ایران‌بوم

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث: دهتل، روستایی از توابع شهرستان بستک استان هرمزگان منطقه‌ای در جنوب ایران و در نزدیکی خلیج فارس است. این روستا امروز میان سه سایت باستانی "تنگ کارون و کارگر"، "جم و ریز" و "جهرم" قرار گرفته است.

سنگ نگاره‌ها دهتل در منطقه وسیعی از جنوب روستا واقع شده که دامنه آن‌ها تا چند روستای اطراف نیز می‌رسد. این سنگ‌نگاره‌ها تنها بر گروهی از سنگ‌ها حک شده‌اند که لایه تیره رنگی بر سطح آنها وجود دار و در اندازه‌های مختلف و به فاصله‌های کمی از یکدیگر روی زمین پراکنده‌اند و از سمت دامنه کوه به طرف روستا از تراکم آن‌ها کاسته می‌شود.

کروی بودن بخش زیادی از این سنگ ها موجب شده است برخی افراد سودجو با تصور اینکه در میان سنگ ها طلا و اشیا با ارزش وجود دارد آنها را شکافته و تخریب می کنند. رامی رفیعی فعال طرفدار میراث فرهنگی در شهرستان بستک و منطقه دهتل با اعلام این مطب به CHN می گوید: " متاسفانه هیچگونه محافظتی از این آثار نمی شود و به همین دلیل سارقان همیشه در کمین این اثار هستند و همیشه هم آثار مورد سرقت و تخریب قرار می گیرند."

وی می افزاید: " با توجه به کروی بودن شکل این سنگ ها بیشتر این افراد تصور می کنند میان آنها طلا جا سازی شده و به همین دلیل سنگ ها را شکافته و تکه تکه میکنند، علاوه بر این بخش زیادی از سنگ نگاره هایی که بر روی سنگهای کوچکتر و قابل حمل نقش شده بود تا کنون به سرقت رفته اند. ما هم در همه این سالها ده ها بار لزوم محافظت از این آثار را به مسئولان شهرستان و استان گوشزد کرده ایم اما دریغ از کمترین توجهی به این آثار."

محمد ناصری فرد نویسنده کتاب سنگ نگاره های ایران در دهتل

آنگونه که این فعال مدنی طرفدار میراث فرهنگی تاکید می کند تا کنون بیش از 70-80 درصد سنگ های حاوی نقش سنگ نگاره ها در این منطقه با همین هدف شکافته شده و یا به سرقت رفته است. این در حالی است که محوطه سنگ نگاره های دهتل بعد از تیمره در استان مرکزی بزرگترین محوطه در نوع خود است."

رفیعی می افزاید: " علاوه بر این مزیتی که سایت سنگ نگاره های دهتل نسبت به سراسر نقاط کشور و دیگر نقاط جهان دارد این است که در اکثر دیگر جاها سنگ نگاره ها در مناطق کوهستانی و دارای راه های دستیابی و عبور و مرور بسیار سخت و صعب العبور است، اما سنگ نگاره های دهتل در میانه یک دشت بزرگ و صاف قرار دارد و دست یابی به انها برای گردشگران و دوستداران این نوع آثار بسیار راحت و آسان است. همچنین عبور یک جاده از وسط این محوطه ها کار را راحت تر کرده است."

یکی دیگر از سنگ نگاره های دهتل که از وسط شکافته شده است

کارشناسان معتقدند جنس سنگ‌های منطقه دهتل دگرگونی است و قدمت نقوش آن در قیاس با نمونه‌های طیف سنجی شده در ایران به حدود 9 هزار سال پیش از میلاد می رسد، سنگ‌نگاره‌های دهتل تنها بر اندسته از سنگ‌ها حک شده‌اند که لایه تیره رنگی بر سطح آنها وجود دارد. بخشی از این سنگ‌نگاره‌ها دورتادور سنگ‌های گرد بزرگی حک شده‌اند که شکلی کره مانند دارند و لایه زیرین برخی از آنها که زیرزمین بوده روشن‌تر از لایه‌های بیرونی آن‌ها و سفید رنگ است. این سنگ‌ها در اندازه‌های مختلف و به فاصله‌های کمی از یکدیگر روی زمین پراکنده‌اند.

بر اساس پژوهشی که بر روی سنگ نگاره های دهتل انجام گرفته است نقوش این سنگ‌نگاره‌ها شامل حیوانات، انسان، نمادها و نشانه‌ها و گیاهان بوده‌است. نقوش حیوانات سنگ‌نگاره‌های دهتل شامل انواع بز، سگ، اسب، روباه، شتر، گوزن، لاک‌پشت، خر یا گورخر، عقرب، ماهی، شیر و برخی حیوانات دریایی یا چهارپایان نامشخص است. مانند تمامی سنگ‌نگاره‌های شناخته شده در ایران، بیشترین نقوش حیوانی این منطقه را نقش بز کوهی تشکیل می‌دهد.