ایران‌بوم

برگرفته از تارنمای فرهنگستان زبان و ادب فارسی

سه‌شنبه، هفتم آبان‌ماه، دهمین نشست علمی گروه دانشنامۀ زبان و ادب فارسی در شبه‌قاره، با همکاری بخش فرهنگی سفارت هند، با حضور جمعی از اعضای پیوسته و وابستۀ فرهنگستان از جمله دکتر حسن انوری، دکتر ژاله آموزگار و دکتر محمدرضا نصیری، و همچنین پژوهشگران گروه‌های مختلف فرهنگستان، در موضوع «فرهنگ‌نویسی در شبه‌قاره» و با سخنرانی دکتر علی‌اشرف صادقی، عضو پیوسته و مدیر گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، برگزار شد.

دکتر صادقی در سخنرانی خود به معرفی فرهنگ‌های فارسی در شبه‌قاره پرداخت و گفت: فرهنگ‌نویسی در زبان فارسی، غیر از آنچه به خود ایران مربوط می‌شود و درواقع فرهنگ‌های ایرانی به معنای اخص است، مدیون دو کشور همسایه است که فرهنگ غنی ایران قرن‌ها در این دو کشور سلطۀ بی‌نظیر داشته است. نخست شبه‌قارۀ هندوستان که اکنون به سه کشور هند، پاکستان و بنگلادش تقسیم شده و دیگری هم امپراتوری عثمانی که بعد از جنگ جهانی اول به چندین پاره تقسیم شد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: قدیمی ترین فرهنگی که در هند نوشته شده و به دست ما رسیده، فرهنگ فخرالدین قواس غزنوی است. این فرهنگ از روی لغت فُرْس اسدی نوشته شده، ولی مؤلف از لغات شاهنامه و برخی منابع دیگر نیز موادی را به کتاب افزوده است. بعد از آن فرهنگ‌های دیگری مانند لسان الشعرا از عاشق، و زفان گویا و جهان پویا از ابراهیم‌بن قوام، و شرفنامۀ منیَری و نیز مؤید الفضلا و ادات الفضلا نوشته شد که از برخی جهات پیشرفت‌هایی را در فرهنگ‌نویسی نشان می‌دهند، اما همان اغلاط و تصحیفات فرهنگ قواس را، به اضافۀ تصحیفات و اغلاط جدید در بر دارند.
دکتر صادقی در ادامۀ سخنان خود اظهار کرد: بعد از قرن دهم باید از فرهنگ رشیدی نام برد که نسبت به فرهنگ‌های قبلی بسیار جلوتر است. متأسفانه از قرن یازدهم در فرهنگ‌نویسی هند دستاورد جدید و مهمی دیده نمی‌شود.
دکتر علی‌اشرف صادقی پس از آن با ارائۀ شواهد و مثال‌های متعدد به بررسی فرهنگ‌های مذکور پرداخت.