یادمان
یک ادعای تازه، احتمال می دهد - پایتخت مادها در ارگ تپه است، نه هگمتانه
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- چهارشنبه, 23 مرداد 1392 16:11
- آخرین به روز رسانی در چهارشنبه, 23 مرداد 1392 16:11
- نمایش از چهارشنبه, 23 مرداد 1392 16:11
- بازدید: 4188
همدان را به نام پایتخت مادها می‌شناسند. روزگاری تپه هگمتانه که در شهر همدان واقع شده به این نام شهرت داشت، اما پس از کاوش‌های باستان‌شناسی زنده‌یاد مسعود آذرنوش، این نام و شهرت از هگمتانه گرفته شد. هرچند بحث‌های زیادی بر سر این محوطه باستانی وجود دارد اما یک ادعای تازه احتمال می‌دهد که پایتخت مادها در ارگ تپه است. تپه‌ای که روزگاری به جنگل تبدیل شد و پس از آن هم ساخت و سازهایی رویش صورت گرفت.
Women's shoes - adidas hermosa mesh backpack purple and blue color , GiftofvisionShops - Fitness - adidas nite jogger kids - Sports shoes | Latest Nike Air Force 1 Shadow Trainer Releases & Direct Drops , IetpShops , nike tiempo leather turf 2010
خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ تپه مصلی همدان که پیش از قاجاریه از آن با عنوان‌های «ارگ تپه»، «قلعه ارگ» و «دژ تپه» نام برده شده یکی از مکان‌هایی است که از نظر تاریخی زیست محیطی درخور اهمیت بوده است. این تپه اکنون با کاشت 5 هکتار درخت به صورت پارک جنگلی درآمده و با ساخت و سازهای نهادهای دولتی، بخشی از آن، از بین رفت و میراث تاریخی تپه تخریب شد. "ویلیام جکسن" با استناد به "هرودوت" قلعه‌ای که بر فراز آن بود را ارگ هگمتانه قدیم می‌داند و می‌نویسد: «در این جا در درون دژ روزگاری خزانه سلطنتی مزکور در تاریخ هرودوت قرار داشته و این همان دژی است که آرآرباکس گنجینه‌های زر و سیم پادشاهان نینوا را در آن جا نهاده بود....و محل زندان، خزانه و پرستشگاه‌های خدایان ایران باستان قرار داشت.»
«پرویز اذکایی»، پژوهشگر معتقد است معبد آناهیتای مشهور پیش از اسلام روی مصلا قرار داشته است. اما امروز دیگر از این آثار خبری نیست. قلعه ارگ ابتدا توسط آقامحمدخان ویران می‌شود و از مصالح آن در ساختن خانه‌های اطراف تپه استفاده می‌شود و بقایای آن نیز در سال‌های اخیر به بهانه احداث مصلا نابود شد.
گفته می‌شود معاونت عمرانی استانداری دولت نهم هم بدون مجوز کمیسیون محیط زیست شورای شهر اقدام به صخره‌برداری از این تپه کرد و نزدیک 20 متر از خاک و صخره آن را همراه بقایای قلعه اشکانی از بین برد.
«کاظم ملازاده»، استادیار دانشگاه بوعلی با گرایش عصر آهن ازجمله باستانشناسانی است که باور دارد، مکان اصلی هگمتانه مادی این تپه است و می‌شود با بررسی خاک و آثاری که در پایه تپه باقی‌مانده به نتیجه رسید.
او می‌گوید: «اگر ثابت نشود هگمتانه مادی در همدان است این همه تبلیغات و نام بردن از پایتخت تاریخ و تمدن بی‌فایده است. باستان شناسان قبل از شناسایی تپه هگمتانه این تپه را گزینه اصلی محل هگمتانه می‌دانستند همچنان محتمل‌ترین گزینه این تپه است.»
این باستانشناس می‌گوید: «همدان اگر به پایتخت تاریخ و تمدن شهرت یافته به دلیل وجود هگمتانه مادی است. یکی از محتمل‌ترین فضاهایی که احتمالا ارگ حکومتی یا تپه هگمتانه مادی قرار داشته تپه مصلاست. شما اگر به نقشه‌های همدان نگاه کنید هیچ تپه و منطقه آن اهمیت سوق‌الجیشی که تپه مصلا دارد را ندارد. حتی اگر مادی هم نباشد از دوره هخامنشی مدارکی موجود است که گفته می‌شود معبد آناهیتا بوده در دوره اشکانی آنجا قلعه داشتیم و تا دوره آقامحمدخان قلعه آباد بود. هرچند آقامحمد خان آن را ویران می کند اما نقشه‌های کوست و فلاندن، همچنین مینیاتوری که از دوره عثمانی‌ها باقی مانده نشان می‌دهد که ارگ حکومتی همیشه آنجا بوده‌است.»
ملازاده ادامه می‌دهد: «بعد از انقلاب بقایای موجود از بین می‌رود حتی اگر هگمتانه ماد هم آن جا نباشد و با اینکه قلعه هم از بین رفته، تپه مصلا یک مکان تاریخی است و یک فضای تاریخی یعنی بخشی از تاریخ شهر متعلق به آن است که ساخت و سازها تاریخ‌اش را دچار خدشه و آسیب کرده است. درست است که بقایای معماری بر جای نمانده اما در طول تاریخ، ارگ حکومتی به مرکزیت این تپه در آن جا قرار داشته، پس خود تپه شان تاریخی پیدا می کند، حتی اگر بقایا از بین رفته باشد.
ملازاده در پاسخ به این سوال که وقتی آقامحمدخان به شهر حمله می‌کند بر مبنای یک توهم که آذوقه شهر و مهمات نظامی شهر در داخل قلعه قرار دارد ارگ را ویران می‌کند تا راحت‌تر مردم شهر تسلیم شوند. اما پس از آن در دوره رضاشاه بقایای قلعه ویران می‌شود به این دلیل که حاشیه‌نشینی در کنار این تپه شکل می‌گیرد و حاشیه نشینان از مصالح این قلعه یا ارگ برای خانه سازی استفاده می کنند. آیا نمی‌توان از بقایای این خانه‌ها که قرار بود تملک شود، برای شناسایی پایتخت مادی و مطالعه بر تاریخ تپه استفاده کرد؟
او می گوید: «صددرصد، در مطالعات باستان شناسی پیش از تاریخ از بذر گیاهان در بین آن همه خاک مستنداتی پیدا می‌شود که به شیوه زندگی گذشتگان اشاره دارد. حال در دوره تاریخی نتوانیم از خاک و سنگی که در تپه وجود دارد به جایی برسیم؟ قطعا شدنی است و به راحتی امکان پذیر است و منطقی است اما کاوش کننده می‌خواهد و با تیم‌های مختلف، می‌توان به راحتی مشخص کرد که آیا هگمتانه مادی وجود داشته یا نه؛ اما یک عزم جدی لازم است که می‌توان هم محل زندگی مردم عادی را در دوره مادی مشخص کرد هم پایتخت مادی هگمتانه را از این طریق پیدا کرد یاحتی رد کرد که اصلا وجود نداشته است.»
این در حالی است که بخشی از تپه برای احداث کتابخانه از بین رفت و بخش عظیمی هم برای ساخت حسینیه خاک برداری شد.
ملازاده می‌گوید: بخش اصلی تپه که تقریبا از دست رفته است درحالی که می توانست آن بقایا بماند و چون تپه چشم انداز زیبایی دارد به یک منطقه گردشگری تبدیل شود. اما تصمیم‌های بدی گرفته شد که می‌توانست صورت نگیرد.
به گفته او، کار از یک مرحله گذشته اما به هر حال این تپه شناسنامه هویتی شهر است. بخش زیادی از تپه از بین رفته اما برای نجات آن بخش باقی مانده از تپه دو یا سه تیم باستان شناس می‌خواهد و چون تپه صخره ای‌ست کاوش زیادی ندارد با یک فصل کاری می‌توان مشخص کرد که در لایه‌ها باقی مانده چه آثاری هست. می‌توان نتیجه گرفت که در طول تاریخ چه سیری را پشت سر گذاشته و این کار نیازمند کمک و همکاری میراث فرهنگی و شهرداری و به خصوص کسانی که می خواهند مصلا را بسازند، است. شما وقتی از هگمتانه مادی اثری در همدان پیدا نکنید این همه ادعا معنا ندارد بنابراین برای حیثیت شهر مهم است که این بحث حل شود.
حسین زندی
