ایران‌بوم

در فروردین‌ماه 1392 برپایه‌ی آگاهی گمرک، صادرات غیرنفتی کشور با واردات به کشور، برابر شد. البته کاری است بزرگ؛ اما در مجموعه‌ی صادرات غیرنفتی، «خام و نیمه‌خام» فروشی، جای عمده‌ای دارد که باید در اولویت نخست برنامه‌های اقتصادی کشور قرار گیرد.

ملی شدن صنایع نفت هنگامی به هدف نهایی خود می‌رسد که ایران حتا یک قطره نفت‌خام صادر نکند. امروزه کشور در جایگاهی قرار دارد که با یک برنامه‌ریزی درست و اجرای سریع و قاطع از فروش نفت به سوی فروش فرآورده‌های نفتی حرکت کنیم. نفت به صورت خام در هیچ کجای جهان کاربری سرراست (مستقیم) ندارد؛ بلکه خریداران آن را پالایش کرده و به گونه بنزین، گازوئیل مصرف می‌کنند یا به فرآورده‌های نفت کیمیا (پتروشیمی) بدل می‌کنند.

تاچندی پیش بر اثر سیاست غلط به ویژه در دوران به اصطلاح اصلاحات، کشور ناچار بود نفت‌خام صادراتی خود را به بهای چند برابر، در قالب بنزین و گازوئیل از خارج « دوباره‌خری» کند. کارگزاران و پس از آنها اصلاح‌طلبان برای فریب مردم اینگونه استدلال می‌کردند که هرگاه ما پالایشگاه‌های موجود را به‌سازی و گسترش دهیم و یگان‌های پالایشگاهی تازه‌ای بسازیم از میزان صادرات نفت‌خام ما کاسته می‌شود و رتبه‌ی ما در میان کشورهای عضو سازمان صادرکننده‌ی نفت کاهش می‌یابد؟!

این در حالی است که با سرمایه‌گذاری در یگان‌های تبدیل‌کننده‌ی نفت‌خام به کالاهای با ارزش افزوده‌ی بیشتر، افزون بر ایجاد درآمد در سطح ملی، میتواند به مساله‌ی اشتغال نیز کمک شایانی بنماید.

کشورهای همسایه خریدار بنزین، گازوئیل و برق هستند. از این‌رو با افزودن بر پالایشگاهها می‌توان به این نیاز کشورهای همسایه در زمینه سوخت و روشنایی پاسخ داد.

در این میان، مهمترین رشته‌ی تبدیل نفت‌خام، زنجیره‌ی فرآورده‌های «نفت کیمیا»ست که با درنظر گرفتن صنایع پایین دستی آن، می‌تواند از منابع بسیار بزرگ درآمد ملی و اشتغال ملی باشد. امروزه برپایه‌ی آمارهای موجود (با چند درصد ضریب اطمینان) کمابیش 40درصد کالاهای وارداتی، از مواد نیمه‌خام نفت کیمیا (پتروشیمی) کشور ساخته شده‌اند.

مدیر توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی در گفت‌وگو با ایسنا عنوان کرد: در حال حاضر ظرفیت تولید صنایع تکمیلی پتروشیمی در کشور 60 میلیون تن است و این در حالی است که از این ظرفیت فقط 11 میلیون تن محصول پتروشیمی تولید می‌شود. بنابراین با جذب سرمایه‌گذار و توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، می‌توان ظرفیت تولید را افزایش داد و انبوهی از اشتغال را در کشور ایجاد کرد. وی بیان کرد: 40 درصد از کالاهای وارداتی کشور از مواد خام پتروشیمی‌های ما تولید شده است ، یعنی در صنعت پتروشیمی کشور ما خام‌فروشی زیادی صورت می‌گیرد.

وی اظهار کرد: با ایجاد صنایع پایین‌دستی پتروشیمی ارزش افزوده و اشتغال زیادی ایجاد می‌شود به طوری که میزان اشتغال حاصل از ایجاد این صنایع پایین‌دستی حداقل پنج برابر صنایع بالادستی است.

در صورت تمرکز برنامه‌ها و سرمایه‌ها بر روی جلوگیری از خام‌فروشی و نیمه‌خام فروشی در صنعت نفت و گاز، افزون بر گسترش شتاب‌گونه اقتصاد ملی و رسیدن به اشتغال کامل، خواهیم توانست از تولید نفت از چاه‌های درون کشور بکاهیم و اندوخته بیشتری برای نسل‌های آینده باقی بگذاریم. در آن صورت با تمرکز بیشتر بر روی منبع‌های نفتی و گازی مشترک، می‌توانیم بخش بزرگ نیازهای کشور برای نفت‌خام و گاز طبیعی را تامین کنیم.