زیست بوم

هجوم شنهای روان به خوزستان/ شناسایی شش کانون فعال بیابانی

برگرفته از خبرگزاري مهر

استان خوزستان با وجود داشتن رودخانه های پرآب و زمینهای کشاورزی فراوان، از مشکلی اساسی به نام بیابان و عرصه های شنی به شدت رنج می برد به گونه ای که این استان از 6 جهت در محاصره شنهای روان است.
به گزارش خبرنگار مهر، این موضوع استان خوزستان را به یکی از بزرگترین کانونهای بحرانی بیابان در کشور تبدیل کرده ولی با این وجود در سالهای اخیر کارها و پروژه های بزرگی در برابر این حجم عظیم بیابان انجام نشده تا بیابان روز به روز در این استان در حال گسترش باشد.

خوزستان با داشتن 280 هزار هکتار کانون فرسایش بادی، در میان دیگر استانهای بیابانی کشور در جایگاه هفتم قرار دارد و از سال 1348 تاکنون 120 هزار هکتار از عرصه های شنی خوزستان به ویژه در مناطق کرخه، مارون و امیدیه مالچ پاشی و بیابان زدایی شده است.

از سال 1347 سازمان وقت منابع طبیعی کار مهار بیابان را با کاشت درختان دست کاشت آغاز کرد. مناطق بحرانی که با وزش بادهای گرم، شنهای سرگردان را به سادگی از زمین بلند می‌کرد و به سمت شهر اهواز و کرانه های رودخانه کرخه پراکنده می کرد.50 هزار هکتار مساحت بیابانهای هولناک غرب کرخه است که 25 هکتار آن در سالهای آغازین طرح، جنگل کاری شده است. از سال 65 تا سال 85 نیز نزدیک به 15 هزار از عرصه های بیابانی و کانونهای فرسایش بادی کنترل شده که عمدتا در بیابان های غرب رودخانه کرخه هستند مالچ پاشی شده اند.

متخصصان و کارشناسان امور بیابان برای نجات رودخانه کرخه و در نهایت شهر اهواز از هجوم بی رحمانه ریزگردها، اقدام به کنترل بیابانزایی با شیوه های بیولوژیک و شیمایی کرده اند. نهال کاری در عرصه ها و مالچ پاشی مستمر در طول دهه های گذشته فرایندی است که برای مدتها رودخانه کرخه را از خطر فرسایش نجات داده است، اما تغییرات اقلیمی و فرسایش هولناک خاک بر اثر فرسایش باد، متخصصان را در بیم فرسایش کامل خاک خوزستان فرو برده است.

استان خوزستان اولین استان در زمینه مبارزه با بیابانزایی است. خوزستان به دلیل اینکه جزو مناطق خشک و نیمه خشک است به شدت در معرض خطرات بیابانی شدن قرار دارد و 10 درصد سطح استان خوزستان در معرض بیابانزایی شدید است.
 
2.5 میلیون هکتار از سطح استان خوزستان را سطح جنگلی، یک میلون و 270 هزار هکتار سطح بیابان و 270 هزار هکتار آن را سطح تپه های شنی تشکیل می دهد.

تنوع توپوگرافی در خوزستان به همراه منابع عظیم آبی و ذخایر انرژی (نفت و گاز) استان خوزستان را به سرزمین زرخیز معروف کرده که گسترش عرصه های بیابانی می تواند این تنوع عظیم و سرمایه ملی را نابود کند.

به نظر می رسد اگر بیابانهای در حال رشد خوزستان به زودی مهار نشوند، غرب کرخه با بحران وحشتناک تری مواجه شود. در اولین مرحله کرخه با طول دراز و پر پیچ و خمش می ‌میرد و روستانشیان حاشیه رودخانه کرخه می توانند به سادگی از ادامه حیات محروم شوند، سپس شهر اهواز به دلیل تاثیر پذیری مستقیم از گرد و غبار ناشی از به پا خیزی شنهای روان آلوده تر خواهد شد.

علی سلاجقه رئیس سازمان چنگل ها و مراتع کشور چندی پیش در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: هم اکنون پدیده مخرب گرد و غبار 21 استان کشور را تحت تاثیر قرار داده ولی راس این مناطق، استانهای خوزستان و ایلام قرار دارند به همین دلیل سازمان جنگلها و مراتع برای رفع آن برنامه های مختلفی دارد.
 

وی افزود: بر همین اساس مالچ پاشی200 هزار هکتار از عرصه های بیابانی در استان خوزستان با همکاری شرکت ملی نفت در دستور کار قرار گرفت که تاکنون 4.5 هزار هکتار از این عرصه ها مالچ پاشی شده اند. متاسفانه شرکت ملی نفت برای تامین اعتبار اجرای این طرح ها همکاری خوبی تاکنون نداشته به همین دلیل سرعت کار مورد قبول ما نیست.

معاون وزیر جهاد کشاورزی عنوان کرد: قرار بود امسال شرکت نفت برای مالچ پاشی زمینهای بیابانی در استان خوزستان مبلغ 30 میلیارد تومان اختصاص دهد که تا به امروز این امر را انجام نداده ولی قول اختصاص این مبلغ به ما داده شده البته به علت فرا رسیدن فصل گرما در زمان حاضر عملیات مالچ پاشی در استان خوزستان متوقف شده است.
 
این در حالیست که مالچ پاشی و بیابان زدایی 200 هزار هکتار از عرصه های بیابانی استان خوزستان که تاکنون دستمایه عملکرد بسیاری از شرکت ها و سازمان ها در استان و حتی در سطح کشور شده است در مدت پنج سال اجرایی شود ولی اکنون با گذشت حدود دو سال تنها 4.5 هکتار یعنی چیزی در حدود 2.2درصد که این روند اجرایی شده که به هیچ وجه باعث کاهش بیابان و توقف پیشروی آن در استان نمی شود.

در واکنش به این سخنان سلاجقه، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از اختصاص بیش از 478 میلیارد تومان اعتبار از سوی وزارت نفت برای اجرای پروژه 200 هزار هکتاری بیابان زدایی خوزستان خبر داد.

هرمز قلاوند در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: این پروژه بزرگترین پروژه زیست محیطی در استان خوزستان و  جنوب غرب کشور است که با حمایت وزارت نفت اجرا می شود. این پروژه از مصوبات استانی سفر هیئت دولت به خوزستان است که بر اساس آن طبق موافقتنامه ای، اداره کل منابع طبیعی خوزستان به عنوان کارفرما و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب به نیابت از وزارت نفت، تامین کننده اعتبار پروژه است.

قلاوند تصریح کرد: در اجرای این پروژه تاکنون اداره کل منابع طبیعی خوزستان 15 فقره قرارداد در زمینه مالچ پاشی و ایجاد و توسعه جنگل کاری به میزان 160 میلیارد ریال منعقد کرده است.
 
وی عنوان کرد: بر اساس برآوردهای صورت گرفته، این پروژه باید در مدت پنج سال در عرصه های بیابانی استان خوزستان اجرا شود و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب برای شتاب بخشی در اجرای آن از نظر تامین منابع مالی مشکلی ندارد و با ارسال به موقع صورت وضعیت پیشرفت طرح از سوی کارفرما نسبت به پرداخت اعتبار اقدام خواهد شد.
 

یکی از موضوعاتی که این روزها وجود یک مرکز جدید بیابانی ولی این بار نه در استان خوزستان که در خارج از آن را نشان می دهد، هجوم ریزگردها یا همان گرد و غبار است که در پنج سال اخیر به شدت زندگی در استان خوزستان را فلج کرده است. این کانون جدید کشور عراق است که بیابان های آن منشا حدود 90 درصد گردد و غبار در خاک ایران است.

به همین دلیل مجلس شورای اسلامی چندی پیش با اختصاص یک هزار میلیارد تومان اعتبار این اجازه را به سازمان جنگل ها و مراتع کشور داده که در خاک عراق اقدام به مالچ پاشی و جنگل کاری کند تا کشور از این ریز گردهای مزاحم نجات یابد.

مسئول کمیته پیگیری حل مشکل ریزگرد‌ها در مجلس شورای اسلامی در این خصوص می گوید: در صورت اجرای پروژه بیابان زدایی و مالچ پاشی در کشور عراق به طور حتم 90 درصد این پدیده مخرب از بین می رود.

شبیب جویجری اظهار داشت: قرار است عملیات بیابان زدایی در کشور عراق با اعتباری بالغ بر یک میلیارد دلار که از سوی مجلس تصویب شده از سوی ایران البته با آموزش کارشناسان عراقی صورت گیرد که انتظار می رود مشکل بروز این پدیده که زندگی را در پنج سال اخیر به کام مرم ایران تلخ کرده است حل شود.

وی با بیان اینکه بیابان خیز بودن و وجود منشاهای گرد و غبار کشور عراق دلایل متعددی دارد، تصریح کرد: چند سال است که پدیده خشکسالی در کشور عراق ادامه دارد، از طرفی این کشور از نبود دولتی متمرکز و قوی برای مبارزه با بیابانهای در حال شد رنج می کشد و از طرف دیگر وجود سدهای فراوان کشور ترکیه بر روی رودخانه دجله و فرات کشاورزی کشور عرصه های طبیعی عراق را نابود و بیابانهای این کشور را افزایش داده است.

دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با بیان اینکه با بیابان زدایی کشور عراق یکی از مهمترین کارها برای رفع معضل گرد و غبار انجام می شود، تاکید کرد: با عملیاتی شدن بیابان زدایی کشور عراق حدود 90درصد معضل ریزگردها در ایران حل می شود.

• < قبلی
• بعدی >