ایران‌بوم

فارسی باستان
( دستور زبان ، متون ، واژه نامه )
نوشته : رولاند . گ . کنت
ترجمه و تحقیق : سعید عریان
چاپ اول انتشارات علمی : ۱۳۹۱
۷۱۱ صفحه – ۲۶۰۰۰ تومان
ناشر : انتشارات علمی – تلفن : ۶۶۴۶۵۹۷۰ و ۶۶۴۶۰۶۶۷

این کتاب برگردان یکی از ارزشمندترین کتاب ها در باره ی یک زبان ایرانی ، یعنی کتاب « فارسی باستان » ، نوشته رولاند کنت است که انتشارات طهوری ، سال ها پیش ، نسخه ی عکسی آن را منتشر کرده بود . به گفته ی پژوهشگر مترجم کتاب ، « در میان زبان های ایرانی « زبان فارسی باستان » یا « زبان کتیبه های هخامنشی » از ارزش های ویژه ای برخوردار است . نخست اینکه نیای زبان امروز ماست ؛ به عبارت دیگر ، « زبان فارسی نو » با یک میانجی یعنی « زبان فارسی میانه ی ساسانی یا پهلوی » با زبان فارسی باستان پیوند می خورد . نکته ی مهم در باره ی این زبان این است که این زبان در زمان زندگی خود ، ابزار نوشتن بوده و متن های ارزشمندی همچون کتیبه های هخامنشی به این زبان نوشته شده است . جدا از ارزش های این کتاب در شناخت ریشه های تاریخ نوشتار در ایران ، بخشی از پدیده های دستور زبان فارسی نو با شناخت دستور زبان فارسی باستان توجیه می شود . »

کتاب «فارسی باستان » به جز مقدمه ی مترجم ، پیشگفتار مولف ، پیشگفتار مولف بر ویرایش دوم ، کتابشناسی عمومی دارای سه بخش اصلی است :
بخش نخست : دستور زبان ؛
بخش دوم : متن ها

بخش نخست خود دارای هفت فصل است :
فصل نخست : زمینه ی زبانشناختی فارسی باستان ؛
فصل دوم : خط فارسی باستان ؛
فصل سوم : نظام آوایی ؛
فصل چهارم : ساخت بن های اسمی و صفتی ؛
فصل پنجم : صرف اسامی ، صفات ، ضمایر ؛
فصل ششم : بن ها و ساخت افعال ؛
فصل هفتم : نحو و سبک ؛

بخش دوم در پنج فصل تدوین شده است :
فصل نخست : توصیف و کتابشناسی کتیبه ها ؛
فصل دوم : مشخصات ۸۳ کتیبه به زبان فارسی باستان ؛
فصل سوم : کتیبه های جعلی ؛
فصل چهارم : متن ۳۶ کتیبه با یادداشت ها و ترجمه ی آنها ،
فصل پنجم : پیوست های تاریخی : ۱. سلسله ی هخامنشی ؛ ۲. بردیا و گئوماتا ؛ ۳. یاران داریوش ؛ ۴. تقویم پارس و بهستان ؛ ۵. جلوس خشایارشا ؛

بخش سوم در سه فصل تدوین شده است :
فصل نخست : واژه نامه و کشف اللغات ؛
فصل دوم : اعداد ، قطعات ناقص

پیوست های کتاب اینها هستند : تصویرها : ۱. کتیبه و پیکره های داریوش بزرگ در بهستان ؛ ۲. لوحه ی پرسپولیس ؛ ۳. کتیبه ی « دئیو » ی خشایارشا .

تاثیر و پیوندهای « زبان فارسی باستان » در زبان های هند و ایرانی چنان است که روزگاری هارولد . والتر . بیلی ، زبان شناس برجسته ی انگلیسی در باره ی آن چنین گفت :

« زبان های هند و اروپایی در طی قرون مختلف از چین (زبان ایرانی در دوره ی مغولان حتی در پکن هم به وسیله ی آلانان گفتگو می‌شد) تا جزایر ایرلند بدان ها تکلم می‌کردند. بنابراین یک دانشجوی انگلیسی هم که بخواهد زبان مادری خود را نیک تحصیل کند، باید از کتیبه‌های فارسی باستان اطلاعاتی به دست آورد.» [ ۱ ]

بی گمان ، دقت در پژوهش کنت در باره ی زبان فارسی باستان ، درک و دریافت ما را از ارزش های یک زبان باستانی که در یک روند فرهنگی رشک انگیز، از نزدیک به سه هزار سال پیش تاکنون پاییده و روز به روز پویاتر و دامنه های آن گسترده تر می شود ، افزایش خواهد داد.