ایران‌بوم

جواد اوجی، معاون وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی گاز ایران، در سفری که به سمنان داشت (دهه دوم فروردین) اعلام کرد عملیات اکتشاف نفت در بلوک گرمسار، محدوده کویر و پارک ملی استان سمنان در شرف آغاز است.
این خبر برای نسل کنونی معنای ویژه‌ای دارد، اما کسانی که در رویدادهای دهه بیست و سی سدهٔ خورشیدی کنونی را تماشاگر بوده‌اند و اندک کسانی که در تاریخ روابط ایران و اتحاد جماهیر شوروی پژوهش کرده‌اند، با خواندن این خبر به یاد ماجرای اکتشاف نفت در خوریان که بهانهٔ سفر کافتارادزه، نماینده دولت شوروی به ایران در سال 1323 شد، می‌اندازد. کافتارادزه در این سال به ایران مسافرت کرد و با قلدری و به میان کشیدن پای حزب توده خواستار امتیاز نفت همهٔ مناطق شمالی ایران و نیز سمنان گردید.
بر اثر ناکامی سخت روسها در این ماجرا، آنها در جریان نهضت ملی شدن برای صنایع نفت در سراسر کشور باز هم حزب توده را به میدان آوردند و سختترین کارشکنی‌ها را در برابر دولت ملی به عمل آوردند؛ زیرا می‌دانستند که بر اثر پیروزی این نهضت، اصل دادن امتیاز از میان خواهد رفت و آنها برای همیشه از دسترسی به منابع نفت شمال ایران محروم خواهند شد.
در سال 1254 خورشیدی (1877 میلادی) ناصرالدین شاه بر پایهٔ فرمانی، بهره‌برداری از کانسارهای سمنان تا خراسان را به حاجی علی‌اکبر و حاجی علی‌اصغر، امین معادن واگذار کرد.
این فرمان پس از درگذشت امین معادن به دست وارثان افتاد و روسها کوشیدند این امتیاز را به وسیلهٔ سردار اعظم، به کرایهٔ خود درآورند. سال پس از صدور فرمان، سردار اعظم توانست موضوع فرمان مزبور و 3 فرمان دیگر را به مدت 70 سال کرایه کند؛ اما پیش از آن که وی بتواند آن را به روس‌ها واگذار کند، دولت متوجه شد و بر پایهٔ تصویب‌نامه ای اعلام کرد که هرگاه تا 6 ماه دیگر از این امتیاز بهره‌برداری نشود، ملغی خواهد بود.
از سوی دیگر، وارثان امین معادن در سال 1302خ 1342 مهی (1923 م) به دلیل تاخیر در پرداخت اجاره، قرارداد را فسخ کردند. در همان سال، این امتیاز با واسطه‌گری حاجی‌صادق نامی به مدت 70 سال به فتوحی قیام، کرایه داده شد.
در همین اوان وزارت فواید عامه اعلان کرد که قراردادهای واگذار شده، باید نزد این وزارتخانه به ثبت برسند؛ اما در اثر مسایلی این امتیاز به نام خوشتاریان نامی که از شهروندان دولت تزاری روس بود، به ثبت رسید. در سال 1304 خورشیدی برای بهره‌برداری از این امتیاز شرکتی به نام شرکت نفت خوریان بنیانگذاری شد که 65 درصد سهام آن در دست بانک روس و 35 درصد آن مربوط به خوشتاریان بود. شرکت نفت خوشتاریان هرگز موفق به بهره‌برداری از کانسارهای نفت مورد امتیاز نشد و سرانجام نیز مشمول قانون ملی شدن صنایع نفت در سر تا سر کشور گردید.

قریهٔ آن روزگار خوریان در حال حاضر روستایی در حال زوال که به علت مهاجرت روستاییان به شهرها کمابیش از سکنه خالیست و تنها چند تن در این روستای کوچک به کشاورزی و دامداری اشتغال دارند.
روستای خوریان جزو دهستان علا (کهلا) استان سمنان و در نه (9) کیلومتری جنوب شرقی استان سمنان قرار دارد.