ایران‌بوم

"می ستاییم همه ی زنانی را که بهترین فرزندان نیرومند وپارسا و زبان آور می پرورند . ای اهورامزدا همه ی این چنین زنانی از تو هستند چون سپندارمذ از تست و بیرون از ذات تو نیست" پنج گاه

"می ستاییم همه ی زنانی را که بهترین فرزندان نیرومند وپارسا و زبان آور می پرورند . ای اهورامزدا همه ی این چنین زنانی از تو هستند چون سپندارمذ از تست و بیرون از ذات تو نیست" پنج گاه
"می ستاییم همه ی زنانی را که بهترین فرزندان نیرومند وپارسا و زبان آور می پرورند . ای اهورامزدا همه ی این چنین زنانی از تو هستند چون سپندارمذ از تست و بیرون از ذات تو نیست" پنج گاه

یکی از صفتهای خداوند سپندارمذ است . سپندارمذ واژه ای مرکب است از سپنته یا سپند به معنی پاک و مقدس ، آرمئیتی به معنی فروتنی و بردباری نیک و مقدس است این واژه در پهلوی به گونه سپندارمت و در فارسی سپندارمذ،اسفندارمذ و اسفند شده است . در شکل معنوی و مینوی اش نشانگر بردباری وسازگاری اهورامزدا است ودر جهان مادی و خاکی نگهبانی زمین به وی سپرده شده است:[1]

"این فرشته که با زمین تجسم می یابد دست یافتنی‌ترین فرشتگان است و هر کس در زندگی عادی خود همواره با آن در تماس است و به بدیهی ترین صورت ممکن از موهبت‌های آن بهرمند می شود بنابراین اهمیت فوق‌العاده‌ی او برای مردمان ایران باستان که زندگی بیشتر به چوپانی و برزگری می گذراندند قابل درک است "

سپندارمذ در اندیشه ایرانی جای بس بزرگ دارد :[2]

"واژه ایر که در نام ایران دیده می شود، در واژه ی آمیخته‌ی ایرتن "فروتنی" است زنان نیز بدان روی که افزاینده‌ی جهان‌اند و نماینده مهر و فروتنی به سپندارمذ مانند می‌شوند ."

"اسفندارمذ فرشته ی موکل بر زمین است و نیز بر زن های رستگار و عفیف و شوهر دوست وخیرخواه... و در زمان گذشته این ماه به ویژه این روز عید زنان بوده است ودر این عید مردان به زنان بخشش می‌نمودند و هنوز این رسم در اصفهان و دیگر شهرهای پهله (شهرهای ناحیه مرکز و غرب ایران) باقی مانده است "

در این روز زنان بر تخت پادشاهی می نشستند و فرمان می راندن، همه کارها به دست مردان و پسران انجام می گرفت. این جشن همراه با آداب و رسوم ویژه برگزار می شد:[3]

"نخستین جشنی که در این روز برگزار می شد جشن مرد گیران یا مژدگیران بوده است این جشن ویژه زنان و به مناسبت تجلیل و بزرگداشت آنان برگزار می‌شد "

کار کردهای آرمئیتی یا سپندارمذ در فرهنگ وادبیات ایرانی بسیار فراوان وگسترده است. در گاتهای زرتشت هجده بار از او یاد شده و زرتشت بارها او را برای زندگی پاک برای آرام بخشی به کشت زاران ، چراگاه ها و جانوران، برای پیدایی یک فرمانروایی نیک و برای کمک به دخترش پور چیستا در گزینش شوی خویش به یاری می خواند در اساطیر ایرانی او بود که پیشنهاد ساختن تیر و کمان برای آرش کمان گیر را به منوچهر شاه داد تا گسترده و آغوشش را برای فرزندان خود بازتر کند.
سراسر اوستا به ویژه فروردین یشت و یسنای سی و پنج آکنده ازسخنانی در ستایش و گرامی داشت زمین و زن است. به آسانی می توان دریافت اسفندگان در ایران باستان روز گرامی داشت زمین بارور و همتای انسانی آن یعنی بانوان بوده است،به گفته دیگر اسفندگان روز مهر ایرانی است . امروزه جشنی به نام والنتین[4] برگزار می شود که به گفته ی دروغ سودجویان از جریانی عاشقانه سرچشمه گرفته است و
خواستار جهانی شدن است از نظر زمان برگزاری جشن والنتین واسفندگان با یکدیگر شباهت دارند اما این جشن به هیچ وجه با اسفندگان قابل مقایسه نیست زیرا در حالی که والنتین از دروغی تاریخی ساخته شده است اسفندگان یادگاری کهن از تاریخ ایران در زمینه ی باروری وزایش است وهمچنین اهمیت به نقش زن که هر روزه در فرهنگ ایرانی بدان توجه می شود.باید دانست:[5]

"ستایش زن وعشق هنگامی به ادبیات اروپایی (واندک اندک به فرهنگ آنان) راه یافت که اروپاییان در جنگ‌های صلیبی با فرهنگ ایرانی آشنا شدند"
در نتیجه با توجه به مدارک موجود می توان به تهی بودن جشن ساختگی والنتین و ارزش والای روز اسفندگان در اندیشه‌ی ایرانی پی برد و اکنون نیز شایسته است این جشن را که سینه به سینه به ما رسیده است، نگهداری کنیم.

سرچشمه ها:

1-پژوهشی در اساطیر ایران ،مهرداد بهار،انتشارات آگه ،رویه 322و323َ

2-حقوق جهان در ایران باستان ،فریدون جنیدی ،نشر بلخ ،رویه 25

3-ترجمه آثار الباقیه ابوریحان بیرونی به کوشش اکبر دانا سرشت،تهران ، رویه 305

4-همان ،رویه 307

5-14فوریه در آلمان به عنوان روز شوم به حساب می آمد. در انگلستان ،بلژیک ،شمال فرانسه و آمریکای شمالی در روز والنتین بر پایه ی قرعه جفت هایی برگزیده می شدند که در عرض سال(تا روز 14 فوریه سال بعد) یک روابط عاشقانه شوخی وار می داشتند ،تازگی ها در این روز گل هدیه می دهند
،جلد پنجم، رویه 350 ، چاپ1971 neue Brockhaus

6-حقوق جهان در ایران باستان ، فریدون جنیدی ،نشر بلخ ،رویه 29
در نتیجه با توجه به مدارک موجود می توان به تهی بودن جشن ساختگی والنتین و ارزش والای روز اسفندگان در اندیشه‌ی ایرانی پی برد و اکنون نیز شایسته است این جشن را که سینه به سینه به ما رسیده است ، نگهداری کنیم.