یادمان

میراث فرهنگی اهواز در شرایط اضطرار

خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ بیش از 35 اثر و محوطه در فهرست آثار ملیاهواز به ثبث رسیده است که بسیاری از آنها هنوز تعیین حریم نشده و بلاتکلیف رها شده‌اند. درحال حاضر مجموعه سازه های آبی شوشتر که درواقع یک اثر ثبت شده جهانی است همچنان با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند و بقیه آثار و بناهایی که در رده های دوم و سوم قرار گرفته اند بدون آنکه استفاده فرهنگی از آنها شود تبدیل به متروکه ای شده اند که تنها دورنمایی از آنها باقی مانده است.
 
به گزارش CHN؛ از سال 1310 تاکنون بیش از 35 اثر و محوطه در فهرست آثار ملی اهواز به ثبت رسیده است که بخشی از این آثار شامل پل، خانه، مسجد، مغازه، ساختمان اداری و یک محوطه است. اما با اینکه قدمت اهواز را به لحاظ تاریخی 4 هزار سال تخمین زده اند و یکی از کلانشهرهای ایران محسوب می شود اما هنوز این شهرستان فاقد اداره میراث فرهنگی است و بسیاری از آثار و بناهای تاریخی آن در سایه بی توجهی قرار گرفته است.
 
مجتبی گهستونی سخنگو و دبیرانجمن تاریانا با بیان این مطلب به CHN گفت: درحال حاضر به دلیل نبود اداره میراث فرهنگی در رابطه با آثار و بناهای تاریخی کمترین حساسیت وجود دارد و باعث شده است  ثبت ملی آثار زمانبر و روند کندی را برای تعیین حریم طی کند. هم اکنون این شهر از صدها تپه و ده ها بنای ارزشمند برخوردار است اما تاکنون یا ثبت نشدند و یا به دلیل بی توجهی دچار تخریب و مورد هجوم تعرض های پیاپی شده اند.
وی ادامه داد: الان در محدوده شهر اهواز شاهد بناهای ارزشمندی هستیم که به دلیل عدم ثبت مورد تخریب قرار می گیرند. چندی پیش از طریق مکاتبات دوستداران میراث فرهنگی با شهرداری از سوی میراث فرهنگی،لیستی در اختیار انجمن تاریانا قرار داده شد که با استفاده از کار میدانی به مدت 5 هفته درمورد ارزشمند بودن بناها و محوطه هایی که تاکنون ثبت نشده است به شهرداری گزارش داده شود تا از میزان تخریب ها کاسته شود. چرا که هم اکنون تعرض و تخریب ها به حدی افزایش یافته که جلوگیری از آنها نیازمند همکاری تمام ارگان ها است. بسیاری از خانه های تاریخی بدون رضایت مالک ثبت شده و الان توسط مالک به دلیل منافع اقتصادی و نداشتن هزینه مرمت تخریب می شود. و بسیاری از مردم درجریان اهمیت آثار تاریخی نیستند و به راحتی زمینه تخریب این آثار را فراهم می کنند.
 
سرنوشت شوم بنای مهدیان و خانه دادرس
به گفته گهستونی بنای ثبت شده مهدیان 3 سال پیش توسط مالک کاملا تخریب شد. پیش از این همین مالک شبانه تصمیم به تخریب "سرای عجم" که متعلق به آقای مهدیان بود گرفت که با ممانعت و جلوگیری دوستداران میراث فرهنگی مواجه شد. همچنین خانه دادرس که ازجلمه بناهای مهم شهر اهواز به شمار می رود و متعلق به دوره قاجاریه است،هم اکنون تبدیل به انبار کفش شده است و هرساله تخریب و ریزش آن افزایش پیدا می کند. سرنوشتی شوم که گریبانگیر بسیاری از بناهای ثبت شده اهواز است. هتل قو که دیگر آثار ثبتی اهواز است و در بافت قدیم و مرکز شهر واقع شده است آن نیز کاربری مسکونی دارد و به هیچ وجه در وضعیت ظاهری خوشایندی به سر نمی برد. طبق گفته گهستونی تلاش برخی از سازمان ها برای تملک آن بدلیل مشکلات حقوقی بین مالکین بی نتیجه بوده است.
از سوی دیگر ساختمان جهاد که پیش از ای شیرخوارگاه بوده است، بنایی از لحاظ معماری بنایی بزرگ ارزشمند است، هم اکنون زیر نظر جهاد کشاورزی قرار دارد و گفته می شود بدون هیچ ضوابط و مقرراتی بین چندین ساختمان اداری تقسیم شود در این میان سازمان های دولتی چون میراث فرهنگی، پیام نور، ثبت احوال بخش هایی از این بنا را تحت تملک بگیرند. درصورتی که بنا  باید ضوابط و مقررات داشته باشد نه اینکه هرسازمانی یه گوشه اش را بگیرد و تغییراتی ایجاد کند.
 
زنجیره بناهای تاریخی اهواز در معرض خطر
"منازل سازمانی راه آهن" که آنها نیز به ثبت ملی رسیده اند در جنوب پل نادری، سمت غربی رودخانه کارون قرارگرفته اند که آنها نیز به حال خویش رها شده اند. و جالب اینجاست نه شهرداری ومتولیان میراث فرهنگی و نه حتی شرکت راه آهن هیچگونه توجهی به این ملک ارزشمند نمی کنند این درحالی است که در جوار منازل سازمانی راه آهن "بنای تاریخی دانشکده ادبیات قرارگرفته است که در زمان پهلوی اول به عنوان بانک ملی خوزستان تاسیس شده بود.
 
مجتبی گهستونی درباره این مجموعه میراث ثبت شده ادامه داد:وجود دانشکده ادبیات، منازل راه آهن و بانک ملی و بخشی دیگر از منازل راه آهن درفاصله نه چندان دور از این آثار به همراه ساختمان فرمانداری یک مجموعه میراثی را تشکیل دادند که همگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند که بخشی از این آثار به شدت نیازمند توجه و  رسیدگی است.
گهستونی ضرورت تعیین حریم و و ضوابط بناها بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: ساختمان هایی که در کنار بناهای تاریخی ساخته می شود باید از ضوابط اصولی برخوردار باشند. در حال حاضر در کنار منزل مسکونی راه آهن ساختمانی درحال ساخت وجود دارد که مراحل گودبرداری آن شروع شده و وجود این بنا به لحاظ ماهیت هیچ ایرادی ندارد و می تواند بخشی از نیازهای فرهنگی مذهبی شهراهواز را تامین کند اما به دلیل اینکه بنای راه آهن و دانشکده ادبیات فاقد ضوابط تعیین حریم هستند این نگرانی را ایجاد می کند که بنای مستحدثه به هرشکلی که بهره برداران تصمیم بگیرند ساخته شود به طوری که به حریم منظری و فیزیکی بناهای ثبت شده تعرض وارد شود.
این درحالی است که مراحل عبور مترو از زیر دانشکده ادبیات و ساختمان راه آهن تدوین شده است و دانشکده ادبیات بیش از یک ماه،خالی از هرگونه فعالیتی است. به گفته دبیر و سخنگوی انجمن تاریانا  با اینکه سال گذشته به واسطه نامه نگاری های انجام شده  به هیات دولت مقررشد این مکان به موزه منطقه ای خوزستان یا یک مکان فرهنگی تبدیل شود اما همچنان خالی از هر نوع فعالیت رها شده است و این درحالی است که هم اکنون در اهواز مرکز ملی اسناد وجود ندارد.
 
از کارخانه ریسندگی و بافندگی اهواز جز برج خنک کننده چیزی نمانده است
کارخانه ریسندگی و بافندگی اهواز که یکی از بزرگترین کارخانه های اهواز محسوب می شد و بیش از 3 هزار کارگر داشت،جزو آثار ثبتی نیز به شمار می رود که کمتر از یک دهه نمی گذرد که تمام بنا جز برج خنک کننده آن از بین رفته است به اعتقاد مجتبی گهستونی تمام تلاش های دوستداران میراث فرهنگی تنها مانع تخریب بخشی از دیواره باقی مانده و برج خنک کننده است والان بسیاری ازآجرهای این برج موجود است و این امکان را دارد که دوباره مرمت شود.
 
همچنین خانه ماپاس که درواقع کارگاه صنایع دستی است و متعلق به میراث فرهنگی،در و پنجره های آن را موریانه خورده است و درحال حاضر درقسمت هایی پنجره هایی نصب شده که کاملا ناسازگار با بنا است. این درحالی است که بسیاری از بناها و خانه هایی که در اهواز وجود دارد هیچ کدام قابل بازدید نیست و حتما باید مراحل اداری پر از فراز و نشیبی طی شود تا امکان بازدید فراهم شود چراکه بسیاری از بناها یا مسکونی هستند یا اداری و مخروبه.

• < قبلی
• بعدی >