوچ کلیسا نماید چون سررشته‌ی نسق آن [ کلیسا ] را حسب الواقع مضبوط نمود، ملک یکن استدعای تشریف بردن خسرو زمان به آن مکان عشرت نشان نمود که قدم رنجه داشته آن مکان مقدس را به قدوم سعادت لزوم منور ساخته و سر این غلام عقیدت فرجام را به اوج ثریا رسانیده... و اظهر من‌الشمس بر عموم طوایف ارامنه این بلاد و سایر بلاد شفقت و مرحمت بندگان ابد بنیاد ظاهر و لایح گردد... بندگان صاحب قران از سخنان ملک یکن خنده بسیار نمود... بندگان اقدس نظر به استرضای خاطر ملک یکن... با سپاه دریا امواج به حرکت آمده، وارد اوچ کلیسا [ ایچمیادزین / سه کلیسا ] گردید.
بعد از ورود آن درگاه [ ایچمیادزین / سه کلیسا ] ارامنه به سجود [ افتادند ] بندگان اقدس [ به ] وجوه بسیار و قنادیل بیشمار زینت آن افزود وکشیشان و ازوران [ ازناوران = دلاوران به گرجی ] خدمه‌ی آن استان ارم نشان را به خلاع فاخره و انعامــات وافره سرافراز فرمود و نفس نفیس و ذات میمنت انیس قنادیل [ را ] که [ هر یک ] به وزن 5 من از طلای احمر خالص بود، از سقف آن آویزان فرموده و چند روز در آن حدود توقف کردند».
