گردشگری
سفر به سرزمین کلوت‌ها، بزرگترین شهر کلوخی دنیا
- گردشگری
- نمایش از سه شنبه, 25 مهر 1391 14:08
- بازدید: 5244
برگرفته از تارنمای میراث آریا
سیما ابراهیمی
شهری خالی از سکنه در بیابان لوت که در آن نه گیاهی حق روییدن دارد و نه حتی باکتری حق حیات! هیچ موجود زنده‌ای را در این شهر نمی‌یابی. اینجا بزرگترین شهر کلوخی دنیا و شبیه‌ترین نقطه به کره ماه در زمین است. با ماه همراه شوید تا برای دیدن هنر معمار طبیعت به محل کلوت‌ها سفر کنیم.
در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقی شهداد کرمان، بزرگترین پدیده طبیعی و کلوخی دنیا و نیز منحصر به فردترین عارضه کویر قرار دارد که از دور به شهری بزرگ با ساختمان‌های کوتاه و بلند می‌ماند.
این ابرشهر کلوخی 80 کیلومتر عرض، 145 کیلومتر طول و بیش از 11 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. به طور کلی کلوت سرزمینی سوزان و عاری از هر گونه حیات با گرمایی حدود 70 درجه سانتی‌گراد بالای صفر است. کویر با همه وسعت، خاک و ماسه‌اش، با خورشید و آسمانش و نقش‌های چشم‌نوازش یک مرکز تحقیقاتی بزرگ به شمار می‌رود.
رصد ستارگان، پرورش گیاهان در شرایط کویری، مهار انرژی باد و خورشید و ده‌ها کنکاش دیگر می‌تواند رهاورد این سفر باشد. در این میان جاذبه‌های ورزشی مانند اسکی روی شن، موتورسواری و اتومبیل‌رانی و حتی پیاده‌روی را نباید نادیده گرفت.
شاهکاری از باد، خاک و آب کلوت‌ها در اثر فرسایش آبی و بادی در طول هزاران سال شکل گرفته‌اند. در این شهر کسی زندگی نمی‌کند و هر چه هست سراسر سکوت و آرامش است. کلوت ساختاری از حرکت باد در دل نرم خاک کویر دارد. نم باران اگر بر تن خشک کویر ببارد، خاک‌های تل شده گرد سنگی را بر هم استوار می‌کند و سازه‌ای را به وجود می‌آورد که گویی بنایی خشتی از تمدنی متعلق به ماقبل تاریخ است.
کلوت‌ها در دنیا بی‌نظیرند و شهرتی جهانی دارند. شاید آن‌ها جزء معدود سازه‌‌های بی‌نظیر طبیعی باشند که انسان در ساخت آن‌ها هیچ تاثیری نداشته است و به دلیل وجود فرسایش دائمی همچنان در حال تغییر و تحول هستند.
مجموعه‌ای از ترین‌ها در کویر لوت
کویر لوت غیر از داشتن زیبایی‌های خاصی که در دنیا بی‌نظیر است، مشخصاتی هم دارد که در ایران جزء «ترین‌ها» محسوب می‌شوند. برای مثال، «پست‌ترین نقطه داخلی ایران» در شرق معدن نمک با ارتفاع 56 متر از سطح دریا در کویر لوت قرار دارد.
«گرم‌ترین نقطه ایران» نیز در همین محدوده است. البته به گفته برخی کارشناسان، این منطقه گرم‌ترین نقطه کره زمین نیز محسوب می‌شود زیرا درجه حرارت لوت آن در فصل تابستان، در سایه، از 65 درجه سانتی‌گراد هم می‌گذرد بنابراین از دره مرگ آمریکا، بیابان عزیزی لیبی و ربع‌الخالی عربستان نیز گرم‌تر است.
گندم بریان یا ریگ سوخته در 80 کیلومتری شمال شهر شهداد در کویر لوت واقع شده و رسیدن به آن، به دلیل نداشتن جاده و راه مشخص دستیابی، به سختی و تنها با همراهی افراد معدودی که به مسیرها آشنا هستند، امکان‌پذیر است. این تپه هم از لحاظ زمین‌شناسی و هم به عنوان یک جاذبه گردشگری به بازشناسی و معرفی بیشتر نیاز دارد و باید زمینه دستیابی آسان‌تر علاقه‌مندان به آن نیز فراهم شود.
دمای هوا از آبان تا فروردین در این نقطه از کره زمین قابل تحمل و طبیعی است. در واقع تنها در همین فرصت است که می‌توان به سفر به گندم بریان فکر کرد.
در کویر لوت مجموعه‌ای از همه زیبایی‌هایی مورد علاقه کویردوستان وجود دارد. از آن جمله می‌توان به نمک‌زارهایی با کرت‌بندی شش ضلعی،تپه‌های شنی(رمل)، کلوت‌ها و رود شور اشاره کرد.
رود شور تنها رودی دائمی است که در اعماق کویر لوت جریان دارد و در طول سال پر آب است. این رود از کوه‌های شمال غرب بیرجند سرچشمه می‌گیرد و 200 کیلومتر مسیر پر پیچ و خم را در کویر لوت می‌پیماید و سرانجام به کوه نمک سریا و معدن نمک شهداد ختم می‌شود.
آب این رودخانه بسیار شور است و هر چه به چاله مرکزی لوت نزدیک‌تر می‌شود، بر اثر گذشتن از بسترهای شور و نیز تبخیر شدن آب،غلظت املاح در آن به حدی زیاد می‌شود که در کناره‌های قسمت پایینی تا کیلومترها اثری از گل و گیاه دیده نمی‌شود و پیش از رسیدن به معدن نمک به علت بالا رفتن غلظت نمک مثل ماست می‌شود. البته با وجود خشکسالی‌های اخیر جریان آب در رود شور متوقف نشده است.
یکی دیگر از جلوه‌های زیبایی در این منطقه گذر جاده ادویه از دل کلوت‌هاست. در واقع شهر افسانه‌ای کویر محل گذر کاروان‌ها نیز بوده است. این جاده از هند آغاز می‌شود و با گذر از دشت‌های خراسان شمالی به کویر وارد می‌شود و از کنار کلوت‌ها مسیر خود را به سوی مقصد کاروان‌ها ادامه می‌دهد.
توصیف جهانگردان
این شهر پرجاذبه از گذشته مورد توجه بوده است و تعدادی از جهانگردان به توصیف آن پرداخته‌اند. دکتر «آلفونس گابریل» اتریشی می‌نویسد: «وقتی سایه ابرها روی منطقه(کلوت‌ها) می‌افتد،انسان برج و باروهای کنگره‌ای را به یاد می‌آورد.»
«ژنرال سرپرسی سایکس» که یکی از مهمترین و بانفوذترین عوامل انگلیس در ایران بوده و از کلوت‌ها دیدن کرده است نیز می‌نویسد: «آثار شهر کلوت‌ها از غرایب طبیعت است. حین عبور از بین این نقاط مخروب، شخص تصور می‌کند که از وسط قلاع و قصرهای جن و پری می‌گذرد. اشکال عبادت‌گاه‌ها، اهرام،برج‌ها و قلعه‌های بزرگی را در نظر انسان مجسم می‌کنند و بدون اغراق از مشاهده آن‌ها شخص به خود می‌لرزد.»
اقامت در اردوگاه (کمپ) کویری شهداد
برای رفتن به بزرگترین شهر کلوخی دنیا هم مجوز لازم است و هم راه‌بلد. آنقدر این شهر بزرگ است و ساختمان‌هایش شبیه به هم که گم شدن مسافر در آن حتمی است. برای ماندن در این شهر می‌توان در اردوگاه کویری شهداد اقامت کرد که کپرهای مدور و گنبدی‌شکل بسیار زیاد دارد. در مرکز این کپرها نیز یک سالن اجتماعات بزرگ از برگ درخت نخل ساخته شده است.
اردوگاه شهداد به صورت شمالی- جنوبی ساخته شده و میان چندین کلوت قرار گرفته است تا از گزند باد و طوفان‌های شن در امان باشد. زیبایی آن در شب دو چندان است و محوطه‌اش با چراغ‌هایی تزئین شده که زیبایی خاصی به آلاچیق‌ها بخشیده است.
آلاچیق‌ها کف سیمانی و دیوار و سقف‌های چوبی دارند و به امکاناتی چون برق و سرویس بهداشتی مجهزند. این اردوگاه با 40 نفر ظرفیت در حاشیه غربی کویر لوت در موقعیت جغرافیایی 34/30 شمالی و 51/57 درجه شرقی قرار دارد. مسوولان آن هم از طریق بی‌سیم با نیروی انتظامی در تماسند و گشت انتظامی در ساعات مختلف روز برای بالا بردن سطح ایمنی آنجا حاضر می‌شود.
برای رسیدن به اردوگاه کویری شهداد باید از 2 کیلومتری جاده شهداد به ماهان وارد جاده شهداد- نهبندان شد و پس از طی مسافت 15 کیلومتر، به جاده اردوگاه کویری پا گذاشت. با ورود به جاده اردوگاه، پس از طی مسافتی حدود 10 کیلومتر، به اردوگاه کویری شهداد خواهد رسید.
در مسیر رفتن به کلوت‌ها دیدار از روستای زیبای سیرچ، گشت و گذاری در بخش شهداد که روزگاری پایگاه تمدن ایران به شمار می‌رفت و نیز بازدید از قلعه تاریخی شفیع‌آباد هم برای کویرنوردان دلپذیر خواهد بود.
