مجله

مردم شناسی تاریخی کردها در شماره جدید کتاب ماه تاریخ

برگرفته از تارنمای آذری ها به نقل از کتاب خانه مجلس

شماره 188 «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» ماهنامه تخصصی اطلاع رسانی و نقد و بررسی ویژه دی ماه 1392 از سوی موسسه خانه کتاب منتشر شد.

این شماره نگاهی ویژه به ضرورت پژوهش درباره تاریخ و فرهنگ مردم کُرد دارد.

اسماعیل شمس در «سرسخن» شماره 188 «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» با عنوان «ضرورت پژوهش درباره تاریخ و فرهنگ مردم کرد» نوشته است: «گرچه دیدگاه های متعددی درباره ریشه و تبار کردان مطرح شده است، ولی به نظر می رسد که درست ترین تعبیر متعلق به مینورسکی باشد که کردها را آریایی و از «نوادگان مادها» می خواند. مردم کرد از نظر سیاسی تابع حکومت های مرکزی حاکم بر ایران و سپس خلافت اسلامی بوده اند. بنابراین آن ها تا قرن دهم هجری هرگز به زبان کردی ننوشته اند و تمام آثارشان به زبان های فارسی و عربی است. حتی پس از قرن دهم هجری زبان فارسی همچنان زبان ادبی و فرهنگی کردها باقی ماند.»

گفت وگو با استاد کاوه بیات، احسان هوشمند، سالار سیف الدینی و حبیب اله اسماعیلی در «نشست» این شماره با موضوع «مردم شناسی تاریخی ایران با تاکید بر قوم کرد» آمده است. بیات در این باره می گوید: «الان متاسفانه شاهد این هستیم که مثلا از کردها به عنوان قومی کاملا مشخص و مجزا از سایر اقوام و مردم ایران یاد می شود و بر همین اساس نتیجه گیری ها و تعبیرهایی خاص می شود. ولی اگر به تاریخ خودمان مخصوصا تاریخ معاصر که خاستگاه برآمدن چنین تعاریف جدیدی است، نگاه کنیم تفاوت های زیادی، نمی بینیم.»

احسان هوشمند نیز معتقد است: «یک مساله جالب دیگر در زمینه تولید دانش وجود دارد و آن این است که تمام واکنش های ما نسبت به موضوعات تدافعی است، یعنی حمله ای یا اتفاقی صورت می گیرد، تاریخی جعل می شود و ما تازه به فکر می افتیم که حالا باید چه کاری انجام دهیم و واکنشمان به عنوان یک واکنش پیش گیرانه نیست.»

«اقلیم ایرانیان کرد» به قلم جعفر حق پناه و «تاثیر جنبش های سیاسی منطقه ای بر روایت های فرهنگی ـ تاریخی کردها» سالار سیف الدینی دو مقاله «نظرگاه» را تشکیل می دهند. در بخشی از مقاله سیف الدینی آمده است: «عمده ترین معضل کاربرد مفهوم «قومیت و گروه قومی» تعریف نشدگی و ابهام آن است و اغلب پژوهشگران نیز سعی کرده اند از تعریف دقیق آن شانه خالی کنند اما فرهنگ های سیاسی ای که به مفهوم جدید قومیت اشاره کرده اند، آن را ناظر به ویژگی های جسمانی، نژادی و مفهومی برای تمیز دادن گروه های ملی دانسته اند.»

«کنکاش» این شماره چهار مقاله دارد. در بخشی از مقاله «قیام شیخ عبیدالله شمزینی» به قلم یونس صادقی نوشته شده است: «شیخ عبیدالله نهری یا شمزینی یکی از بزرگترین رهبران مذهبی کرد و از پیروان و اقطاب مشهور طریقت نقش بندی در نیمه دوم سده سیزدهم هجری در کردستان عثمانی بود. نیاکان شیخ که به سادات نهری معروف بودند، از ناحیه حکاری به منطقه نهری نزدیک مرزهای آذربایجان در ایران، مهاجرت کردند.»

در متن مقاله «تاریخ و جغرافیای کرد فیلی در عراق» نوشته حسین علی بیگی آمده است: «نویسنده بر این عقیده است که ساکنان شهر کوفه در پایان حکومت اموی غالبا کرد بودند و آن ها بودند که به ابومسلم خراسانی کمک کردند تا دولت اموی را سرنگون کند، اما در این باره منبعی را معرفی نکرده است.»

«واقع شدن منطقه زاگرس در حد فاصل چهار پایتخت بزرگ ایران در دوران باستان، یعنی شوش، تخت جمشید، هگمتانه و تیسفون مساله ارتباط بین این شهرها و ایجاد جاده ها و راه هی مواصلاتی را به دنبال داشته است.» این متن نیز بخشی از مقاله «ایلام در آیینه آثار باستانی» به کوشش ابراهیم بوچانی است.

ابوالقاسم مرادی نیز در بخشی از مقاله اش با عنوان «ریخت نگاری آیین های نمایشی بومی مردم کمیجان» می نویسد: «در نقد کتاب باید گفت که پس از نام کمیجان، فقط واژگان تات ها و مادها عنوان شده است. کتاب درصدد بیان آیین هایی است که بیشتر آن ها را برای مادها و تات ها می داند، در حالی که امروزه بسیاری از این آیین ها در آذربایجان و مناطق دیگر آذری نشین نیز اجرا می شود.»

«بازتاب» این شماره با مقاله ای از امید اخوی با عنوان «آموزش و پرورش ایران در روزگار قاجار» آغاز شده است. «دوگانگی تبار اندیشه ای دو جنبش» به قلم شادی معرفتی کتاب «بررسی تطبیقی جنبش های اسلامی الجزایر و تونس» را نقد می کند. صغری یاری قلی در مقاله ای با نام «ارامنه و انقلاب مشروطه» کتابی با همین نام را نقد و بررسی کرده و مقاله پایانی این بخش از میثم غلامپور، «زندان از یاد رفته» نام دارد که به کتاب «قزل قلعه؛ زندان سرخ پهلوی» می پردازد.

«نشست نقد و بررسی کتاب» با حضور جواد صفی نژاد، جمال الدین موسوی، حبیب اله اسماعیلی و هوشنگ انوری به بررسی کتاب «وصف ایران در نقشه های دوره اسلامی» اختصاص دارد. انوری در این نشست می گوید: «نقشه های دوره اسلامی نقش زیادی در تکامل تاریخ کارتوگرافی دنیا داشته اند و پیونددهنده مکتب یونان باستان با جغرافیا و نقشه کشی جدید در اروپا هستند.»

صفی نژاد نیز در این نشست بیان می کند: «نجیب بکران حدود 225 سال قبل از اروپاییان، رنگ آمیزی نقشه ها را انجام داده است و جهان نامه اش هم در دست ما وجود دارد و می توانیم به آن استناد کنیم.»

موسوی نیز معتقد است: «همان گونه که جناب استاد صفی نژاد فرمودند این کتاب به تعبیر ایشان به شیوه سلطنتی چاپ شده است، ولی به نظر این از محاسن کتاب نیست و برعکس از معایب آن است، چرا که استفاده از کتاب را خیلی محدود می کند.»

«پرتوهای تلاش» با مقاله «بدن ایرانی» نوشته فاطمه خاکسار، مروری بر کتاب «درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران» دارد. محمد شهبازی کتاب «تحولات پنج دهه اندیشه و جستار در جغرافیای سیاسی» را در مقاله «اندیشه در جغرافیای سیاسی» بررسی کرده است. مقاله پایانی این بخش نیز به قلم معصومه علی دادی «نظام حمل و نقل زمینی ایران» نام دارد. این مقاله کتاب «بنیان های جغرافیایی و نظام حمل و نقل زمینی ایران» را مرور و بررسی می کند.

گزارش نشست «تاریخ جایگزین» نوشته علی موذنی نیز در این ماهنامه آمده است. «همین ماه» این شماره «کوتاه از تاریخ» و «پیشخوان» را دربردارد که تازه های کتاب را معرفی می کند. همچنین «چکیده انگلیسی» در پایان «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» آمده است.

شماره 188 «کتاب ماه تاریخ و جغرافیا» در 104 صفحه و بهای دو هزار تومان به مدیرمسوولی دکتر مجتبی سلطانی احمدی و سردبیری حبیب اله اسماعیلی به صاحب امتیازی موسسه خانه کتاب در اختیار علاقه مندان و پژوهشگران حوزه های مرتبط قرار گرفته است.

• < قبلی
• بعدی >