زیست بوم

"بالابان" زخمی در دماوند - قاچاق؛ تهدیدی برای نسل رو به انقراض شاهین

خبرگزاری مهر: بالابان، چَرغ یا صَقِر از بزرگ‌ترین انواع شاهین و از محبوب‌ترین پرندگان شکاری نزد قوش داران است که با توجه به کاهش بسیار سریع جمعیت آن در دهه‌ های اخیر، در معرض خطر انقراض قرار گرفته ‌و به تازگی یک بهله زخمی آن، در منطقه "کوه سفید" دماوند مشاهده شده است.

nike court royale mens white hair style chart , Botas Beige | Nike Dunk Low Pro SB 304292 - 102 White Black Trail End Brown Sneakers – Ietp - nike sb mogan mid 2 white laces for sale in ohio

به گزارش خبرنگار مهر، "بالابان" ۴۷ تا ۵۵ سانتیمتر طول و ۷۰۰ تا  ۱۳۰۰ گرم وزن دارد. از دور شبیه "لاچین"(پرنده‌ ای شکاری از رده "شاهین" در گروه سیاه‌ چشمان است که در آفریقا، غرب آسیا و جنوب شرقی اروپا زندگی می‌ کند) بوده اما بزرگتر و سنگین تر، دیده می ‌شود؛ "بالابان" از "لاچین"، به واسطه تارک سفید و گاهی پس سر نخودی، بدون رگه‌ها و خال‌های پهلوها، نوارهای کمتر مشخص زیر تنه، سبیل کوتاه و نوار پشت چشم کمرنگ‌تر، متمایز می شود.

بدن "بالابان" با ترکیب شتاب سریع و مانور پذیری بالا برای شکار در نزدیکی سطح زمین در دشت‌های باز تکامل یافته ‌و به همین دلیل، بیشتر در شکار جوندگان متوسط جثهٔ روزگرد به ویژه "سنجاب زمینی" مهارت دارد.

"بالابان" به دلیل کوچک بودن بالها به نسبت وزن بدنش جزو پرندگانی است که به سختی و با بال زدن مداوم از زمین بلند می شود اما در حین پرواز با استفاده از وزن، توانایی مانور و پرواز بسیار سریعی دارد، از همین رو قوش بازان تمایل بیشتری به نگهداری از بالابان دارند.

"بالابان" در استپ‌های کم ‌درخت، کوهپایه‌ ها، کوهستان‌ها و نواحی نیمه ‌بیابانی به سر برده و در شکاف صخره‌ ها یا روی درختان آشیانه می ‌سازد و گاهی نیز از آشیانه‌ های قدیمی پرندگان دیگر بهره برده و تولید مثل می‌ کند.

در برخی نواحی از جمله مناطق نزدیک به آب، پرندگان طعمهٔ اصلی او می‌ شوند و در سال‌های اخیر در برخی نواحی اروپا، کبوتر به‌ جای جوندگان، طعمهٔ اصلی "بالابان" شده‌ است.

این پرنده شکاری در ماه‌های اردیبهشت تا تیر، بین سه تا پنج تخم می ‌گذارد و 28 تا 30 روز روی تخم‌ها می‌ خوابد و جوجه‌ هایش پس از 40 تا  45 روز به بلوغ می ‌رسند.

مشاهده پرنده زخمی رو به انقراض "بالابان شکاری" در منطقه "کوه سفید" دماوند

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان دماوند از مشاهده پرنده زخمی رو به انقراض "بالابان شکاری" در منطقه "کوه سفید" خبر داد.

عباس میرزاکریمی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: این پرنده زخمی به دلیل امنیت منطقه کوه سفید جنوب دماوند که خط مرزی سمنان و گرمسار است، مشاهده شده و توسط محیط بانان برای مداوا به اداره محیط زیست این منطقه منتقل شد.

وی افزود: این پرنده 47 تا 55 سانتیمتر طول داشته و بزرگ ترین شاهین محسوب می شود و شباهت بسیاری با جوانهای "لاچین" دارد و از جثه بزرگی برخوردار است.

رئیس محیط زیست دماوند گفت: این پرنده بسیار جسور بوده و به حیوانات بزرگتر از خود نیز حمله می کند و نزد اعراب به سبب استفاده برای "قوشبازی" بسیار مورد توجه است.

"بالابان" در حاشیه خلیج فارس 250 میلیون ریال به فروش می رسد

میرزا کریمی گفت: این پرنده توسط افراد سودجو به صورت زنده گیری، قاچاق شده و به کشورهای حاشیه خلیج فارس منتقل می شود که در حدود 250 میلیون ریال به فروش می رسد.

وی یادآورشد: این پرنده در استپ های کم درخت، کوهپایه ها، کوهستان ها و نواحی نیمه بیابانی به سر برده و در شکاف صخره ها یا روی درختان آشیانه می سازند و به وفور در نواحی غربی کشور تولید مثل می کند.

ضرورت حفاظت جدی از محل های تولیدمثل "بالابان"

میرزاکریمی افزود: این پرنده از زمره پرندگان حمایت شده و مورد علاقه شدید قوشبازان برای شکار "هوبره" است، بنابراین باید برای حفاظت از محلهای تولید مثلش و همچنین صید آنها اقدامات جدی تری صورت گیرد.

"بالابان" از بزرگ ترین انواع شاهین و از محبوبترین پرندگان شکاری نزد بازداران است که با توجه به کاهش بسیار سریع جمعیت آن در دهه ‌های اخیر در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

بالابانهای مهاجر در مرداد و شهریورماه از کشورهای ترکمنستان و آذربایجان برای زمستان گذرانی به ایران می ‌آیند.

قاچاق؛ تهدیدی برای نسل رو به انقراض "بالابان"

"بالابان" از پرندگان شکاری در معرض خطر است که قاچاق آن امروزه تبدیل به یکی از عوامل مهم تهدید نسل آن شده است.

جمعیت جهانی "بالابان" در سال ۱۹۹۰حدود هشت هزار و 500 تا ۱۲هزار جفت و در سال ۲۰۰۳ حدود سه هزار و 600 تا چهار هزار و 400 جفت برآورد می ‌شد و با توجه به این کاهش سریع جمعیت، در فهرست گونه‌ های در معرض خطر انقراض "اتحادیه بین‌ المللی حفاظت از محیط زیست" قرار گرفته ‌است.

شدیدترین کاهش مربوط به آسیای میانه به ‌ویژه قزاقستان و ازبکستان با حدود 90 درصد کاهش می ‌شود؛ در مقابل، جمعیت قابل ملاحظه و در حال افزایشی از "بالابان" در کشور مجارستان زندگی می ‌کند و چندین برنامه تکثیر در اسارت و رهاسازی این پرنده در آمریکا و کانادا در حال اجراست.

مهمترین دلیل این کاهش جمعیت، زنده‌ گیری مداوم این پرنده از طبیعت برای استفاده در بازداری بوده و تخریب زیستگاه ‌ها و استفاده از مواد شیمیایی در کشاورزی، از دیگر عوامل این وضعیت است.

همچنین جفت‌گیری "بالابان‌" های وحشی با "بالابان" ‌های دو رگه ‌ای که فرار کرده یا در طبیعت رها می ‌شوند، ممکن است سلامت ژنتیکی آنها را به خطر بیندازد.

در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، قوشبازی یکی از تفریحات پرطرفدار است و قوش بازان با زنده گیری، پرورش و دست آموز کردن پرندگان وحشی، به برگزاری مسابقه و شکار می پردازند.

تعداد "بالابان" ‌هایی که هر سال برای بازداران خاورمیانه زنده ‌گیری می‌ شوند، چهار هزاربهله برای عربستان سعودی، یکهزار بهله برای قطر و ۵۰۰ تا یکهزار بهله برای هر یک از کشورهای کویت، بحرین و امارات برآورد می ‌شود.

با توجه به اینکه پنج درصد پرندگان قبل از تحویل می‌ میرند، تعداد "بالابان" ‌هایی که هر سال برای تجارت شاهین، شکار می ‌شوند، شش هزار و 825  تا هشت هزار و 400 "بالابان" است که از این تعداد حدود 77 درصد، ماده‌ های جوان و 19 درصد، ماده‌های بالغ هستند که این موضوع، نابرابری جنسیتی شدیدی را در جمعیت وحشی ایجاد می ‌کند.

با توجه به گران قیمت بودن این پرنده رو به انقراض و مشاهده آن در منطقه "کوه سفید" دماوند، جا دارد که توجه ویژه ای به این گونه های جانوری ارزشمند شود تا ایران در پروتکل های زیست محیطی دنیا، سرآمد شود و نام کشورمان تنها در زمینه حفاظت از محیط زیست طبیعی و جانوری بر سر زبانها باشد.

علیرضا مهدی زاده/ مجید بلوری

• < قبلی
• بعدی >