خبر
آشنایی با ایران‌شناسان - هنریک نیبرگ
- خبر
- نمایش از شنبه, 20 آبان 1391 10:19
- بازدید: 4661
هنریک سموئل نیبرگ (به سوئدی: هنریک ساموئل نوبَرْیْ:Henrik samuel Nyberg، زاده 28 دسامبر 1889 ـ مرگ 9 فوریه1974 /20بهمن1352) خاورشناس و ایران‌شناس سوئدی بود. تمرکز او بیشتر بر روی زبان پهلوی و دینهای ایران باستان به ویژه مزدیسنا بود. نام وی در متنهای فارسی به صورت نیبرگ و نوبرگ آمده‌است.
LTB - JuzsportsShops | Maratón Sevilla 2022 - Carreras populares , MonticelloShops
آموزش نیبرگ از پنج‌سالگی با پدرش و تدریس زبانهای آلمانی و لاتینی به او آغاز می‌شود. در هشت سالگی، او با پدر، خواندن کورنلیوس نپوس را به پایان رساند. هر چند کتابخانة پدر محدود بود، ولی هنریک با دو کتاب در آنجا آشنا شد که در آینده‌اش اثری به‌سزا داشت: یکی سفر به تبت (نوشتة هوک و گابت) و دیگری گذار از خراسان و ترکستان (به قلم سون هدین). در هفت سالگی، هنریک در دفترش چنین می‌نویسد: «خشایارشا پادشاه بزرگی است.»
وی برای تهیه پول رفتن به دانشگاه ناگزیر شد در شمال سوئد معلم سرخانة دو پسر یک کشیش بشود که سالها بعد نیز با دختر او ازدواج کرد. این کشیش خیلی زود به استعدادهای هنریک پی برد و در تربیت وی کوشید و در کتابخانة غنی این خانه بود که هنریک ذوق ادبی‌اش را پرورش داد.
رشته‌ای که بیش از همه نیبرگ را به خود کشاند، زبان‌شناسی شرقی و کلاسیک بود. سنسکریت و دستور زبان مقایسه‌ای را نزد یوهانسون، زبان لاتینی را نزد پرسون و زبان یونانی را نزد دانیلسون آموخت. آموزش زبان عربی را نیز بلافاصله پیش زترشتاین آغاز کرد. تحصیلات عبری و تورانی نیز جدی بود. سپس به آموزش زبانهای آرامی، سُریانی، حبشی، ترکی، فارسی و جز اینها پرداخت.
پس از دیدار با تور آندره، علاقه‌اش به اسلام ژرفتر شد. آندره الهی‌دان و عرب‌شناس بود و داشت رساله دکتری خود را راجع به پیامبر(ص) می‌نوشت. دو دوست در سخنرانیهای گلدزیهر که در سال 1913به اوپسالا آمد، شرکت کردند. این سخنرانیها مطالعات آنها را بیش از پیش به سوی پژوهشهای اسلامی کشاند. او در سال 1912 از دانشگاه «اوپسالا» به دریافت درجه لیسانس نایل شد. در سال 1920 به سمت استادیاری رسید. میان سالهای 1931 تا 1956 رئیس کرسی زبانهای سامی این دانشگاه شد. در 1941 استاد افتخاری الهیات گردید و یکی از هجده عضو آکادمی ملی سوئد نیز بود و عضویت بسیاری از انجمن‌های علمی و تحقیقی سوئدی و خارجی را به عهده داشت.
فعالیتهای علمی
کار نیبرگ بیشتر درزمینه پژوهش در زبان پهلوی و متون مربوط به ادیان ایران باستان به ویژه آیین زرتشت بود و زمینه تحقیقاتش، ریشه‌شناسی واژه‌ها و رفع اشکالات متون فلسفی پهلوی بود. وی همچنین برای روشن نمودن آداب وسنتهای ایرانی، پژوهشهای ارزشمندی کرد که طی سلسله مقالاتی در مجله «ژورنال آندرانیک» و دیگر مجلات فلسفی ایران‌شناسی منتشر شد.
نیبرگ ابتدا کارش را با خاورشناسی آغاز کرد و در زبانهای سامی (عربی، عبری و آرامی) تخصص گرفت. هنگامی که کاملا به زبان عربی مسلط شد، به فلسفه دین اسلام روی آورد و در این زمینه نیز مطالبی نگاشت و منتشر کرد.
وی پس از فلسفه اسلام، به مطالعه در باره ایران پرداخت و پس از پژوهش در زبانهای گوناگون ایرانی، در زبان پهلوی به کار جدی پرداخت و نخستین راهنمای این زبان را به طریق علمی دقیق در دو جلد منتشر کرد (سالهای 1928 و 1931). جلد اول این کتاب شامل نمونه‌هایی از متون پهلوی است و جلد دوم حاوی واژه‌نامه، توضیحات و دستور است.
زمانی که پروفسور نیبرگ در دانشگاه «اوپسالا» تدریس می‌کرد، کارش منحصر به زبانهای کهن و مطالعات سامی و ادیان ایران باستان به‌ویژه آیین زرتشت به خصوص در دورة ساسانی بود. در مکتب نیبرگ شاگردان زیادی تربیت شده‌اند که نامی‌تر از همه، پروفسور گئوویدن گرن است که به جای وی نیز تدریس می‌کرد.
نیبرگ کتاب جامعی در سال 1937 به زبان سوئدی در باب ادیان ایران باستان نوشت و همان زمان پروفسور هانس هنگری شیدر که استاد «هنینگ» ـ ایران‌شناس معروف ـ بود، به زبان آلمانی ترجمه‌اش کرد. دراین کتاب نیبرگ به باورهای زرتشت و به‌ویژه عرفان که در بخش «گاتا»های اوستا مشهود است، توجه مخصوصی نشان داد. این کتاب را شدر (Schaeder) به آلمانی ترجمه کرده است.
زمانی که نیبرگ به 60 سالگی رسید، در سوئد جشن بزرگداشت مفصلی به افتخارش بر پا کردند. وی در طول عمر 84 ساله‌اش هشت بار به ایران سفر کرد که طی یکی از این سفرها در «کنگره ایران‌شناسان» شرکت نمود.
آثار علمی
ـ متون پهلوی از آوردمان (1924)
ـ متون کتاب الفتح والرد ابن راوندی (1925)
ـ کتاب راهنمای پهلوی در دو جلد (1928ـ1931)
ـ مسائل علم تکوین و جهان‌شناسی مزدایی 1929ـ1931)
ـ رساله‌ای در بارة تقویم مزدایی (1934)
ـ ادیان ایران.
منبع: روزنامه اطلاعات
