یافته‌های باستان شناسی

استودان خوریکان

دکتر محمد جعفر ملک‌زاده

دشت ابرج (abarj) در شمال باختری بلوک ابرج واقع شده است. آب چشمه‌های قدمگاه و دشتک در این دشت حاصلخیز جاری است و زمین‌های حصار، قصر خلیل، گلیگون (goleygoon)، مغیلون (mogheyloon) و خوریکون (khoreykoon) را سیراب می‌کند. کوه برکشیده شهرک که بخشی از بلوک ابرج است در جنوب خاوری آن قرار دارد و روستای شهرک در دامنه جنوبی این کوه است. رود بزرگ کر در حاشیه‌ی جنوبی بلوک ابرج از شمال باختر به جنوب خاور جریان دارد.

کوهی که در شمال روستای خوریکون (شاید در اصل خوریکان) قرار دارد به همین نام خوانده می‌شود. همچنان که کوهی که در شمال روستای دشتک و در مجاورت همین کوه قرار دارد کوه دشتک خوانده می‌شود.

از دامنه کوه خوریکون و در ارتفاع چهل پنجاه متری، دشت ابرج بسیار چشم نواز است. در این نقطه و در نزدیکی روستای خوریکون در جایی که کمر کوه تقریباً مسطح و با شیب بسیار تند و نزدیک به قائم است استودانی دیده می‌شود که با همه‌ی استودان‌های پیرامون جلگه مرودشت متفاوت است. این استودان نه مانند استودان‌های کوه زرقان از انباشته شدن سنگ لاشه به صورت دایره درست شده، نه شبیه استودان‌های تاقچه مانند (که شمار آن‌ها فراوان است) و نه به عظمت و پیچیدگی آرامگاه‌های شاهان هخامنشی در کوه مهر و بر فراز سکوی تخت جمشید و کوه نقش رستم است.

این استودان - که نگارنده آن را استودان خوریکون می‌نامد- پس از تراشیدن کمر و به صورت قائم درآوردن آن در کوه ایجاد شده است. ورودی استودان خوریکون یک در چهارگوش و احتمالاً به ارتفاع 5/1 و پهنای 2/1 متر است. پس از ورودی که کمتر از نیم متر به داخل کوه می‌رود فضا باز می‌شود و به صورت دخمه در می‌آید که احتمالاً یک یا دو تابوت در آن جای می‌گیرد.

به نظر می‌رسد این استودان در نوع خود در منطقه‌ی مرودشت یگانه باشد. گرچه درِ سنگی این استودان شکسته شده و آنچه در آن بوده به یغما رفته است امّا به سبب قرار گرفتن در ارتفاع، دسترسی به آن آسان نبوده و دست کم از صدمات افراد بیکار در امان و ظاهر آن سالم مانده است. جا دارد این اثر بسیار زیبا را متخصصان سازمان میراث فرهنگی بررسی فنی بیشتری کنند و در به ثبت رساندن و حفظ آن بکوشند.

• < قبلی
• بعدی >