جهان ایرانی
برگزاری مراسم «با فرزانگان خجند»
- جهان ايراني
- نمایش از جمعه, 30 آبان 1393 15:53
- بازدید: 5163
برگرفته از تارنمای فرهنگستان زبان و ادب فارسی
یکشنبه، بیست‌وپنجم آبان‌ماه 1393، مراسم «کمال، کیمیای تبریز و خجند» در بزرگداشت کمال خجندی، شاعر سدۀ هشتم هجری قمری، با حضور مسئولان فرهنگی و ادیبان و شاعران فارسی‌زبان ایران و تاجیکستان، توسط انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، در فرهنگ‌سرای اندیشه برگزار شد.
در این مراسم که به همّت انجمن دوستی ایران و تاجیکستان و با همکاری مرکز مشارکت‌های فرهنگی ـ هنری سازمان فرهنگی ـ هنری شهرداری تهران و فرهنگ‌سرای اندیشه برگزار شد، دکتر شبستری، رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، در سخنانی اظهار کرد: هیئتی از تاجیکستان از جمله حاکم شهر خجند، حاکم شهر سُغد، خانم فرزانه خجندی، شاعره‌ای که کمال خجندی زمانه است، استاد فخرالدین نصرالدین‌اف، پسر مرحوم عبدالمنان خجندی و ... برای حضور در این مراسم و مراسمی که سه‌شنبه، بیست‌وهفتم آبان‌ماه، در تبریز برگزار می‌شود به ایران آمده‌اند.
وی در ادامه افزود: روز سه‌شنبه این هیئت در مقبرۀ کمال خجندی حضور به هم خواهند رساند و مقداری از خاک بالای سر مقبره را در جعبه‌ای که به‌همراه آورده‌اند خواهند ریخت و پس از بازگشت به شهر خجند، مقبره‌ای نمادین برای این خاک خواهند ساخت. در ساخت این مقبره کار معماران تبریزی و خجندی متجلی خواهد شد.
دکتر شبستری تأکید کرد: ما کوشش داریم در این گردهمایی دربارۀ استحکام روابط فرهنگی میان ایران و تاجیکستان صحبت کنیم. از جمله امیدواریم مبادلات نُسَخ خطی میان دو کشور بیشتر شود و چنان‌که مرحوم محمدجان شکوری اعتقاد داشت، باید در مبادلۀ استاد و دانشجو بکوشیم. تنها راه بازگشت تاجیکستان به اصل خود گسترش این تبادلات فرهنگی است. تاجیکستان با ما و ما با تاجیکستان تکمیل می‌شویم و بحث مذهبی میان این دو مطرح نیست.
دکتر مهدی محقق، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، دیگر سخنران این نشست بود که در سخنانی از مهمان‌نوازی و ادب مردم تاجیکستان گفت و اظهار کرد: من خجند را ندیده‌ام، اما در تصاویر زیبایی‌های طبیعی شهر خجند را مشاهده کرده‌ام و در کتابی که از زیبائی‌های خجند به عربی نوشته بود خوانده‌ام که «در شرق و غرب عالم شهری زیباتر و تمیزتر ازخجند ندیده‌ام. این شهر، شهر درخشانی است. هرکس این شهر را ببیند در شگفت می‌شود».
دکتر محقق با بیان اینکه سرزمین خجند علم‌خیز بوده است، گفت: شاعران بسیاری از خجند برخاسته‌اند و نه فقط شاعران، بلکه متکلمان و فلاسفۀ این سرزمین هم درجه‌یک بوده‌اند. دانشمندان باهمّتی که از آنجا برخاستند در همۀ زمینه‌های علوم زمان خود سرآمد بودند. دورۀ سامانی دوران روشن آن زمان بود و خراسان پس از این دوران دگرگون شد و کسانی که در این دوره بودند در علوم بلاغت همه در اوج بودند.
دکتر اصغر دادبه، عضو شورای علمی گروه برون‌مرزی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و استاد دانشگاه، نیز در سخنانی اظهار کرد: شاید بتوان به روابط فرهنگی به سه صورت نگاه کرد. ممکن است دو کشور اشتراکات فرهنگی نداشته باشند، در آن موقعیت ارزش‌های فرهنگی دیگری عرضه می‌کنند تا به هم نزدیک شوند و به‌این‌ترتیب ارتباط فرهنگی برقرار شود. بعضی کشورها هم ممکن است اشتراکات فرهنگی داشته باشند، مثل ارتباط فرهنگی میان ما با هند یا پاکستان. اما گونۀ سوم نه از نوع اختلاف و نه از نوع شباهت است، بلکه عینیت است و این‌همانی است. مسئلۀ ما و تاجیکستان از این نوع سوم است، مثل ما و افغانستان، بلکه شاید این عینیت با تاجیکستان شبیه‌تر باشد.
دکتر دادبه ادامه داد: مگر فردوسی و رودکی و حافظ دو تا هستند؟! آیا تاجیکی‌ها از ابیات این شاعران که ما لذت می‌بریم لذت نمی‌برند؟ نسیمی که از آنجا به مشام می‌رسد با نسیم آب رکن‌آباد تفاوت ندارد. همان‌ها که در دیوان کمال خجندی است در دیوان حافظ است. دردها و آرمان‌ها مشترک است و تفاوتی ندارد.
وی در ادامه ضمن اشاره به سفری که به خجند داشته است، افزود: خجند زیبای شما همان یزد زیبا و اصفهان دلپذیر من است. هیچ تفاوتی ندارد. با همۀ بیدادهای سیاسی و تاریخی‌ای که بر ما و شما گذشته است، احساس همچنان بر همان منوال است.
دکتر دادبه همچنین اظهار کرد: عرفا از وحدت سخن می‌گویند و سخن از وحدت محض است که با هم داریم. تا وقتی بوی جوی مولیان ما را و آب رکن‌آباد شما را تکان می‌دهد و تا وقتی خاک تبریز را به خجند می‌برید و مقدس می‌دارید، این وحدت هست و زبان من و شما یکی است.
این استاد دانشگاه در ادامۀ سخنانش مهم‌ترین عامل ارتباطی میان ملت‌ها را هنر بیان کرد و گفت: شعر و موسیقی و دیگر هنرها بین من و شما همچنان وحدت ایجاد می‌کند. شعر از عوامل مهم نگهداری فرهنگ‌ها بوده است و اگر حافظ و سعدی نبودند خاک بر سر ما می‌شد. اعتبار و آبروی ما و تفاهم‌ها و ارتباط‌ها و وحدت‌های ما در پناه این بزرگان است.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد که این پیمان و وحدتی که هست هرچه درخشان‌تر شود.
خانم فرزانه خجندی، شاعر تاجیک، که برگزاری این مراسم مصادف با پنجاهمین سالگرد تولد او نیز بود، سخنان خود را با شعری از کمال خجندی آغاز کرد و در ادامه گفت: اسم آثار شیخ کمال خجندی را قند بسته می‌گذاریم. آثار شیخ مثل خوان ملاحت است که از آن همواره بهره می‌گیریم.
فرزانه خجندی ادامه داد: نام و سرنوشت ما و شما به هم پیوند خورده است. ما برای خاک شیخ کمال به ایران آمده‌ایم، اما درواقع برای دیدار آمده‌ایم و به عبادتگاه دل‌ها و زیارت شما آمده‌ایم. ما از این پس باید در سرنوشت همدیگر مشارکت بیشتر داشته باشیم و از این قند بسته و از این خوان ملاحت با هم چاشنی بگیریم و این قند، قند تبریزی، اصفهانی، یزدی باشدیا قند خجند، اصلاً فرقی نمی‌کند.
فرزانه خجندی پس از پایان سخنانش دو جلد از دیوان اشعار خود را به نمایندۀ فرهنگستان زبان و ادب‌فارسی اهدا کرد.
**************************************************
فرهنگستان، میزبان هیئت بلندپایۀ تاجیک
دوشنبه، بیست‌وششم آبان‌ماه، هیئت بلندپایه‌ای از دولتمردان و شاعران تاجیک با دکتر غلامعلی حدّاد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دیدار و گفت‌وگو کردند. در این دیدار عبدالرحمان قادری، حاکم استان سُغد و معاون اول رئیس مجلس نمایندگان تاجیکستان، نعمت‌الله امام‌زاده، سفیر تام‌الاختیار جمهوری تاجیکستان در ایران، فخرالدین نصرالدین‌اف، مدیر گروه زبان و ادبیات تاجیک دانشکدۀ زبان‌های شرقی دانشگاه دولتی خجند، احمدجان رحمت‌زاد، دبیر مسئول کانون نویسندگان تاجیکستان در سُغد، آقای آذرخش، و خانم فرزانه خجندی، از شاعران بنام تاجیک، حضور داشتند.
در این دیدار ابتدا دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری، رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان، ضمن معرفی میهمانان، دربارۀ اهداف این سفر توضیحاتی را ارائه کرد.
دکتر غلامعلی حدّادعادل نیز ضمن ابراز خیرمقدم به میهمانان تاجیک، در بخشی از سخنان خود گفت: ما به تاجیکستان به‌عنوان گنجی نویافته نگاه می‌کنیم. پیش از این دستیابی به تاجیکستان محتاج گذر از دیواری آهنین بود. ما شهرهایی مثل خجند را در ادبیات قدیم جست‌وجو می‌کردیم، ولی امروز به خجند می‌رویم و دوستان خجندی به دیدار ما می‌آیند و این‌ها جای خوشبختی دارد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به فعالیت‌های فرهنگستان و اهمیت زبان فارسی به‌عنوان یکی از ارکان ملی اظهار کرد: فرهنگستان آمادگی دارد در همۀ موضوعات زبان و ادب فارسی همکاری لازم را با تاجیکستان داشته باشد.
در ادامه عبدالرحمان قادری، حاکم ولایت سُغد، با اظهار خوشحالی از اینکه پشت میزی نشسته است که مرحوم استاد محمدجان شکوری روزگاری در آنجا می‌نشسته است، از حمایت باواسطه و بی‌واسطۀ ایران تشکر کرد و دربارۀ گسترش انواع همکاری‌های مشترک سخن گفت.
سرکار خانم فرزانه خجندی، شاعر سرشناس تاجیک، و آقای آذرخش و حسن قریبی، نمایندۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مراکز علمی و فرهنگی تاجیکستان نیز در این ملاقات اشعار و سخنان خود را ایراد کردند.
