خبر

واریس؛ پیشگیری بهتر از درمان!‏

برگرفته از روزنامه اطلاعات، شماره  25715، دوشنبه 22 مهر 1392

بیتا مهدوی

آخرین بررسی‌های انجام شده توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی تهران نشان می‌دهد که 10 تا 20 درصد از جمعیت کشور به بیماری واریس مبتلایند و این در حالی است که اغلب آنان از بیماری خود بی‌اطلاع هستند و در صدد درمان هم نیستند. در این تحقیقات همچنین آمده است که متاسفانه بیماری واریس، زنان 40 تا 50 سال را بیشتر از سایر گروه‌های سنی درگیر می‌کند.

کارشناسان معتقدند، علاوه بر جنسیت و بارداری، سابقه خانوادگی، سرپا ایستادن‌های طولانی، افزایش سن، وزن زیاد و استفاده از داروهای هورمونی نیز از عوامل ابتلا به واریس محسوب می‌شوند.

آنان می‌گویند، حدود یک چهارم زنان کشورمان از واریس رنج می‌برند، ولی بیشتر آنان نسبت به این بیماری بی تفاوت هستند و با خود درمانی، از مراجعه به پزشک سر باز می‌زنند.‏

خطرات بیماری واریس

دکتر حسن راوری ـ فوق‌تخصص جراحی عروق در مصاحبه با خبرگزاری مهر اظهار داشته است: حدود 20 درصد زنان و 10 درصد مردان ایرانی به بیماری واریس مبتلا می‌شوند که در صورت درمان نکردن در مراحل پیشرفته، خطر لخته‌ شدن خون و عوارض خطرناک ناشی از آن همچون آمبولی، وجود دارد.

وی با بیان اینکه ابتلا به بیماری واریس گشاد و طویل شدن ورید و یا همان سیاهرگ‌های ناحیه پاها را به دنبال دارد، درباره افراد مستعد به واریس می‌گوید: در مرحله اول وجود سابقه واریس در پدر و مادر مطرح است. به این صورت که این بیماری جنبه ارثی دارد و اگر پدر و مادر مبتلا به واریس باشند، احتمال بروز این بیماری در فرزندان‌شان 15 درصد بیشتر است‏‎.‎

این فوق تخصص جراحی عروق با اشاره به این مطلب که نقش عوامل ارثی در ابتلا به بیماری واریس اهمیت دارد و این افراد باید از زمان بلوغ و جوانی اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند، ‎می افزاید: بارداری و مصرف قرص‌های استروژن و پروژسترون موجب بروز یا تشدید بیماری واریس می‌شود و از این رو به افرادی که سابقه واریس در خانواده دارند، توصیه می‌شود به منظور پیشگیری از ابتلا به این بیماری، از مصرف قرص‌های ضدبارداری خودداری کنند‏‎.‎

وی همچنین یادآوری می‌کند: افراد مبتلا به واریس باید توجه داشته باشند که مصرف قرص‌های ضدبارداری، این بیماری را تشدید می‌کند و خطر لخته شدن خون را به همراه دارد‏.

خطر افزایش وزن و بی‌تحرکی ‏

دانشیار دانشگاه علوم‌ پزشکی مشهد با بیان این مطلب که افزایش وزن و بی‌تحرکی از دیگر عوامل ایجاد و تشدیدکننده بیماری واریس است، می‌گوید: افرادی که به‌صورت درازمدت حالت ایستاده ثابت و یا نشستن ثابت دارند، باید دقت کنند که اگر کارمند هستند، هر نیم‌ساعت یکبار چند قدم راه بروند و از زیرپایی‌های متحرک استفاده کنند‏.

‏دکتر راوری درباره علایم بیماری واریس می‌افزاید: واریس در مراحل اولیه به صورت ظاهر نازیبا و به شکل رگ‌های قرمز و آبی در زیر پوست، ناحیه مچ پا، ساق و زانو تظاهر می‌یابد و به‌تدریج سیاهرگ‌های زیر پوست بزرگتر و طویل‌تر و ظاهر آن نیز بسیار ناخوشایند می‌شود.

وی یاد آوری می‌کند: در بیماری واریس فرد به تدریج احساس سنگینی و درد مبهم در ناحیه عضلات ساق پا به دنبال ایستادن دارد که با بالا نگه داشتن پاها، این درد و سنگینی از بین می‌رود. اما در مراحل پیشرفته واریس، تورم ناحیه مچ پا به دنبال ایستادن طولانی و تغییررنگ پوست ناحیه ساق پا به صورت لکه‌های قهوه‌ای و سیاه‌رنگ تظاهر می‌کند‎.‎

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد با اشاره به این مطلب که ایجاد زخم‌های واریس، خطر ایجاد لخته در خون و آمبولی ریه را که بسیار خطرناک و حتی کشنده است، برای بیمار به دنبال دارد می‌گوید: برای افرادی که سابقه واریس در خانواده دارند و در حال حاضر نیز در محیط کار مجبور به ایستادن و یا نشستن طولانی‌ مدت هستند، به‌طور اکید توصیه می‌شود که اقدامات پیشگیرانه به‌صورت تحرک، راه رفتن‌های منظم حین کار، استفاده از جوراب نوع پیشگیرانه و استاندارد، خودداری از پوشیدن لباس‌های تنگ در ناحیه کمر و ران‌ها، پیشگیری از اضافه وزن، ورزش‌های هوازی منظم و سبک و خودداری از ورزش‌های قدرتی را در برنامه خود قرار دهند‎.‎

‏وی می‌افزاید: در مراحلی که واریس بروز یافته است، درمان با توجه به شدت بیماری مختلف است و به‌طور کلی استفاده از جوراب استاندارد با فشار و اندازه فرد، استفاده از لیزر پوستی، تزریق ماده داخل وریدهای واریس، استفاده از لیزرهای داخل عروقی و استفاده از جراحی باز و یا محدود در مراحل پیشرفته بیماری، به تشخیص پزشک معالج انجام می‌شود.

بیماری واریس و علل آن

دکتر محمدصادق امامی ـ متخصص ارتوپدی در مورد بیماری واریس به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: بیماری واریس به علت صدمه دیدن جدار رگ و اختلال در عملکرد جریان خون به وجود می‌آید و سیاهرگ‌‌های واریسی به صورت رگ‌های دراز، گشاد شده و پرپیچ‌ و خم و اغلب در سطوح اندام تحتانی، نمایان می‌شود. این بیماری که بر اثر کم تحرکی به و جود می‌آید، بیشتر در میان زنان شایع است.

وی با اشاره به این مطلب که بیش از 40 درصد زنان بالاى 50 سال به این بیمارى دچارند، می‌افزاید:علل این بیماری عبارتند از توارث، که به نظر مى رسد ابتلا به این بیمارى به ویژه در سنین جوانى، در میان برخى خانواده‌ها بیشتر باشد. برخى زنان با دریچه‌هاى وریدى با کارایى پایین‌تر و یا دیواره‌هاى عروقى ضعیف‌تر، به دنیا مى آیند.

ـ ایستادن به مدت طولانى: یک بررسى در مورد کارگران دانمارکى در دسامبر 2005 میلادی نشان داد زنانى که 75 درصد مدت زمان کار خود را به حالت ایستاده و یا در حال راه رفتن گذرانده بودند، تقریباً 2 برابر زنانى که مدت زمان کمترى بر روى پاهایشان ایستاده بودند، نیاز به درمان واریس پیدا کردند. ‏

پژوهشگران تخمین مى زنند در بزرگسالانی که سنین فعالیت و اشتغال را مى‌گذرانند، ایستادن‌هاى طولانى مدت عامل بیش از 20 درصد موارد پیدایش واریس است.

ـ سن: خطر واریس با افزایش سن زیادتر مى شود. رگ‌هاى خونى و عضلات پشت ساق پا که در موقع راه رفتن با فشار بر وریدها، بازگشت خون به سمت قلب را تسهیل مى‌کنند، با گذشت زمان ضعیف‌تر مى شوند. کمتر از 10 درصد زنان زیر 30 سال و بیش از 75 درصد زنان بالاى 70 سال به واریس مبتلا هستند.

ـ جنسیت: زنان بیش از مردان مستعد واریس هستند و باردارى یکی از عوامل اصلى آن است.

در دوران باردارى، وریدهاى ساق پا پرتر بوده و راحت‌تر پاره مى شود، زیرا حجم خون و فشار شکمى در این دوران افزایش مى یابد و هورمون‌ها سبب گشاد شدن رگ‌هاى خونى مى شوند. هرچه حاملگى به پایان خود برسد، خطر واریس هم افزایش یابد.

ـ وزن: وزن اضافى به ویژه در اطراف شکم، فشار اضافى را بر وریدهاى ساق پا تحمیل مى کند. زنانى که اضافه وزن دارند، نسبت به زنان لاغر بیشتر در معرض ابتلا به واریس هستند و این خطر در مورد زنان چاق 3 بار بیشتر است.

علائم واریس ‏

‏این متخصص ارتوپدی می‌افزاید: وریدهاى تارعنکبوتى بیشتر به لحاظ زیبایى ناراحت‌کننده هستند، حال آن که وریدهاى واریسى علاوه بر ظاهر طناب مانند، مشکلات متعدد دیگرى نیز به همراه دارند. ‏

در صورتى که مبتلا به ورید واریسى هستید، پس از ایستادن یا نشستن طولانى، در ساق پاهایتان احساس درد مبهم، سنگینى، سوزش، فشار و یا ضعف خواهید کرد. معمولاً بالا نگاه داشتن ساق‌هاى پا، به بهبود این مشکل کمک مى کند.

ممکن است شب‌ها گرفتگی دردناک عضلات پشت ساق پا را تجربه کنید. پاها و مچ پاهایتان ورم مى کند و ممکن است پوست اطراف ناحیه واریس دچار خارش و خشکى شود و یا رنگ آن به قهوه اى یا آبى تغییر کند. ورید‌هاى واریسى بزرگ‌تر، لزوماً علائم شدیدترى ندارند.

در واقع، بسیارى از مردم مدت‌ها قبل از بروز تغییرات قابل رویت در ورید‌هایشان، سایر علائم بیماری را تجربه مى کنند، که اگر ورید‌هاى واریسى درمان نشوند، علائم بدتر می‌شود و گاه عوارضى مانند پارگى، زخم پوستى و ترومبوفلبیت (یا التهاب وریدى همراه با لخته شدن خون) را به همراه می‌آورد.‏

دکتر امامی با اشاره به این مطلب که باردارى عامل اصلى ابتلای بیشتر زنان به بیماری واریس است، می‌افزاید: خستگی پا به‌ویژه در پایان روز یا بعد از ایستادن‌های طولانی، ورم پا، خارش، تغییر رنگ و زخم شدن مچ پا، درد شدید و ناگهانی و سفت شدن و برآمدگی‌ عروق به علت لخته شدن خون داخل رگ، از علائم بیماری واریس است.

وی با اشاره به این مطلب که بیشترین محلی ‌که‌ عروق واریس خود را نشان می‌دهند در اندام‌های تحتانی،‌ پشت ران‌ و ساق ‌پاهاست، یاد آوری می‌کند: همه وریدهای بدن می‌توانند دچار واریس شوند.

بیماران ‌در صورت‌ استفاده نکردن از جوراب‌های واریس ‌نیز می‌توانند از باندهای‌کشی استفاده کنند.جوراب‌های واریس انواع و جنس‌های مختلفی دارند و باید از دارو خانه‌های معتبر تهیه شوند.

استفاده از بر خی از انواع آن‌ها که ارزان است، فایده چندانی ندارد و در ضمن چون از جنس نایلون است، باعث خارش و آسیب دیدن پوست می‌شود. جوراب واریس کشبافت‌های مختلفی نیز دارد. جوراب‌های واریس خیلی محکم را باید جراح عروق تجویز کند، ولی انواع دیگر را می‌توان از داروخانه‌ها تهیه کرد.

این متخصص ارتوپدی در مورد چگونگی استفاده از جوراب‌های واریس می‌گوید: جوراب‌های واریس را باید روز‌ها به پا کرد و شب تا صبح لازم است آن را از پا در آورد و پوست زیر آْن را ماساژ داد یا با روغن، چرب کرد تا آسیب نبیند.

این جوراب‌ها را باید مرتب با دست شست تا حالت آهار و سفتی پارچه از بین برود در ضمن بهتر است برای شستشو تا جای ممکن از مواد شیمیایی استفاده به عمل نیاید، تا پوست دچار حساسیت نشود.

وی با اشاره به اینکه در 80 درصد موارد پوشیدن جوراب واریس مؤثر است، می‌افزاید: خانم‌های باردار و بیمارانی که به دلیل مشکلات کبدی دچار واریس شده‌اند، از افرادی که باید جراحی شوند نیستند. جراحی یا لیزر برای افرادی توصیه می‌شود که بر اثر واریس، دچار زخم پا شده‌اند.

‏

درمان واریس ‏

دکتر امامی سپس در مورد درمان بیماری واریس می‌گوید: در مرحله اول ‌باید ‌از روند بیماری جلوگیری کنیم، که ‌استفاده از داروهایی ‌که ‌به ‌داخل ‌وریدها تزریق می‌شود، می‌تواند ‌در‌ وریدهای‌سطحی کوچک مناسب باشد. راه دیگر درمان ‌واریس نیز ‌اقدام ‌به‌ جراحی و برداشتن ‌وریدها‌ست. ‏

همچنین در طول بارداری، رعایت نکات زیر برای زنانی که خستگی پاها در آنها ارثی است و یا در گذشته واریس داشته اند، الزامی است:

ـ جلوگیری از افزایش وزن که سبب فـشرده شدن بیشتر رگ‌ها می‌شـود. استفاده از جـوراب مخصوص واریس توصیه می‌شود و مصـرف داروهای تقویت کننده عروق نیز می‌توانــد تا حدی از سنگینی و درد پاها بکاهد.

این داروها تاثیر سویی روی جنین نمی‌گذارند، با این حال بیشتر پزشکان آن را پس از زایمان تجویز می‌کنند. در بیشتر موارد با تولد نوزاد، تمامی مشکلات دوران بارداری و از جمله خستگی پاها برطرف می‌شود.

ـ برای مدت طولانی سر پا نایستید، وقتی می‌نشیـنید، پاهـایتان را جفـت نکنید، وسایل سنگین را بلند نکنید، چـون بیش از پیش به رگ‌هـای پا فشار می‌آورد، به طور مرتب فعالیـت ورزشی مانند پیاده روی را انجام دهید.

ـ وقتی می‌خوابید، پاهایتان را 5 تا 10 سانتی‌متر بالاتر ببرید تا جریان خون راحت‌تر شود، از گرما فاصله بگیرید، شوفاژهای زمینی، حمام‌های گرم، اپیلاسیون با موم گرم و سونا برای شما مناسب نیست، سیگار را کنار بگذارید، چرا که دخانیات دشمن جنین و رگ‌های خونی است.

تغذیه و واریس

دکتر امامی در مورد بهبود تغذیه بیماران مبتلا به واریس می‌افزاید: بهبود رژیم غذایی می‌تواند عاملی برای کاهش فشار بر روی رگ‌ها و همچنین تقویت آن‌ها باشد در این میان برنامه مواد غذایی برای از بین بردن رگ‌های واریسی مؤثر است، مثلاً برنج سفید باید حتما از برنامه غذایی مبتلایان به واریس حذف شود و برنج قهوه‌ای جای آن را بگیرد.

همچنین خوردن فیبر بیشتر نیز برای درمان این بیماری کمک ‌کننده است، به‌خصوص برای کسانی که مبتلا به یبوست هستند؛ چون این افراد بیشتر در معرض ایجاد فشار بر روی رگ‌ها هستند، در حالی که استفاده از مواد غذایی دارای فیبر بیشتر و نوشیدن یک بطری آب در تمامی روز، حرکات روده را نرم می‌کند و مانع از تشکیل رگ‌های واریسی در ناحیه مقعد می‌شود.‏

‏

پیشگیری از واریس ‏

دکتر محمد کهن‌زاد ـ متخصص طب ورزشی در مورد اثر ورزش در درمان واریس به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: بررسی‌های علمی در کشور‌های پیشرفته نشان می‌دهد که واریس بر اثر اختلال در جریان خون رخ می‌دهد و از این رو زنان باردار باید سعی کنند جریان خون را در بدن خود بهبود بخشند که پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و انجام حرکات ایروبیک در این میان نقش مؤثری دارند. ‏

سایر توصیه‌های دکتر کهن‌زاد برای پیشگیری از ابتلا به واریس، از این قرار است:‏

بالابردن پاها: با قراردادن پاها روی سطحی بلند (بالاتر از سطح قلب)، جریان خون دوباره به سمت قلب باز می‌گردد.

جوراب: کش تنگ جوراب مانع از جریان خون در رگ‌های میانی پا می‌شود و از این رو کش جوراب باید گشاد باشد تا خون به راحتی در پاها جریان داشته باشد.‏

‏نشستن چهار زانو: اگرچه ممکن است نشستن در این وضعیت برای ما راحت باشد، اما باید توجه داشت که این وضعیت، فشار بیشتری را بر رگ‌ها وارد می‌آورد و جریان خون را قطع می‌کند.

ایستادن طولانی مدت: ایستادن طولانی مدت باعث می‌شود تا خون در پاها جمع شود، اما در صورت حرکت دادن پاها، خون در پاها جریان پیدا می‌کند.

در موارد حاد، واریس باعث تشکیل لخته خون یا زخم در پا‌ها می‌شود و گاهی نیز این مشکل با تب همراه است که در این صورت باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.

اگر چه به طور طبیعی در بانوان طی چند ماه پس از زایمان مشکل واریس از میان می‌رود، اما در صورت تداوم آن، می‌توان از روش‌های دارویی با تجویز پزشک بهره گرفت.

• < قبلی
• بعدی >