یادمان
خانهٔ ملک ثابت به دلیل مرمت نشدن در آستانه تخریب است
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- دوشنبه, 13 آبان 1392 10:06
- آخرین به روز رسانی در دوشنبه, 13 آبان 1392 10:06
- نمایش از دوشنبه, 13 آبان 1392 10:06
- بازدید: 4375
خانهٔ «ملک ثابت» متعلق به دوره‌ی صفوی، معماری سنتی «گودال باغچه» دارد که اکنون نمونه‌ی معماری این بنا در کل کشور، به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسد.
تا کنون آن‌قدر از بافت تاریخی یزد صبحت کرده‌اند که از دید برخی افراد، موضوعی تکراری در حوزه‌ی میراث فرهنگی شده، اما این بافت آن‌قدر حرف و حدیث دارد که فقط برای معماری‌های متفاوتی که در هر دوره‌ی تاریخی در آن ایجاد شده‌اند، ساعت‌ها وقت گذاشتن هم کم است و مصداق این سخن، خانهٔ تاریخی «ملک ثابت» است، خانه‌ای که با معماری متفاوتش ارزش دیگری را به این بافت تاریخی اضافه می‌کند.
امیر ترقی‌نژاد با بیان این‌که این خانهٔ تاریخی به‌دلیل مرمت نشدن، در آستانه‌ی تخریب است، تصریح کرد: برای این‌که تخریب این خانه دیده نشود، در آن قفل شده است. سال‌ها است که این خانه به حال خود رها شده است و اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد دلیل مرمت نشدن این بنا را کمبود بودجه اعلام می‌کند.
این دوست‌دار میراث فرهنگی در ادامه‌ی گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، افزود: اگر این روند ادامه داشته باشد، خانهٔ «ملک ثابت» که یکی از نفیس‌ترین خانه‌های معماری با مشخصات «گودال باغچه» است، در زمستان امسال به‌شکل جدی آسیب خواهد دید.
محمدرضا خادم‌زاده نیز درباره‌ی این خانهٔ تاریخی اظهار کرد: خانهٔ تاریخی «ملک ثابت» در زمان ساخت، یکی از مهم‌ترین خانه‌های موجود در استان یزد بود، چون در زمان ساخت این خانه عنصر بادگیر به واحد مسکونی خانه اضافه شد.
این کارشناس مرمت و پژوهشگر بافتهای تاریخی با اشاره به این‌که این نوع خانه‌ها با معماری خاص «گودال باغچه» در زمان ساخت با تغییر و تحولات خاصی همراه بودند، بیان کرد: این بنا از نظر سازه در دوره‌ی قاجار دارای طاق‌های گهواره‌یی و هلالی است که آن را نسبت به دیگر خانه‌های موجود در یزد بسیار متفاوت کرده است.
رییس پیشین پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی یزد با بیان این‌که این خانهٔ تاریخی و با اهمیت در چند سال گذشته در محدوده‌ی تعریض قرار گرفته بود، اما با تلاش پایگاه میراث فرهنگی شهر یزد از تخریب آن جلوگیری شد، گفت: با توجه به این‌که این خانهٔ تاریخی مالک خصوصی دارد، هر روز احتمال تخریب این بنای قاجاری بیشتر می‌شود.
این کارشناس بافتهای تاریخی درباره‌ی شاخص‌های معماری «گودال باغچه» به خبرنگار ایسنا توضیح داد: هرچند این نوع معماری قبل از دوره‌ی صفوی در یزد شکل گرفت، اما اکنون تعداد انگشت‌شماری از خانه‌های تاریخی با این معماری خاص در یزد وجود دارند. در دوره‌ی صفوی، ساخت‌وساز چندانی در شهر یزد انجام نشد، و اکنون تعداد محدودی از خانه‌های تاریخی این بافت، معماری «گودال باغچه» دارند؛ اما باید توجه کرد که هرگاه یک بنای تاریخی در شهر یزد با این معماری ساخته شده، ویژگی‌های خاصی داشته، چون این نوع از خانه‌ها معمولا در دوران تغییر و تحول ساخته شده‌اند و در زمان ساخت هر کدام نیز یک ویژگی خاص به این بناها اضافه شده است.
او ادامه داد: در این نوع معماری، بخشی از بنا را ساختمان و نزدیک به 70 درصد از فضا را باغی دربرمی‌گیرد که که پشت خانه و ایوان ایجاد می‌شود. برای دسترسی آسان‌تر به همه‌ی باغ، بنا در مقایسه با کف حیاط بین دو تا سه‌ونیم متر پایین‌تر ساخته می‌شود؛ اما در دوره‌ی صفوی، چون شهر گسترش زیادی یافت، در محدوده‌ی حصار این باغچه‌ها و دورتا دور آن‌ها، ساختمان‌ها در دو طبقه ساخته می‌شدند که طبقه‌ی همکف با باغچه هم‌طراز و طبقه‌ی دوم هم‌سطح با فضای اصلی خانه بود.
وی با تأکید بر این‌که اکنون تعداد خانه‌هایی که باغچه‌های‌شان در گودی قرار دارد، نسبت به خانه‌های باغچه‌دار بسیار کمتر شده است، اظهار کرد: گودال بسیاری از خانه‌هایی که با این نوع معماری ساخته شده بودند، در طول سال‌های به‌مرور پر شده است. همچنین در دوره‌ی صفوی، ساخت این نوع معماری در بناها با افول مواجه شد.
خادم‌زاده با بیان این‌که نگهداری و حفاظت از آثار تاریخی و با ارزش شهر یزد به‌عنوان اسناد تاریخی بسیار مهم است، تأکید کرد: این خانه‌ها بخشی از معماری ایران را نشان می‌دهند، بنابراین باید جدی‌تر از گذشته به آن‌ها توجه کرد.
