زیست بوم
كابوس مرگ بر فراز زيستگاه‌هاي درياچه اروميه پرسه مي‌زند - وضعیت بحرانی گوزن‌های زرد در جزیره اشک
- زيست بوم
- نمایش از جمعه, 14 مهر 1391 15:56
- بازدید: 4976
برگرفته از همشهري آنلاين
اسدالله افلاکی
اخبار موثقی در دست است که نشان می‌دهد متخلفان با سوءاستفاده از وضعیت موجود، گوزن‌ها را شکار و با موتورسیکلت زنده‌گیری می‌کنند.
مهندس هوشنگ ضیایی، کارشناس برجسته محیط‌زیست با اعلام این مطلب گفت: اخبار موثقی در دست است که نشان می‌دهد متخلفان با سوءاستفاده از وضعیت موجود، گوزن‌ها را شکار و با موتورسیکلت زنده‌گیری می‌کنند. ضیایی که اردیبهشت‌ماه امسال به‌خاطر تلاش برای حفاظت طبیعت و حیات‌وحش از سوی دوستداران محیط‌زیست تجلیل و تکریم شد، در گفت‌وگو با همشهری افزود: در حال حاضر، به‌دلیل خشک‌شدن آب دریاچه ارومیه، گوزن‌های زرد جزیره اشک در وضعیت بسیار وخیمی به‌سر می‌برند. اطلاعات دریافتی حاکی از آن است که ورود حیواناتی نظیر گرگ و شغال به جزیره و نیز افزایش جمعیت گوزن‌ها و کمبود آب و علوفه، وضعیت نامساعدی را برای این حیوان ایجاد کرده به‌طوری که تعدادی از گوزن‌ها جزیره را ترک کرده و به حاشیه دریاچه ارومیه رفته‌اند و تعدادی هم در لجنزارها گرفتار و تلف شده‌اند.
وی تصریح کرد: آنچه باعث نگرانی شده اینکه شکارچیان متخلف به شیوه‌های مختلف به جان گوزن‌های زرد افتاده و حتی با موتورسیکلت گوزنی را زنده گرفته‌اند. براساس گزارشی که امیدواریم صحت نداشته باشد یکی از متخلفان، گوزنی را زنده‌گیری و در سلیمانیه عراق به فروش رسانده است.
این استاد حیات وحش در ادامه گفت: گرچه خشک‌شدن دریاچه ارومیه باعث وضعیت اسفبار گوزن‌های زرد شده است اما عدم‌اطلاع‌رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست و فراهم نکردن زمینه مشارکت مردمی برای کمک به گوزن‌ها، به این وضعیت دامن زده است. درصورتی که اگر اطلاع‌رسانی می‌شد بسیاری از علاقه‌مندان به حیات‌وحش، داوطلبانه به کمک سازمان و گوزن‌ها می‌شتافتند.
ضیایی که یکی از نخستین متولیان طرح احیا و تکثیر گوزن زرد است، درباره اهمیت این حیوان گفت: گوزن زرد یکی از نادرترین گونه‌های حیات‌وحش جهان است که هم‌اکنون در ردیف حیوانات در معرض انقراض ایران قرار دارد. در گذشته تصور می‌شد که نسل این حیوان منقرض شده اما مشاهده تعدادی گوزن زرد در مناطق دز و کرخه خط بطلانی براین تصور کشید.
وی درباره چگونگی احیای این‌گونه در کشور خاطرنشان کرد: در سال 1342پس از دو سال تلاش با استفاده از توری و به کارگیری 400نفر کارگر روزمزد، تعداد شش گوزن زرد زنده‌گیری و به محوطه محصوری در دشت ناز ساری منتقل شدند، در پی آن با مراقبت از گوزن‌ها، شمار این حیوان رو به افزایش گذاشت. آن طور که ضیایی می‌گوید با آنکه قرار بود این گوزن‌ها به زیستگاه خودشان در خوزستان(دز و کرخه) و همچنین پارک بین‌المللی ارژن (استان فارس) و زیستگاه‌هایی در رشته کوه زاگرس منتقل شوند اما در سال 1356با همکاری محیط‌بانان یک راس گوزن زرد نر و دو گوزن زرد ماده در دشت ناز زنده‌گیری و به‌طور آزمایشی به جزیره اشک منتقل شدند که نتیجه این انتقال بسیار خوب بود.
در سال 1360شمار گوزن‌های زرد در دشت ناز بالغ بر 150راس شد اما به‌دلیل بی‌توجهی و قطع بودجه‌ای که برای خوراک این حیوان درنظر گرفته شده بود تعدادی از گوزن‌ها در اثر کمبود مواد غذایی و لاغری مفرط تلف شدند. با وجود این، همان سال تعدادی از این گوزن‌ها زنده‌گیری و به جزیره اشک که موقعیت مناسبی برای گوزن‌ها داشت منتقل شدند. این اقدام تا سا ل67ادامه داشت وبا مراقبت و تلاش کارکنان اداره محیط‌زیست آذربایجان غربی جمعیت گوزن‌ها افزایش یافت به‌طوری که در اوایل دهه 80شمار گوزن‌ها بالغ بر 300راس شد به همین دلیل 50راس گوزن زرد زنده‌گیری و از جزیره اشک به استان‌های خوزستان، ایلام و کردستان منتقل شدند.
راهکارها
ضیایی درباره چگونگی نجات گوزن‌ها گفت: «اطلاع‌رسانی درباره اهمیت گوزن زرد و لزوم حفاظت آن»، «بررسی جزیره اشک به‌منظور آگاهی از عواملی که باعث مهاجرت گوزن‌ها شده است»، «تعقیب رد گوزن‌ها برای اطلاع از مسیر آنها و اینکه آیا حیوانات گوشتخوار آنها راتعقیب کرده‌اند»، «تعیین ستادی برای بررسی و تعیین خط‌مشی‌ها و ایجاد هماهنگی‌های لازم در زمینه اطلاع‌رسانی و جلب مشارکت‌های مردمی» و «آماربرداری از جمعیت فعلی گوزن‌های زرد و مقایسه آن با جمعیت گذشته» می‌تواند باعث نجات گوزن زرد و ارتقای کیفیت زندگی این حیوان شود.
اقدام برای نجات گوزن‌ها
درحالی‌که کارشناسان نسبت به وضعیت ناگوار گوزن‌های زرد در جزیره اشک هشدار می‌دهند، مدیرکل دفتر حیات وحش و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست سه‌شنبه گذشته از اقدامات این سازمان برای نجات گوزن‌های زرد خبر داد. حسین محمدی گفت: با توجه به وضعیت نامساعد گوزن‌های زرد در جزیره اشک، انتقال بخش عمده جمعیت این گوزن‌ها به منطقه جنگلی سردشت، دز و کرخه در دستور کار قرار گرفته است.
وی افزود: کمبود منابع آب و علوفه در جزیره اشک، استرس‌های محیطی و پایین آمدن آب دریاچه ارومیه باعث خروج گوزن‌های زرد از جزیره اشک شد به همین دلیل با به‌کارگیری یک فروند بالگرد طی سه روز 15هزار لیتر آب و دو تن علوفه برای گوزن‌های زرد به جزیره اشک منتقل شد. به گفته وی، مأموران محیط‌زیست تعدادی گوزن زرد را در اراضی کشاورزی زنده‌گیری کرده‌اند اما گوزنی تلف نشده است.
