ایران‌بوم

شهرستان سر سبز و زیبای شهریار یکی از شهرستان‌های غربی استان تهران است که با وسعتی بیش از 1300 کیلومتر مربع و در ارتفاع 1160 متری از سطح دریا واقع است. شهریار دارای بخش مرکزی است و شهر شهریار مرکز این شهرستان است که در این میان شهر علی شاه عوض به دلیل آنکه از سال 1333 شهرداری در آن مستقر بوده مشهور‌تر است.

در کتاب «بستان سیاحه» آمده است که: «شهریار بلوکی است از بلوکات تهران که در یک منزلی آن واقع است. آبش فراوان و هوایش معتدل و خاکش نیکو است.

باغ‌های فراوان دارد و انگورش ممتاز است.»

این شهرستان با توجه به خاک حاصلخیز و هوای معتدلی که دارد؛ یکی از مهمترین مراکز کشاورزی استان به شمار می‌آید.

بیشتر وسعت بخش مرکزی شهریار را باغ‌ها در بر گرفته‌اند و یکی از فعالیت‌های عمده ساکنان بومی آن کشاورزی است.

از مهمترین محصولات آن می‌توان به انگور معروف شهریار، گلابی، گوجه سبز، گیلاس، سیب و خرمالو اشاره کرد؛ که در این میان سیب کهنزی از شهرت بسیاری برخوردار است.‏

‏*قدمت تاریخی‏

شهریار به لحاظ قدمت و سابقه سکونت انسانی یکی از مهمترین مناطق استان تهران بوده و آثار باستانی مکشوفه در آن به بیش از 4000سال قبل می‌رسد.

بناها و آثار باستانی به جا مانده از دوره ساسانی و اسلامی از جمله تپه باستانی جوقین، قره تپه، تخت رستم، تخت کیکاووس و قلعه دختر و قلعه کبری و استحکامات و آتشکده‌های متعدد موجود در آن نشان از این مهم دارد.

از بزرگان ادب و فرهنگ این شهرستان نیز می‌توان به «عماد الدین عمادی شهریاری» شاعر قرن ششم اشاره کرد که دیوان شعر وی در دست است؛ و در بیشتر تذکره‌ها به نام وی اشاره شده است.

*‏ قلعه دهشاد شهریار

قلعه دهشاد در روستایی به همین نام، در 10کیلومتری شرق شهریار و در محدوده شهر باغستان واقع است.

این قلعه با قدمت بیش از 200 ساله خود یکی از قلعه‌های متعدد شهرستان شهریار است که از اغلب آنان چیز زیادی باقی نمانده است و به علت کم توجهی مسئولان مربوط بخش اعظم قلعه‌ها (همچون قلعه فرامرز، قلعه چهل دختر در حصار ساتی و...) تخریب شده است.

دیوار قلعه دهشاد تقریبا سالم مانده و قلعه هنوز مسکونی است.

قلعه به سبک معماری اوایل دوره قاجار ساخته شده است و ابعاد آن100 متر در 100متر و به شکل مربع است.در چهار گوشه قلعه برج دیدبانی قرار داشته است.

این قلعه در صورت باز سازی می‌تواند به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری تبدیل شود.

* تپه و قلعه جوقین

تپه جوقین از جمله آثار باستانی دوران ساسانی است که چون نگینی بر بستری از گل و گیاه آرمیده است؛ قلعه‌ای کهنسال و افسانه‌ای که در عین اینکه یکی از کهن‌ترین آثار باستانی منطقه به شمار می‌آید؛ یکی از ناشناخته‌ترین آنان نیز هست. قلعه‌ای بزرگ که با همه عوامل ویرانگر مقابله کرده و با عظمت و شکوه دیرینش استوار مانده است.

تپه و قلعه جوقین که به تمامی از خشت بنا شده در 10 کیلومتری جنوب غرب شهریار در شهر وحیدیه واقع است. قدمت و استقرار مردم در آن با توجه به مسکوکات و سایر اشیای مکشوفه دست کم به دوره یزدگرد سوم ساسانی می‌رسد.

‏در این قلعه باستانی که بخشی از آثار باستانی به دست آمده از آن در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود؛ هنوز حفاری و کاوش‌های باستان شناسانه در مراحل اولیه است که قدمت آثار مکشوفه لزوم تسریع در این امر را یاد آوری می‌کند.

قلعه جوقین یکی از مهمترین و بزرگترین بناهای خشتی منطقه است، که برج و باروهای آن و مصالح و خشت‌های استفاده شده در آن آثار معماری پیش از اسلام را نشان می‌دهد. سفالینه‌های کشف شده در تپه جوقین نیز نظر به اینکه هیچکدام از آنها دارای لعاب نیست، حائز اهمیت دیرین شناسانه است.

‏نام جوقین بنا بر برخی گفته‌ها گویا برگرفته از نام بهرام چوبین سردار و قهرمان ملی ایران در عهد خسرو پرویز ساسانی است که بعدها در دوره یزدگرد سوم رونق گرفته و مورد استفاده بوده است. تپه جوقین و قلعه دیگری که در مرکز روستای قدیمی جوقین واقع است (به دلیل ساخت و سازهای بعدی در بستر شهر مدفون شده) را نیز به همین دلیل به بهرام چوبین نسبت می‌دهند.‏افسانه‌های بسیاری در مورد این اثر باستانی و گنج‌های موجود در آن توسط مردم محلی نقل می‌شود که جمع آوری و توجه به آنها جدا از مسایل باستان شناسانه، از نظر اسطوره شناسی و مردم شناسی حایز اهمیت است.

‏‏ * قره تپه

قره تپه در 36 کیلومتری جنوب غرب تهران و از نظر جغرافیایی در جهت مخالف چشمه علی واقع است و کاوش‌های انجام شده تشابه این دو تمدن باستانی را از نظر قدمت نشان داده و سابقه سکونت در آن را 4500 تا 5000 سال پیش از میلاد تخمین می‌زنند.

‏با کاوش‌های انجام شده در منطقه آثاری از جمله ابزار‌ها و سلاح‌های سنگی، چخماق، و اشیای سفالی قرمز رنگ با نقش و نگار در آن کشف شده است.

کشف تعداد زیادی پیاله و کاسه سفالی با شکل‌ها و اندازه‌های مختلف و با طرح‌ها و نقش‌های گوناگون، حکایت از رونق سفالگری در منطقه داشته و از این جهت با شهر سوخته قابل مقایسه است.بیشتر آثار باستانی مکشوفه در قره تپه به موزه‌های کشور انتقال یافته و هنوز فعالیت‌های اکتشافی بر روی آن ادامه دارد.

‏‏* تخت کیکاووس

‏ قدمت تخت کیکاووس که در 18 کیلومتری شهر شهریار در روستای بیدگنه واقع است،به دوران ساسانی باز می‌گردد.

این اثر که در 12 کیلومتری غرب تخت رستم واقع است جایگاه مقدسی برای برگزاری آیین‌های مذهبی در دوران باستان داشته و شامل سه بنا است که هر سه در پای یک تپه بلند به ارتفاع 100 متر قرار گرفته‌اند.

‏این تپه به شکل تیغه ایست که در دشت پیش رفته و در نوک آن سکویی به شکل ذوزنقه به اضلاع 10 و 11 و 8 متر وجود دارد؛ و دسترسی بدان از طریق راهی عریض در دل کوه که به قسمت جنوب سکو منتهی می‌شود، امکان پذیر است.

‏این بنا از سنگ‌هایی که با ملات ویژه‌ای از گچ به هم متصل شده اند، ساخته شده است. چهار طاقی تخت کیکاووس در پای بنا قرار دارد و نقشه آن به شکل مربع است؛ با درگاهی در شمال به عرض 230 سانتی متر و دیوارهایی به قطر 77 سانتی متر و به طور کلی در شمار چهار طاقی‌های عهد ساسانی طبقه بندی می‌شود.

‏ * تخت رستم

اثر باستانی تخت رستم که یکی از آتشکده‌های مهم منطقه در دوران ساسانی بوده است؛ در دهستان جوقین و حدود 20 کیلومتری غرب شهریار؛ در کنار روستای قجر تخت رستم واقع است.

‏‏ «آندره گودار» در کتاب خود درباره این اثر گفته است: نمای کلی تخت رستم مانند دیگربناهای مشابه است که در مذاهب و کیش‌های باستانی وجود داشته است. هدف از ساخت این بنا انجام آیین آتش در آن بوده است؛ که فقط موبدان زرتشتی بدان راه داشته اند.

‏در این آتشکده، آتش در حجره‌های وسط محوطه مدور سنگی روشن بوده است که در شب از 150کیلومتری در معرض دید قرار داشته است.

در قسمت پایین کوه یک سکو و یک بنای کوچک وجود دارد. این بنای کوچک که در 15 متری سکو قرار دارد و تقریبا سالم مانده است سقف کوتاهی دارد؛ فاصله راس گنبد آن تا سطح زمین 238 سانتیمتر بوده و دارای دو مدخل با طاق‌هایی به سبک معماری‌های پیش از اسلام است.

تخت رستم تا امروز هم تقدس خود را تا حدود زیادی حفظ کرده و مردم محلی آیین‌ها و اعیاد ملی، جشن‌های محلی را دور این بنای باستانی برگزار می‌کنند و به ویژه در روز سیزده نوروز در باغ‌های اطراف تخت رستم جشن‌هایی را برگزار کرده و پس از صرف ناهار همگی در کنار این کوه باستانی- آیینی جمع شده و مردان محلی اقدام به چوب بازی می‌ کنند.

‏‏* اماکن مذهبی‏

بی بی سکینه (س)دختر گرامی امام موسی کاظم (ع) و خواهر بزرگوار امام رضا (ع) است که آرامگاه آن در دهستانی به نام بی بی سکینه واقع است.

این امامزاده با توجه به کرامات فراوانش و صفا و معنویتی که در آن موج می‌زند از گذشته‌های دور مورد توجه مردم بوده و از آن در کتب قدیمی نام برده شده است.

این امامزاده هرسال پذیرای بیش از یک میلیون زائر از سراسر کشور است.

‏‏ *طبیعت شهریار‏

به طور کلی گردشگری شهریار از دو جنبه طبیعت گردی و فرهنگی قابل بررسی است که در هر دو زمینه استعداد بالایی در این شهرستان وجود دارد.

در زمینه طبیعت گردی می‌توان گفت شهریاربا وجود باغ‌های پر بار و دشت‌های سر سبز، به ویژه دشت منحصر

به فرد شقایق در بهار و هوای معتدل در تمام فصول از خوش آب و هواترین مناطق اطراف تهران است.

‏دشت شقایق در دامنه‌های منطقه اخترآباد، در غرب شهرستان شهریار هر سال میزبان هزاران بازدید کننده و تور طبیعت گردی از مناطق مختلف کشور است.

از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد، دامنه کوه‌ها و تپه‌های زیبای اختر آباد به وسعت چندین هکتار پوشیده از گل‌های شقایقی می‌شود که سرخی آن از دور دستها نیز قابل مشاهده است؛ چنان که گویی چادری سرخ بر روی دشت کشیده شده است.

‏دشت شقایق می‌تواند با توجه بیشتر مسئولان به یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری تبدیل شود.