یادمان

شیرهای سنگی ایذه در حال نابودی - تاریخ در قبرستان شهسوار می‌شکند

شیرهای سنگی تاریخی در قبرستان‌های قدیمی ایذه همچنان در میان غفلت و بی‌توجهی مسئولان روزانه می شکنند یا به سرقت می روند در حالی که لزوم حفاظت از آنها به‌شدت احساس می‌شود.

به گزارش خبرنگار مهر، ۲۰۰ شیر سنگی در سه کیلومتری شرق ایذه وجود دارد. مقبره‌ای موسوم به قبرستان شهسوار که در محوطه‌ای سرسبز و چشم‌نواز به حال خود رهاشده است. شیرهایی که نماد شمشیر بر آنها هک و آیات قرآنی نیز بر روی قبرها نگاشته شده است.

شیر به‌عنوان نماد قدرت در میان بسیاری از جوامع بشری به ‌صورت‌های مختلف وجود دارد و شیرهای سنگی نمونه‌ای از این نماد در کشورمان است.

شیرهای سنگی در معرض تخریب

آل کثیر همچنین یادآور شد: فراوانی شیرهای سنگی گویا از بین رفتنشان را امری عادی جلوه داده است. شیرهای سنگی قابل جابجایی و در معرض تخریب هستند، بسیاری از این شیرها به سرقت رفته و شماری هم شکسته شده‌اند.

شیرسنگی شیر سنگی

مشاور مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان ضمن اشاره به نمونه‌های مشترک میراث فرهنگ‌های استان افزود: برای نمونه در منطقه قشلاقی انبار سفید لالی، در مجاورت عشایر محمدحسینی عکاشه، تعداد پنج شیر سنگی وجود دارد که دوتای آنها تراش مدرن خورده‌اند و سه تای دیگر برش قدیمی دارند. نکته بارز این شیرها این است که دور گردن آنها بافته‌ای از موی زن دیده می‌شود که بنا به‌رسم رایج متعلق به خواهر، دختر یا مادر متوفی است.

نیاز به پژوهش در مورد شیرهای سنگی

آل کثیر گفت: منطقه شهسوار(قبرستان‌های کهباد و ترشک) شهرستان ایذه به لحاظ تنوع و هم به لحاظ قدمت حائز اهمیت است. شمار شیر سنگی‌های این منطقه چشم‌گیر است. این منطقه در سه کیلومتری شرق ایذه قرار دارد روستایی با سنگ برجسته‌ای از دوران عیلام کهن و قبرستانی با شیران سنگی وجود دارد.

مردم را آگاه‌ کنیم

معمولا اندازه شیرهای سنگی قرار گرفته‌شده بر روی قبرها بستگی به جایگاه متوفی نزد بازماندگانش دارد. ساختار شیرهای سنگی به‌گونه‌ای است که انتهای دست‌ها و پاهای شیر معمولا روی سطحی سنگی گذاشته می‌شوند. همچنین دست‌ها به جلو کشیده شده‌اند تا شیر سرپا بماند.

هنگامی‌که وارد قبرستان تاریخی و باستانی کهباد در شهسوار ایذه می‌شوید با انبوهی از شیرهای سنگی «برد سنگی» تاریخی روبه‌رو می‌شوید که در کنار یا روی قبرها خودنمایی می‌کنند.

قبرستان شهسوار یا گورستان و زیارتگاه شهسوار واقع در روستای کهباد یک در شمال شهرستان ایذه منبعی غنی از وجود شیرهای سنگی است.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی شهرستان ایذه نیز در این باره به خبرنگار مهر گفت: قبرستان تاریخی شهسوار یکی از قدیمی‌ترین و با اصالت‌ترین قبرستان‌های ایل بختیاری است.

فرامرز خوشاب اظهار کرد: ویژگی این قبرستان داشتن شیرهای سنگی با ابعاد و اندازه‌های مختلف است. در این منطقه، شیرهایی سنگی وجود دارد که به دوره‌ صفوی و پس از آن متعلق است.

وی ادامه داد: در این قبرستان دو شیر سنگی وجود دارد که از همه قدیمی‌ترند و شرایط این شیرهای سنگی بسیار بد است. این شیرهای سنگی در حال نابود شدن هستند اما شاهد سرکشی به این منطقه نیستیم و دریغ از یک جلسه‌ خصوصی با دهیاران، شوراها و مردم روستاهای اطراف برای توجیه آن‌ها تا اهمیت این قبرستان از نظر گردشگری برای آن‌ها روشن شود.

خوشاب اظهار کرد: شیرهای سنگی قبرستان تاریخی و ملی شهسوار در فاصله حدود هفت کیلومتری ایذه قرار دارند و بالای این قبرستان به لحاظ موقعیت جغرافیایی نقش برجسته عیلامی قرار گرفته که تقریباً مربوط به سه هزار و ۷۰۰ سال پیش است.

شیرسنگی شیر سنگی

وی بیان کرد:‌ شیرهای سنگی این قبرستان جزو با ارزش‌ترین و متنوع‌ترین شیرهای سنگی هستند اما متأسفانه در چند سال گذشته با توجه به عکس‌هایی که از آن‌ها گرفته‌شده هر ساله تعداد آنها کمتر شده و در بعضی موارد شکسته و از بین رفته‌اند.

این دوستدار میراث فرهنگی ادامه داد: اگر همین روند ادامه پیدا کند ما احتمال می‌دهیم ظرف چند سال آینده دیگر هیچ‌گونه شیر سنگی در این منطقه پیدا نخواهیم کرد.

خوشاب تصریح کرد:‌ مهم‌ترین موضوعی که در این منطقه وجود دارد این است که از این شیرهای سنگی در سال حدود دو تا سه عدد تولید می‌شود اما حدود سالی ۱۰ عدد از آنها تخریب می‌شود. همچنین از منظر دیگر، ارزش تاریخی شیرهای سنگی شهسوار با توجه به مطالعه تاریخی که روی آنها صورت گرفته حتی تا دوران صفویه نیز بوده است.

وی ادامه داد: این قبرستان اگر در وضعیت گذشته خود قرار ‌داشت اکنون شرایط ثبت جهانی‌شدن را داشت. البته هنوز قابلیت بازسازی و مرمت را دارد. پیشنهاد ما به اداره کل میراث فرهنگی استان این است که خودشان وارد عمل شود و به فرهنگ‌سازی مردم درباره اهمیت تاریخی این آثار بپردازد تا حداقل مردم خودشان به‌صورت خودجوش حفاظت و حراست از این آثار را انجام دهند.

 چاره کار فرهنگ‌سازی است

جلیل رحمانی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان ایذه درباره حفاظت از شیرهای سنگی به خبرنگار مهر گفت: تنها راه حفاظت، این است که در کنار هر قبرستان شیرسنگی نگهبان بگذاریم که این کار هم هزینه‌بر و غیرمنطقی است.

شیرسنگی شیر سنگی

رحمانی افزود: به نظرم بهترین روش فرهنگ‌سازی است. مخصوصا راهنمایان گردشگری که در ایذه فعالیت دارند می‌توانند در این زمینه بسیار تأثیرگذار باشند.

وی همچنین یادآور شد: آسیب رساندن به آثار تاریخی تنها در ایذه اتفاق نمی‌افتد و در بسیاری از شهرهای کشور دیده‌شده است اما خوشبختانه به‌مرور در حال کم شدن است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان ایذه گفت: متأسفانه در حوزه شیرهای سنگی پژوهش‌های علمی دقیقی انجام‌نشده است و می طلبد که در این زمینه بیشتر ورود کنیم.

به گزارش مهر، آسیب رساندن به بنا و آثار تاریخی از دغدغه‌های همیشگی دوستداران میراث فرهنگی کشور است. مسئولان میراث فرهنگی نیز یکی از عوامل بازدارنده از تخریب این آثار را فرهنگ‌سازی و همراهی مردم می‌دانند. ایذه ازجمله شهرهای تاریخی کشور است که در آن آثار تاریخی عیلامی و اسلامی به‌وفور دیده می‌شود.

خبرنگار: محراب علوی

• < قبلی
• بعدی >