یادمان

اما و اگرهای ساماندهی یک محوطه تاریخی؛ لودرها نخاله‌های محوطه تاریخی طاق طویله را جابه جا کردند

در حالی برخی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی خاکبرداری و جابه‌جایی نخاله‌ها آن هم با لودر در محوطه طاق طویله را بدون مجوز پژوهشکده اقدامی غیر قانونی می‌دانند که مسئولان میراث فرهنگی خوزستان این نخاله‌ها را ضایعات ساختمانی عنوان می‌کنند که طی سالهای متمادی در محوطه تلنبار شده و برای ساماندهی محوطه به کمک شهرداری از محل خارج شده است.

LTB - JuzsportsShops | Design Your Own Sneaker - are nike roshe reprobate for basketball shoes 2017 - Custom Air Force 1 - FitforhealthShops

به گزارش هنرنیوز، محوطه طاق طویله ( تاق تپوله) پس از گمانه زنی‌های صورت گرفته در سال ۷۶، در تاریخ ۹ آبان ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۴۰ در فهرست آثار ملی قرار گرفته است. این بنا در جنوب شرقی بافت مسکونی شهرایذه و در ابتدای جاده ایذه - پیان و نزدیک روستای نورآباد قرار دارد که از بناهای منحصر به فرد منطقه محسوب می‌شود. این بنا مربوط به دوره ایلخانی تیموری است که با لاشه سنگ آهکی و گچ نیم‌کوب ساخته شده است اما به گفته جعفر مهرکیان- سرپرست دو فصل کاوش- در این محوطه، نخستين فصل كاوش در تابستان ۷۸ منجر به پديداری سازه‌های معماری شده كه همزمان کار حفاظت و مرمت آن نیز آغاز شده است. در فصل دوم يعنی در تابستان ۷۹ هم با پديدار شدن قسمت‌های ديگر بنا در پيرامون آن و محدوده‌يی كه تصور گسترش بنا در آنها وجود نداشت از عظمت بنايی فراموش شده در شهری كه چند دوره پايتخت بوده است، پرده برداشته شد .

این بنای سنگی- گچی چهارضلعی که با یک حیاط هشت ضلعی در وسط، اتاق‌ها و دو پلکان مارپیچ قرینه در دو سوی آن، زیرزمین، سیستم آب‌رسانی، تعدد درهای ورودی و کاشی‌کاری‌های معرق و زرین فام و گچ‌بری‌های رنگین تزئینی، یکی از پیچیده‌ترین معماری‌های دوره ایلخانی و حکومت اتابکان لر بزرگ در قرن هفتم هجری است که با وجود کاوش و گمانه زنی هنوز کاربری‌اش به طور دقیق مشخص نشده است اما وجود درهای زیاد، احتمال بررسی بنایی با کاربری عمومی را بیشتر می‌کند. کشف لوله‌های سفالی در دل خاک، این احتمال که آب آن از چشمه‌های نورآباد تامین می‌شده است را قوت می‌بخشد.

از سویی این بنا به محلی برای تجمع زباله و معتادان و چرای دام چهره تبدیل شده بود و حال از چند روز پیش خدیجه ملامیرزایی- مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر- از مرمت محوطه باستانی طاق طویله خبرداده بود که بر اساس آن عملیات خاکبرداری و آواربرداری شامل خارج کردن کلیه خاک‌ها و آوارهای حاصل از کاوش سال‌های گذشته و نخاله‌های ساختمانی به بیرون از محوطه طاق طویله یکی از برنامه‌هایی است که در این پروژه انجام می‌شود.

او همچنین اعلام کرده است که تمامی دیوارهای موجود که دچار ریختگی و آسیب شده‌اند با لاشه سنگ‌های متعلق به بنا که در محوطه موجودند با رعایت ابعاد و اندازه و دوغاب‌ریزی با گچ‌ نیم‌کوب محلی‌، مرمت می‌شوند. همچنین اجرا‌ی مسیر مناسب آب و هدایت آب‌های سطحی حاصل از بارندگی به خارج از بنا با شیب بندی مناسب و نهایتاً سنگ فرش کردن کف اتاق‌ها‌ی مسقف موجود با لاشه سنگ و ملات باتارد و ساماندهی حجره‌ها از اقدامات دیگری است که در این طرح اجرا می‌شود.
 

اما همزمان با اعلام این برنامه‌ها دو تن از فعالان میراث فرهنگی خوزستان از حضور لودر در این محوطه تاریخی خبر دادند. پیگیری‌های خبرنگار هنرنیوز از جعفر مهر کیان – مسئول کاوش این محوطه – بدان جا ختم شد که وی ضمن اعلام عدم هماهنگی با وی برای هر گونه اقدام در این محوطه اظهار کرد: نخست آن که این محوطه را من از دل خاک درآوردم و تا کنون یک گزارش در مورد آن منتشر نکرده‌ام پس چگونه مدیر پایگاه تشخیص می‌دهد که کدام قسمت تاق و کدام قسمت فضای باز است. دوم آن که خاکبرداری و نخاله‌برداری ساختمانی در یک محوطه تاریخی به معنای کاوش است که نیازمند صدور مجوز از پژوهشکده است. و سوم آن که وقتی قرار است دست به مرمت بزنند نباید با مسئول کاوش مشورتی انجام شود. و از همه مهمتر آن که چه کسی مجوز حضور وسایل نقلیه سنگین در یک محوطه تاریخی را صادر می‌کند؟!»

او ادامه می‌دهد: « برای اجرای هر پروژه باید یک نقشه تعریف شود. بر اساس کدام نقشه قرار است کف سازی انجام شود در حالی که من به عنوان سرپرست کاوش تا کنون یک نقشه منتشر نکرده‌ام. از سویی من فقط در یک مورد ۴۵ میلیون تومان در این محوطه هزینه کردم که اسناد آن نیز موجود است و هنوز اداره میراث فرهنگی هزینه‌ای را که صرف حفاظت و مرمت همزمان با کاوش این محوطه کرده‌ام به من پرداخت نکردند.»

وی در پاسخ به این پرسش هنرنیوز که چرا تا کنون گزارش کاوش‌های خود را منتشر نکرده است؟ اظهار می‌کند:« برای این که هنوز نوع کاربری بنا برای من مشخص نشده و هنوز یافته های ما در این محوطه به پایان نرسیده است.»

از سویی حمیده چوبک- رییس پژوهشکده باستان‌شناسی – هر گونه خاکبرداری و آواربرداری بدون مجوز پژوهشکده را غیر قانونی می‌داند وعنوان می‌کند: «هرگونه خاکبرداری و آواربرداری باید زیر نظر سرپرست کاوش انجام شود.»

اما پیگیری صحت و سقم ماجرا از سوی خبرنگار هنرنیوز از طریق گفت وگوی تلفنی با خدیجه ملامیرزایی- مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر- این گونه ادامه می‌یابد:« نیازی به مجوز پژوهشکده نیست چرا که اگر شما به درستی متن خبر را خوانده باشید ما در این محل مشغول به اقدامات حفاظتی، ساماندهی و مرمتی هستیم نه حفاری، پیگردی و کاوش که نیازمند مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی باشد. در طول این سال‌ها محوطه تاق طویله از انواع زباله و نخاله ساختمانی اشباع شده بود که ما برای تبدیل آن به منظری زیبا‌تر اقدام به خروج نخاله‌ها کردیم.»

وی در پاسخ به این پرسش که مگر جابه‌جایی نخاله و خاکبرداری نوعی کاوش محسوب نمی‌شود؟ توضیح می‌دهد: « تا آنجا که من خود باستان‌شناسم و تیمی از معاونت میراث فرهنگی استان مشتمل بر افرادی دارای دکتری باستان‌شناسی و کارشناسان مرمت و معماری همچنین کارشناسان شهر ایذه بر این طرح نظارت داشتند، هیچ نوع خاکی شامل اشیا تاریخی از محوطه خارج نشده و صرفاً خروج نخاله‌های ساختمانی بی‌ارزش و زباله‌ها بوده است.»

مدیر پایگاه میراث فرهنگی آیاپیر همچنین اقدامات صورت گرفته از جمله کف سازی را نیازمند طرح مصوب نمی‌داند و می‌افزاید: «سنگ فرش کردن کف اتاق‌ها‌ی مسقف موجود با لاشه سنگ و ملات باتارد انجام می‌شود و فقط قرار است به اتاق‌های مسقف یک مجموعه کاربری مفید بدهیم و برای فعالیت‌های فرهنگی – پژوهشی آن را آماده کنیم. سنگ‌فرش هم که با سنگ‌های موجود در محل صورت می‌گیرد . بنابراین این اقدامات صرفاً ساماندهی و مرمت محسوب می‌شود و نیازمند طرح مصوب نیست.»

ملامیرزایی درباره چرایی استفاده از لودر برای خاکبرداری هم توضیح می‌دهد:« حجم نخاله‌های تلبار شده طی این سالها بسیار زیاد بود. از سویی اعتبار دریافتی ما خیلی کم است بنابراین اگر قرار بود این کار به صورت دستی انجام شود تمام اعتبار امسال باید فقط صرف همین کار می‌شد. از آنجا که تاق طویله در محل تردد افراد قرار دارد خاک آن کوبیده و بسیار سفت است و کندن آن با کلنگ زمانبر است، بنابراین با یک لودر کوچک حدود نیم متر از خاک سطح را جابه جا کردیم که با رسیدن به خاک نرم باقی نخاله‌ها با بیل و کلنگ و فرغون خارج شده است.»

از سویی سیاوش صابری – مدیر محوطه‌ها و بناهای تاریخی – در گفت و گو با هنرنیوز تأکید می‌کند:« به هیچ عنوان نخاله‌های ساختمانی موجود در عرصه یک بنا یا محوطه تاریخی را نمی‌توان با ماشین آلات خارج کرد مگر آن که این نخاله‌ها بیرون از عرصه باشند. البته ما به ندرت در عرصه محوطه تاریخی نخاله داریم. باید مشخص شود که لودر در چه فاصله‌یی از یک بنای تاریخی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا بتوان قضاوت کرد اما به طور کلی آواربرداری و خاک‌برداری حتماً باید با حضور باستان‌شناس انجام شود.»
 

او در مورد طرح مصوب نیز توضیح می‌دهد:« اساساً در هیچ محوطه تاریخی بدون طرح یا برنامه مصوب نمی‌توان دست به اقدامی زد. اقداماتی مانند اصلاح شیبها برای جلوگیری از باقی ماندن آب در کف‌ها، فعالیت‌های حوزه نگهداری یا کندن خار و خاشاک و بوته‌های خودرو اطراف بنا نیازمند طرح مرمت نیست و از آن به عنوان برنامه یاد می‌شود. اما به طور کلی مسئولیت اقدام از نظر تشخیص باید مشخص باشد. برای همین در آیین نامه شورای فنی به استانها ابلاغ کردیم اقدامات اینچنینی حتا در حد برنامه مصوب باید در شورای فنی استان مطرح شود البته اگر اقدامات در حد ساختاری و اساسی هم نباشد باید در شورای فنی مطرح و مصوب شود و سپس برای مرمت اقدام شود.»

عاطفه رشنویی -معاون حفظ و احیای میراث فرهنگی خوزستان- نیز در پاسخ به این پرسش که ایا اقدامات در طاق طویله طرح مصوب داشته است؟ می گوید: « این محوطه مدت‌ها رهاش ده و شهرداری تمام نخاله‌های ساختمانی را به این محوطه منتقل کرده است. ما فقط در این محوطه اقدام به پاکسازی نخاله‌های ساختمانی جدید شامل آجر و سیمان و سرامیک کرده‌ایم. همچنین کانال آب پای دیوارها که به جای عبور آب باعث تلنبار شدن آب راکد و سست کردن پی ساختمان شده بود، را باز کردیم و مقرر شده تمام پای دیواره‌ها با گچ نیم کوب و سنگ‌های موجود در محل مرمت ‌شود.»

او ادامه می‌دهد: « کار مهمی انجام نشده که احتیاج به طرح مصوب داشته باشد اما توسط مدیر پایگاه در کمیته فنی میراث خوزستان بررسی شده و با هدف حفاظت بیشتر اجازه انجام کار داده شده است.

وی تصریح می‌کند:« هرگونه اقدامی در محوطه تاریخی مثل خاکبرداری، گمانه‌زنی و کاوش نیازمند صدور مجوز از سوی پژوهشکده است و قدر مسلم جابه‌جایی نخاله‌ها با فاصله از محوطه اصلی بوده و گرنه هرگز اجازه حضور لودر همچنین جابه جایی نخاله‌ها بدون مجوز پژوهشکده مقدور نبود.»

• < قبلی
• بعدی >