یادمان
همایش آسیب‌های عبور قطار از کنار نقش رستم برگزار شد
- يادمان
- زیر مجموعه: ديده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبيعی ایران
- چهارشنبه, 03 ارديبهشت 1393 09:22
- آخرین به روز رسانی در جمعه, 30 خرداد 1393 16:40
- نمایش از چهارشنبه, 03 ارديبهشت 1393 09:22
- بازدید: 3845
گزارش:لیلا صمدی
دیده بان یادگارهای فرهنگی ایران(شاخه ی یادمان)
همایش آسیب‌های عبور قطار از کنار نقش رستم سه شنبه بیستم شهریور ماه با حضور باستان‌شناسان، دوستداران میراث فرهنگی، استادان دانشگاه و جمعی از دانشجویان از سوی دیده‌بان یادگارهای فرهنگی ایران در تالار دهشور دانشگاه تهران برگزار شد.
در این همایش آقای دکتر کامیار عبدی، باستان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه دورت‌موند، با ارزیابی آثار مخرب گذر راه آهن از محوطه باستانی نقش رستم گفت: نطفه‌ی همه حوادث تاریخی ایران مانند رویدادهای تاریخی دوره‌ی ایلامی، تاسیس حکومت هخامنشی، تثبیت آن بر روی بر روی کار آمدن ساسانیان در فاصله‌ی 5 در 5 کیلومتری محوطه‌ی نقش رستم در فارس رخ داده است.
وی گذر راه آهن از میان نقش رستم را دهن‌کجی، غرض‌ورزی و نا آگاهی مسؤولان ساخت این پروژه به تاریخ ایران برشمرد.
وی افزود: نمی‌توان تنها به‌منظور صرفه‌جویی مالی به تخریب آثار باستانی و محیط زیست پرداخت.
عبدی با تشبیه کردن این واقعه به گذر خط آهن از میان آثار باستانی مهم جهان مانند میدان سرخ مسکو آن را یک اشتباه فاحش تاریخی قلمداد کرد.
وی افزود: با گذر خط آهن از نقش رستم آثار باستانی موجود در مرودشت، تخت جمشید، آثار دوره پارینه سنگی، چند معدن سنگ هخامنشی، آثار موجود در غار حاجی‌آباد و آثار باستانی دوره ساسانی نیز آسیب می‌بیند.
این باستان‌شناس گفت: به تازگی آثاری از دوره‌ی ایلامی کشف شده که اگر این کاوش‌ها به بعد از گذر از خط آهن از نقش رستم موکول می‌شد، آثار کشف شده از بین می‌رفت.
وی افزود به‌رغم اینکه چهارصد سال از حفاری‌های انجام شده در نقش رستم گذشته هنوز ناشناخته‌های بسیاری در منطقه وجود دارد و نمی‌توان آن را یک پرونده‌ی مختومه دانست.
عبدی محوطه‌‌ای باستانی را معماهای ناشناخته‌ای دانست که فقط با در کنار هم قرار گرفتن می‌توان این معماها را حل کرد.
این باستان‌شناس اظهار داشت: با گذر خط آهن از نقش رستم آثار ناشناخته، کشف نشده باقی خواهد ماند و ارتباط آنها با آثار شناخته شده از بین می‌رود.
وی یک نقش ایلامی، چهار گوردخمه شاهان هخامنشی، هشت اثر ساسانی، کعبه‌ی زرتشت و گوردخمه‌های کوچک‌تر را از آثار مهم نقش رستم برشمرد.
عبدی افزود: نقش رستم تنها یک مجموعه هخامنشی و ساسانی نیست و قدمت آن به حدود دوهزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد.
وی انتخاب نقش رستم به‌عنوان گوردخمه‌های شاهان هخامنشی را علت اصلی اهمیت آن دانست.
وی با اشاره به کعبه زرتشت به‌عنوان یکی از آثار مهم نقش رستم گفت: به‌رغم نظریه‌های باستان شناسی هنوز این اثر ناشناخته است و اطلاعات زیادی در مورد علت و زمان ساخت آن موجود نیست.
وی افزود: این اثر مشابه به سازه‌ی زندان سلیمان در زمان هخامنشی ساخته شده در زمان ساسانیان اهمیت زیادی داشته است.
این باستان‌شناس با اشاره به کتیبه‌های موجود در نقس رستم گفت: کتبه‌ی شاپور اول توصیفی است از قلمرو شاهنشاهی و اعلام موجودیت ایران به سه زبان پهلوی، اشکانی و ساسانی.
وی افزود: در این محوطه حداقل چند کتیبه از پنج پادشاه ساسانی وجود دارد که اولین آن کتبه‌ی تاج‌ستانی اردشیر از اهورا مزدا و آخرین هم مربوط به نرسه است.
عبدی نقش برجسته‌ی رجب، شهر استخر و غار حاجی‌آباد را از دیگر آثار این مجموعه تاریخی برشمرد و گفت: تخت گوهر از بناهای اسرارآمیز این مجموعه در دوره‌ی هخامنشی است و بر اساس حدس باستان‌شناسان مربوط به گور ناتمام کمبوجیه است.
وی اولین کاوش‌های باستانی در محوطه‌ی نقش رستم را مربوط به قرن دوازدهم دانست که از سوی یک خاخام یهودی انجام شده است .
عبدی بیشترین حفاری‌های نقش رستم را مربوط به اریک اشمیت شرق‌شناس اروپایی دانست که نتیجه‌ی حفاری‌هایش در نقش رستم در سه جلد کتاب به نگارش در آمده است.
وی افزود: هنگام بازدید ملکه الیزابت از دانشگاه شیکاگو جلد سوم این کتاب به وی هدیه شد.
در ادامه همایش مهرداد ملک زاده، باستان‌شناس و استاد دانشگاه، در سخنانی با عنوان یادگارهای دیر پای تاریخ بر تن سترگ سنگ، گفت: در کنار تخت جمشید، نقش رستم موزه‌ای تاریخی است که شکوه باستانی ایران به‌نمایش گذاشته شده است.
وی با بیان اینکه تجمع چنین آثاری در یک مکان در دنیا بی‌مانند است، گفت: این خطر علاوه بر اثر هخامنشی و ساسانی زیست‌گاه تمدن ایلامی بوده و شهر انشان پایتخت ایلام در محدوده نقش رستم بوده است.
ملک‌زاده گفت: تا قبل از هزاره پیش از میلاد این سرزمین در قلمرو آشوری‌ها و بابلی‌ها بود و در اوایل هزاره‌ی پیش از میلاد مادها و سپس پارس‌ها در عرصه‌ی تاریخ حضور پیدا کردند.
وی ظهور اقوام ایرانی در عرصه تاریخ را پایان نمایش قدرت سامی و سرآغاز نمایش قدرت ایرانی توصیف کرد که تاکنون نیز ادامه دارد.
وی افزود: تخت جمشید، استخر، نقش رستم و حفاری‌های یک هیات آمریکایی ثابت کرد سرزمین ایلامی‌ها جایی نبوده جز فارس.
وی ادامه داد با وجود نقش رستم هیچ شکی در نفوذ اقوام ایرانی بر ساکنان سرزمین انشان وجود ندارد.
ملک‌زاده با اشاره به حدسیات برخی از باستان‌شناسان در مورد کعبه‌ی زرتشت گفت: ممکن است کعبه زرتشت سازه‌ای مشابه به زیگورات‌های بین‌النهرین (میان رودان) باشد.
وی افزود: زیگورات‌ها کوه‌های مصنوعی هستند که پادشاهان بین‌النهرین برای تداعی کوه در دشت‌ها می‌ساختند.
این باستان‌شناس گفت: در سرزمین ایران به‌دلیل وجود کوه‌های طبیعی چنین زیگورات‌هایی ساخته نمی‌شد.
در بخش دیگری از این همایش آقای دکتر محمد تقی رهنمایی، جغرافی‌دان و استاد دانشگاه تهران، گفت: ایران همواره حلقه‌ی اتصال تمدن‌های شرق و غرب بوده است.
وی افزود: مردم فلات ایران بدون اینکه بخواهند در فرایند مسایل تاریخی و سیاسی قرار گرفته‌اند و جبر جغرافیایی بسیاری از حوادث تاریخی را بر آنان تحمیل کرده است.
رهنمایی گفت: حوادث تاریخی به ایرانیان آموخته است چگونه در مقاطع مختلف تاریخی بتوانند با تدابیر لازم کشور خود را حفظ کنند.
وی افزود: سرزمین تاریخی ایران فراز و فرودهای فراوانی را تجربه کرده و همه‌ی آنها را پشت سر گذاشته است.
این استاد دانشگاه گفت: مردم کنونی ایران چون از موقعیت تاریخی و سیاسی خود بی‌خبرند مدام در اضطراب آینده به‌سر می برند.
وی با اشاره به اینکه گروهی از مردم نگران تجزیه ایران هستند اظهار داشت این اتفاق هرگز در کشور ایران رخ نخواهد داد.
رهنمایی گفت: در سال 59 که هنوز بسیج و سپاه و ارتش سازماندهی لازم را نداشتند این مرزنشینان بودند که با چنگ و دندان از اشغال سرزمین‌شان جلوگیری کردند.
وی با اشاره به گذر راه آهن از محوطه باستانی نقش رستم گفت: سازندگان راه‌آهن باید قبل از منافع اقتصادی مصلحت‌های فرهنگی را در نظر بگیرند.
وی ضعف آگاهی مردم از اطلاعات تاریخی را علت چنین وقایعی برشمرد و گفت: توسعه‌ی فیزیکی و کالبدی با توسعه فرهنگی و اجتماعی معنا پیدا می‌کند.
رییس انجمن متخصصان گردشگری ایران افزود: هم اکنون یک میلیون و چهارصد اثر باستانی در کشور داریم در حالی‌که حریم باستانی در کشور ما تعریف نشده است.
وی با بیان اینکه قوانین و مقررات لازم برای برخورد با چنین وقایعی در کشورمان وجود ندارد گفت: مسؤولان کشور نیز هنوز اهمیت این مساله را درک نکرده‌اند.
وی افزود امروز خطر تخریب آثار باستانی فقط متوجه تخت‌جمشید و نقش رستم نیست بلکه بسیاری از محوطه‌های تاریخی مانند تاق بستان، سیلک، سیمره و ... را تهدید می‌کند.
رهنمایی با ارایه راه‌کارهای موجود برای جلوگیری از تخریب آثار باستانی گفت: باید کمیته‌ای از متخصصان تشکیل شود که با برنامه‌ریزی و گزارش مستدل مسؤولان را نسبت به خطرات تهدیدکننده آثار باستانی توجیه کنند.
محمد تقی عطایی، باستان‌شناس، نیز با تشریح وضعیت کنونی نقش رستم و خطر گذر راه آهن در آن گفت: محوطه نقش رستم مربوط به دو سلسله هخامنشی و ساسانی است و به ثبت یونسکو رسیده است.
وی با بیان اینکه این راه‌آهن نقش باربری خواهد داشت، افزود: این رفت و آمدها باعث از بین رفتن سازه‌های تاریخی نقش رستم می‌شود.
وی افزود: برای جلوگیری از این مشکل به هیاتی متشکل از زمین‌شناسان، لرزه‌شناسان، باستان‌شناسان و تاریخ‌دانان نیاز است تا نقشه این مسیر را از آباده تا شیراز مورد بازبینی قرار دهند.
وی با بیان اینکه نباید نگران هزینه این پژوهش بود، گفت: شیراز دو هزار و پانصد سال از وجود قطار بی‌بهره بوده و پنج سال دیگر مردم آن می‌توانند بدون قطار رفت و آمد کنند.
عطایی افزود: باید با صبر و حوصله میراث فرهنگی را حفظ کرد.
در پایان علیرضا افشاری، دبیر پایگاه اطلاع‌رسانی یادمان‌های باستانی، با تشریح کارکردهای دیده‌بان یادگارهای فرهنگی ایران، در مورد تخریب آثار باستانی نقش رستم در اثر گذر راه‌آهن از میان این مجموعه گفت: تخریب آثار باستانی باعث قطع ارتباط فرهنگی نسلها می‌شود.
وی افزود: با وجود قطع ارتباط فرهنگی تجزیه ایران در سال‌های آینده دور از ذهن نیست.
بیانیه یاد شده در پی می آید:
به نام خداوند جان و خرد
بیانیه‌ی همایش «نقش‌رستم در خطر!»
1- همایش «نقش‌رستم در خطر!»، عصر سه‌شنبه بیستم شهریورماه 1386 خورشیدی به منظور معرفی جایگاه تاریخی• فرهنگی مجموعه‌آثار جهانی نقش‌رستم، بررسی آسیب‌های ناشی از عبور خط آهن اصفهان- فارس و ارایه‌ی راه‌حلی برای رفع این آسیب‌ها در دانشکده‌ی علوم پایه‌ی دانشگاه تهران برپا شد.
2- همایش، مراتب سپاس‌گزاری ژرف خود را از مراکز یاریگر، استادان ارجمندِ سخنران و دوستداران فرهنگ ایران ابراز می‌نماید.
3- همایش با توجه به اهمیت بی‌مانند مجموعه‌آثار جهانی نقش‌رستم - که بالغ بر 30 اثر باستانی است - هرگونه دخل و تصرف در عرصه و حریم آن را محکوم می‌کند. به‌ویژه با استناد به قانون و نظام‌نامه قانون عتیقات (1309) و ماده 127 مکرر قانون مجازات عمومی در تاریخ 1/12/1356 که به تصویب شورای فنی باستانشناسی کشور رسیده و پس از تایید وزارت فرهنگ و هنر سابق به شماره 956/56/9761/16/ رم، به مقامات مسئوول استان فارس ابلاغ شده، خواهان اجرای کامل و بی‌چون و چرای ضوابط حریم محوطه میراث جهانی تخت‌جمشید، نقش رستم و آثار تاریخی-فرهنگی واقع در آن در است. براساس این قانون هرگونه عملیات عمرانی درون محدوده حریم درجه 1 تخت‌جمشید ممنوع بوده و بنابراین خط راه آهن نمی‌تواند از هیچ کجای تنگه‌ی بین دو کوه نقش رستم و کوه مهر عبور نماید.
4- همایش با توجه به این که در همین ماه گذشته، نقش‌برجسته‌ی ایلامی تازه‌ای در کنار مجموعه‌آثار نقش‌رستم یافت شد و با توجه به اینکه پس از کاوش‌ها و پژوهش‌های ارنست هرتسفلد و اریخ اشمیت کوشش جدی دیگری برای مطالعه‌ی این مجموعه انجام نگرفته است، بررسی، پژوهش و مطالعات دامنه‌دار باستانشناسی، تاریخ هنر و معماری را در مورد آثار جهانی نقش‌رستم و مجموعه‌های وابسته به آن ضروری می‌داند و به‌ویژه بر این نکته تأکید می‌ورزد که از چشم‌انداز باستان‌شناختی هنوز نادانسته‌های زیادی درباره‌ی این محوطه‌ی جهانی وجود دارد. بر مبنای عکس‌ها و تصاویر هوایی قدیم و جدید، این مجموعه برج و بارویی داشته است که هنوز از چند و چون آن و از گستردگی آن اطلاعی در دست نیست....
5- همایش بر مستندنگاری هنر منحصر به فرد صخره‌ای تجلی‌یافته در نقش‌رستم، از طریق عکس‌برداری‌های دقیق و جزء‌نگر فتوگرامتری جهت حفظ خاطره‌ی فرهنگی این مجموعه‌ی جهانی تأکید می‌نماید. هم‌چنین در مورد وضع نابسامان حفاظتی این آثار • و آثار مشابه - هشدار می‌دهد. میزان صدمات و لطماتی که در دهه‌های اخیر بر پیکر این آثار وارد آمده، ضرورت به کار بستن تدابیری حفاظتی و مرمتی ویژه، فوری، هدفمند و روشمند را می‌طلبد.
6- همایش خواهان همکاری کامل مسئوولین ساخت راه آهن اصفهان- فارس با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و بنیاد پژوهشی پارسه- پاسارگاد است. در این راه ارائه نقشه‌های مسیر راه آهن قدم نخست تلقی می‌شود.
7- همایش اصرار دارد تا هیاتی کارشناسی، متشکل از همه رشته‌های مرتبط، چون مهندسی عمران، زمین شناسی، باستانشناسی، حفاظت و مرمت، مردم شناسی، محیط زیست، متخصصان لرزه‌نگاری و غیره ضمن بررسی خطرات احتمالی مسیر عبور راه آهن اصفهان- فارس، برای دستیابی به بهترین مسیر با کمترین عوارض ممکن بار دیگر کل مسیر را از آباده تا شیراز مورد بررسی دقیق قرار دهند.
8- همایش، خواهان توجه جدی قوای سه‌گانه‌ی کشور به مسأله‌ی «تخریب» و «تحریف» یادگارهای تاریخی، طبیعی و معنوی ایران است. مشکلاتی که برای آثار گران‌قدری چون دشت بهبهان، بیستون، آرامگاه فردوسی، کهن شهر ساسانی-اسلامی فیروزآباد، گنبد قابوس، ارگ/مسجد علیشاه تبریز، آثار و محوطه‌های باستانی دشت سوسن (خوزستان)، پارک‌های ملی خجیر و سرخه‌حصار، دریاچه‌ی ارومیه،... هم‌چنان پابرجاست و تعللی که در زمینه‌ی تکمیل پرونده‌های ثبت جهانی میراث معنوی ایران و دفاع از هویت ایرانی دانشمندان گستره‌ی فرهنگی ایران هم‌چنان وجود دارد.
9- «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی ایران» با توجه به فاجعه‌ی زیست‌محیطی خشک شدن موقت دریاچه‌ی بختگان و مرگ هزاران فلامینگو و در راه بودن فاجعه‌ی بزرگ‌تر نابودی همیشگی آن دریاچه و کوچ پاییزی صدها هزار پرنده‌ی مهاجر که در مسیر خود و توقف در دریاچه‌ی بختگان به همین سرنوشت دچار خواهند شد، ضرورت بازنگری پرونده‌ی ملی سد سیوند را یادآور شده و از مسؤولان مربوطه می‌خواهد که با تشکیل همایشی، لزوم ساخت سدهای بزرگ مخزنی را به معرض بحث کارشناسان بگذارند.
10- «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی ایران» حضور شماری از باستان‌شناسان را در این نشست غنیمت دانسته از آنان دعوت می‌کند تا با تشکیل انجمنی مستقل و حرفه‌ای ضمن کمک به گسترش فرهنگ و آگاهی درباره‌ی میراث فرهنگی، سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری را با نقدهای خود اعتلا دهند.
عبور قطار از کنار نقش رستم مقبره خشایارشاه را دو نیم می کند
عبور قطار از کنار نقش رستم تخریب یک جورچین تاریخی است
