زیست بوم

پدیده گردوغبار بومی می‌شود

اگر تا همین یکی دو سال پیش منشأ اصلی ریزگردهای وارد شده به استان‌ها را کشورهای همسایه عنوان می‌کردند، این روزها از منشأ داخلی نیز به عنوان دیگر عامل اصلی ایجاد بحران گردوغبار در کشور یاد می‌شود؛ کانون‌هایی که در برخی استان‌ها به‌سرعت در حال گسترش است و به طوری‌که گفته می‌شود در استانی چون خوزستان صدها هزار هکتار کانون ریزگرد شناسایی شده و صد هزار هکتار هم در آستانه ورود به منشأ این بحران قرار دارد.

اگر تا همین یکی دو سال پیش منشأ اصلی ریزگردهای وارد شده به استان‌ها را کشورهای همسایه عنوان می‌کردند، این روزها از منشأ داخلی نیز به عنوان دیگر عامل اصلی ایجاد بحران گردوغبار در کشور یاد می‌شود؛ کانون‌هایی که در برخی استان‌ها به‌سرعت در حال گسترش است و به طوری‌که گفته می‌شود در استانی چون خوزستان صدها هزار هکتار کانون ریزگرد شناسایی شده و صد هزار هکتار هم در آستانه ورود به منشأ این بحران قرار دارد.
 
به گزارش جام جم آنلاین ، خوزستان یکی از استان هایی است که گردوغبار در یکی دو سال اخیر امانش را بریده و مجال استنشاق هوای پاک را از ساکنانش گرفته است.

کانون ایجاد گردوغبار در این استان گرچه منشأ خارجی هم دارد، اما به گفته مسئولان و کارشناسان، مطالعات اخیر نشان داده کانون های داخلی وسیعی نیز در این استان ایجاد شده یا در حال ایجاد شدن است که عمده دلایل آن را می توان در خشکی تالاب های استان به ویژه تالاب بین المللی هورالعظیم، کاهش شدید آب های سطحی و زیرزمینی و به دنبال آن رها شدن کشت و کار در هزاران هکتار از اراضی زراعی و بایر شدن آنها جستجو کرد.

مهاجرت روستاییان

در همین زمینه معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خوزستان می گوید: گرچه منشأ بخشی از توفان های گردوخاک در خوزستان خشکسالی است، اما بخشی از گردوغبارهای خوزستان هم مربوط به اراضی روستاییانی است که به دلیل نبود آب برای کشاورزی، زمین های خود را ترک و به شهرها مهاجرت کرده اند.

احمد سیاحی با بیان این که در اهواز 450 هزار نفر حاشیه نشین هستند که این افراد به دلیل نبود رونق کسب و کار در محل زندگی خود و عمدتا روستاها به مرکز استان مهاجرت کرده اند، می افزاید: تالاب هورالعظیم که روزی منبع اقتصادی مهمی در استان بوده، اکنون از بین رفته و خود به یکی از کانون های ایجاد گردوغبار تبدیل شده است.

وی با اشاره به تالاب های در حال نابودی خوزستان تصریح می کند: خوزستان در گذشته با داشتن رودهای پرآب 33 درصد از سهم آب های جاری کشور را به خود اختصاص می داد، اما به دلیل دخل و تصرف در منابع آبی و نبود نگاه جامع درباره آب و عدم اولویت بندی در کشور، شاهد کمبود آب در رودخانه های پرآب استان هستیم، طوری که متوسط دبی رودخانه کارون به عنوان پرآب ترین رود کشور در گذشته 450 مترمکعب برثانیه بوده که اکنون به 170 مترمکعب برثانیه کاهش یافته است.

معاون آب و خاک جهاد کشاورزی استان خوزستان نیز با اشاره به این که جولان ریزگردها در خوزستان اکنون دیگر فقط به تابستان و فصل گرما منحصر نمی شود، به جام جم می گوید: یکی از مهم ترین راه های کاهش گردوغبار، ایجاد پوشش های گیاهی در کانون های ایجاد گردوغبار و همچنین افزایش گستره اراضی کشاورزی و باغی است، حال آن که اکنون در خوزستان خلاف آن در حال رخ دادن است و نه تنها پوشش گیاهی جدیدی ایجاد نمی شود، بلکه همان مزارع و باغات موجود نیز به دلیل نبود یا کمبود آب در حال خشک و بایر شدن و تبدیل به کانون های گردوغبار است.

حسن دهقانیان در توضیح این امر می افزاید: طی سال های اخیر کشت تابستانه در برخی دشت های استان ممنوع اعلام شد که امسال این ممنوعیت کشت به گستره بسیار وسیع تری افزایش یافت و شامل دشت ها و حوزه های بزرگی همچون دشت آزادگان، شوش، مارون، کرخه و زهره شد که اتفاقا زمینه اشتغالی غیر از کشاورزی در آن مناطق وجود ندارد و اگر روند این ممنوعیت و محدودیت کشت ادامه یابد، روستاییان به تدریج مجبور به رها کردن اراضی خود و مهاجرت به حاشیه شهرها و مرکز استان خواهند شد.

به گفته وی، طرح 550 هزار هکتاری خوزستان نیز که قرار بود به سرعت اجرایی شود و علاوه بر مدرن و مکانیزه کردن کشت در اراضی موجود، بسیاری از اراضی را نیز احیا کند، اکنون با چالش مهم بی آبی مواجه شده، به گونه ای که مسئولان وزارت نیرو اعلام کرده اند فقط آب 220 هزار هکتار از این اراضی را می توانند تامین کنند.

دهقانیان با اشاره به این که در برخی از همین اراضی طرح 550 هزار هکتاری از صدها سال پیش تاکنون کشت و کار وجود داشته است، می افزاید: اما امروز به مالکان این اراضی گفته می شود دیگر آبی برای کشت وجود ندارد و طبیعی است اگر کشاورزی در این اراضی تعطیل شود به دنبال آن دامپروری نیز جمع شده و کشاورزان و روستاییان مجبور به مهاجرت و اراضی نیز بایر و به کانون های ایجاد بحران تبدیل خواهد شد.

600 هزار هکتار اراضی بحرانی

رئیس ستاد ملی مقابله با ریزگردها نیز با اشاره به منشأ داخلی ایجاد ریزگردها در خوزستان و حاکم شدن شرایط بحرانی و نگران کننده در این استان می گوید: اکنون بالغ بر 500 تا 600 هزار هکتار از اراضی خوزستان منشأ بحران است و صد هزار هکتار هم در آستانه ورود به منشأ بحران ریزگردهاست.

ضیاءالدین شعاعی البته به تشکیل کمیته راهبردی ستاد ملی مقابله با ریزگردها با حضور 14 دستگاه اجرایی و با هدف هماهنگی بین دستگاهی نیز اشاره کرده و یادآور می شود: این کمیته با انجام برنامه ریزی، در ۲۳ استان کشور طرح جامع شناسایی منشأ ریزگردها را در دست اجرا دارد و معتقد است با اصلاح مدیریت می شود با تشدید بحران مقابله کرد هرچند ممکن است منابع مالی و اعتباری محدود، تا حدی دست ما را در مقابله جدی با کانون های ایجادکننده ریزگردها ببندد.

کاهش 60هزار هکتاری کشت

رئیس ستاد ملی مقابله با ریزگردها معتقد است، کاهش ۶۰ هزار هکتاری کشت در خوزستان به دلیل کمبود آب خود به معنای تولید ریزگرد است. ضمن این که اکنون کانون های گردوغبار را در هر نقطه از خوزستان می توان مشاهده کرد به طور مثال در یکی از کانون ها در آبادان با وسعت فقط پنج متر، توفانی از ریزگردها به پا می شود.

• < قبلی
• بعدی >