دادبه: خاک در ادیب‌پرور بودن یک خطه تأثیر ندارد
برگرفته از خبرگزاری ایبنا
اصغر دادبه، استاد فلسفه اسلامی و ادبیات عرفانی معتقد است که برای بررسی وضعیت ادبی و هنری یک اقلیم باید به پیشینه فرهنگی و تاریخی آن جغرافیا رجوع کرد. وی به ایبنا گفت که خود موضوع «خاک» در ادیب پرور بودن یک خطه تاثیری ندارد و مانند این است که بگوییم «چرا خاک چرنوبیل سرطان پرور است!»
دادبه که معتقد است در بررسی وضعیت ادبیات و هنر یک محل به پیشینه اتفاقات فرهنگی و تاریخی آن منطقه باید رجوع شود، گفت: اگر درباره یک معلول به قول حکما ببینیم که چه عللی منجر به پدید آمدن آن شده، تکلیف روشن است. به گمانم خود خاک در ادیب‌پرور بودن یک خطه تأثیری ندارد. مثل این می‌ماند که بگوییم «چرا خاک چرنوبیل سرطان‌پرور است!»
وی افزود: خراسان بزرگ تا پیش از حمله مغول مرکز فرهنگی ایران بود و حکومت‌های ملی در آن‌جا تشکیل شد. بخارا، پایتخت سامانیان به لحاظ فعالیت‌های ملی و دینی برجسته‌ترین نقطه ایران بود و قبه‌الاسلام لقب گرفت. در زمان سامانیان حتی کار ترجمه‌های یونانی افلاطون را به فارابی سپردند که متأسفانه در کتابخانه سامانیان سوخت.
صاحب کتاب «فرهنگ اصطلاحات کلامی» ادامه داد: در بخارا فعالیت‌های فرهنگی و اقتصادی رونق گرفت و مرکز فرهنگی شد. بعد هم که این مرکز به غزنین انتقال یافت و سلطان محمود سر کار آمد، به دلیل پیشینه ایرانیان، این اتفاقات فرخنده فرهنگی در غزنین نیز رخ داد. در واقع ادامه این فعالیت از خراسان دنبال شد و خوشبختانه به پایان نرسید. هنگامی که حمله‌ای به ایران می‌شود، تمام آثار و نشانه‌های قبلی به یک باره از بین نمی‌روند.
دادبه اضافه کرد: وقتی درباره عصر «برتلس» صحبت می‌کنیم، به خاک یونان ربطی ندارد. برتلس حاکمی بود که زمینه ترقی‌های فکری را فراهم کرد و نمی‌توان گفت ذات آن خاک ادیب‌پرور است. عصر برتلس، عصری طلایی است. تشکیل حکومت‌های ملی و تلاش‌های فرهنگی که در ایران صورت گرفت نیز باعث شد خطه خراسان ادیبان بیشتری داشته باشد. این روند مستقیماً به گذشته ما متصل است و در ایران درست بر خلاف مصر فاصله‌ای بین فرهنگ مردم نیفتاد. در مصر فراعنه از بین رفتند و بخش قابل توجهی از فرهنگ و همچنین زبان مصر از میان رفت.
این استاد دانشگاه توضیح داد: در ایران پیشینه فرهنگ ایرانی یک‌باره از بین نرفت، بنابراین فردوسی سخنگوی مردم بود؛ چرا که زمینه‌اش فراهم شد و چنین هم نیست که در عرض یک شب شاعری مانند فردوسی سخنگوی فرهنگ و ادبیات ایران شود.
اصغر دادبه استاد فلسفه اسلامی و ادبیات عرفانی دانشگاه علامه طباطبایی و مدیر گروه ادبیات دایرةالمعارف بزرگ اسلامی است. این پژوهشگر سال 1381 در دومین همایش چهره‌های ماندگار به عنوان چهره ماندگار در عرصه ادبیات عرفانی و فلسفه اسلامی معرفی شد. «کلیات فلسفه»، «فخر رازی» و «فرهنگ اصطلاحات کلامی» نام برخی از کتاب‌های او هستند.
