خبر
وقتی‌از‌اتاق‌خلوت‌هم کاری برنمی‌آید
- خبر
- نمایش از یکشنبه, 07 آبان 1391 19:44
- بازدید: 3571
برگرفته از روزنامه اطلاعات
مهشید چایچی
شما هم حتماً راجع به اتاق خلوت شنیده‌اید. روشی که متخصصان توصیه می‌کنند در صورت بدرفتاری کودک می‌توان به کمک آن رفتار کودک را اصلاح کرد. متخصصان معتقدند این روش تنبیه نیست بلکه ایجاد فرصتی در وسط یک رفتار نادرست است تا کودک شما بتواند به آنچه انجام داده فکر کند و بتواند هیجانات و رفتار خودش را تحت کنترل در بیاورد. در این روش اگر کودک بعد از 2 بار تذکر شما به بد رفتاریش ادامه داد، لازم است مدت کوتاهی او را از محل خارج کرده و در یک فضای خاص قرار دهید تا بدرفتاری‌اش تمام شود. اغلب این روش جواب می‌دهد و کودک یاد می‌گیرد که با بد رفتاری نمی‌تواند به خواسته‌اش برسد. اما گاهی به نظر می‌رسد که این روش بر کودک شما بی اثر است و نمی‌تواند رفتار بد او را اصلاح کند. فکر می‌کنید در این صورت چه باید بکنید؟ آیا بهتر است این روش را کنار بگذارید و یا اینکه به استفاده از آن ادامه دهید؟ در این مقاله می‌خواهیم راه‌های چاره را به شما نشان دهیم:
ممکن است بپرسید از چه سنی می‌توان از این روش استفاده کرد. متخصصان معتقدند از 2 تا 10 سالگی این روش جواب می‌دهد. در سنین کمتر از 2 سال و بیشتر از 10 سال لازم است از روشهای دیگری استفاده کنید.
آمادگی برای تربیت
اگر وقتی به او تذکر می‌دهید که رفتار بدش را ادامه ندهید وگرنه به اتاق خلوت برود، احساس می‌کنید کودک 2 ساله تان شما را نمی‌بیند، یا به سمت دیگری می‌رود؛ احتمالاً کودک شما هنوز از نظر تکاملی آماده این روش نیست. بنابر این لازم است از یک روش دیگر برای کنترل رفتار او استفاده کنید که موثر‌تر بوده و کمتر شما را خسته کند. یادتان باشد کودک 2 ساله مشغول کشف وآزمایش است و آنچه که به نظر مشکل رفتاری می‌رسد ممکن است تنها نمودی ازکنجکاوی این کودک باشد. به همین علت بهتر است محیط منزل خود را طوری ایمن کنید که کودک شما بتواند به راحتی و بدون خطر در این محیط به کشف و آزمایش بپردازد وشما هم با خیال راحت بتوانید چشمتان را بر کارهای او ببندید و مجبور نشوید مدام او را از کارهایی که نباید بکند، باز دارید. یادتان باشد کودک 2 ساله بسیار کنجکاو است و توجه و تمرکز کمی دارد بنابر این به راحتی می‌توانید حواسش را پرت کنید.
در ضمن اگر کودک شما به چیزی دست زد و یا نزدیک شد که خطر دارد و یا دردسرساز است به جای اینکه به او بگویید نکن و نکن. می‌توانید به راحتی با پرت کردن حواس او به چیز دیگری او را از این کار خطرناک بازداشته و به فعالیت دیگری که مناسب اوست مشغول کنید. مثلاً اگر او اصرار دارد که اطو را از شما بگیرد و لباس‌ها را اطو کند، می‌توانید با دادن یک اطوی اسباب بازی او را مشغول کنید.
تنهایی را نمی‌خواهم
اغلب کودکان 2 ساله اگر تنها بگذاریدشان نمی‌توانند بیش از چند ثانیه در یک محل بمانند. در روش اتاق خلوت توصیه می‌شود به تعدادسالهای سن کودک برحسب دقیقه کودک را در یک اتاق تنها بگذارید ( البته نیاز نیست که در را ببندید مگر اینکه کودک در اتاق نماند. )اما لازم نیست خیلی نسبت به این قانون حساسیت نشان دهید. برای کودک 2 ساله شماحتی چند ثانیه ساکت بودن در یک اتاق تنها کافی است. به محض اینکه ساکت شد و رفتار بدش را قطع کرد، می‌توانید به او اجازه دهید که از اتاق خارج شود، چون در این صورت اتاق خلوت شما را به هدفتان رسانده است.
اگر مشکل شما این است که کودکتان به اتاق خلوت نمی‌رود و مجبور بوده‌اید به زور او را به اتاق ببرید؛ ممکن است کودک شما هنوز آمادگی تنها بودن در یک اتاق تنها را نداشته باشد. می‌توانید به جای اتاق خلوت اززمان خلوت استفاده کنید. یعنی کودک را در جایی نزدیک مرکز فعالیتهای سایر اعضای خانواده در یک نقطه ثابت بنشانید. کودک خود را به نقطه تعیین شده ببرید و به آرامی او را به سمت صندلی مخصوص زمان خلوت راهنمایی کنید. اگر دوید و از محل فرار کرد، از تعقیب و گریز خودداری کنید و عصبانی نشوید. با خونسردی او را به نقطه زمان خلوت برگردانید. اگر باز هم مقاومت کرد، به راحتی او را در همان نقطه‌ای که گرفتیدش بنشانید. در کنارش بنشینید یا اگر به شما اجازه داد اورا روی زانوانتان چند ثانیه بنشانید. یادتان باشد عصبانیت و ناراحتی خود را به او نشان ندهید و شروع به سخنرانی نکنید. یک ظاهر طبیعی و واقع‌نگر بیشتر کمک می‌کند.
درمان یا عذاب
روش اتاق خلوت برای این هدف بکار می‌رود که توجه کودک شما را از کارنادرستی که می‌کرد، باز دارد، نه برای اینکه توجه شمارا از او پرت کند. بنابر این با وجود علاقه اغلب والدین، تخت خواب کودک مکان خوبی برای زمان خلوت نیست. یکی به این علت که او را از دید شما دور می‌کند و دوم اینکه تخت خواب باید محلی برای آرامش کودک باشد تا بتواند یاد بگیرد به تنهایی در آن بخوابد نه اینکه محلی برای یادگیری نظم و انضباط. در عوض می‌توانید از یک صندلی در نزدیکی اتاق نشیمن یا یک گوشه اتاق که ایمن و دور از وسایل جالب باشد، برای این کار استفاده کنید. البته اگر لازم بود می‌توانید در کنار او بمانید.
عامل قشقرق نشوید
حتماً شما هم با قشقرق کودکان آشنا هستید. حالتی که با جیغ و داد و لگد کوبیدن و دست و پازدن کودک همراه است. کودک 2 ساله شما هم وقتی عصبانی، ناامید و مایوس می‌شود، طبیعی است که چنین رفتار نا جوری از خودش نشان دهد بخصوص به علت اینکه مهارتهای کلامی او هنوز ضعیف هستند وهمچنین نمی‌تواند محرکهای هیجانی خود را به خوبی کنترل کند. بنابر این وقتی چیزی می‌خواهد و شما به او اجازه نمی‌دهید، سعی می‌کند با قشقرق به پا کردن به خواسته‌اش برسد. یک کودک در این حالت کنترل خودش را از دست داده و واداشتن او به سکوت کردن، کمکی نمی‌کند. حتماً شما هم متوجه شده‌اید که بردن او به اتاق خلوت هم او را دیوانه‌تر می‌کند. اگر بردن کودک به اتاق خلوت باعث می‌شود، قشقرقی که به پا کرده بیشترشود، بهتر است به جای ساکت کردن او، اجازه دهید تا این انفجار خود به خود خاموش شود. بهتر است بیشترین تلاشتان را به کار بگیرید تا آرامش خود را حفظ کنید و درگیر نشوید تا قشقرق کودکتان را پشت سر بگذارید.
نیمی از عمر در یک اتاق خلوت
کودک شما در 2 سالگی یک کاشف بزرگ است و سعی می‌کند همه چیز را در دنیای اطراف خود بیازماید. او می‌خواهد بداند اشیای دور و برش چه هستند و چگونه کار می‌کنند و او چه استفاده‌ای می‌تواند از آنها ببرد؟ در این مسیر طبیعی است که به اشیایی که نباید دست می‌زند، کتابها را از قفسه بیرون می‌کشد و ممکن است پاره کند. خمیر دندان را روی زمین می‌مالد و از میز و صندلی بالا می‌رود تا تسلط بیشتری بر محیط اطرافش داشته باشد. در این شرایط اگر شما بخواهید برای اصلاح هر رفتار نادرست او از زمان و اتاق خلوت استفاده کنید، مجبورید بیش از نصف روز او را در اتاق خلوت نگه دارید. متاسفانه این روش نه تنها رفتار کودک را اصلاح نمی‌کند بلکه او نمی‌تواند ارتباط بین آن همه تنبیه را با رفتار خودش متوجه شود. با این رفتار تنها کنجکاوی طبیعی او را به خطر می‌اندازید.
بهتر است استفاده از اتاق و زمان خلوت را نگه دارید برای زمان‌هایی که کودک آگاهانه نافرمانی می‌کند و یا لازم است بتواند احساساتش را کنترل کند. می‌توانید از رفتارهای بی ضرر او چشم پوشی کنید. مثلاً اگر او گلی را که شما به دقت در گلدان چیده‌اید می‌کشد، یا اگر وسایل یک جعبه را بیرون می‌ریزد؛ مستحق رفتن به اتاق خلوت نیست. این رفتارهای کنجکاوانه تنها نشان می‌دهد که او یک کودک طبیعی و کنجکاو است. بنابر این در این مواقع یک نفس عمیق بکشید، او را از محل خرابکاری‌اش دور کنید و توجه او را به یک فعالیت مناسب و جذاب برای او جلب کنید. علاوه بر این لازم است در مواقعی که کارهای خوب می‌کند او را با در آغوش گرفتن و... تشویق کنید.
همیشه یکسان عمل کنید
اگر فرزند شما بیشتر از 2 سال دارد مثلاً 5 ساله است ولی اتاق خلوت را جدی نمی‌گیرد شاید دلیلش تفاوت رفتار شما باشد. اگر شما یک روز برای رفتار بد فرزندتان او را به اتاق خلوت بفرستید اما روز دیگر که حالتان بهتر است از همان رفتار چشم‌پوشی کنید، کودک هم دیگر هشدار شما را جدی نمی‌گیرد. بنابراین اگر به کودک هشداری دادید حتماً به آن عمل کنید و همیشه یکسان برخورد کنید. در ضمن لازم است که فوراً نتیجه عمل نادرست کودک را به او نشان دهید. بنابراین اگر فرزندتان کار اشتباهی انجام داد حتی 5 دقیقه هم به این امید که رفتارش را تغییر بدهد برای فرستادن او به اتاق خلوت درنگ نکنید. حتی اگر در میان مردم و در یک جمع بودید در همان جا می‌توانید قانون را اجرا کنید. حتی در سوپر مارکت می‌توانید او را یک گوشه فروشگاه بنشانید و اگر از کنترل شما خارج است او را به داخل ماشین ببرید. البته یادتان باشد که آرام حرف بزنید و کاری نکنید که کودک تان در میان جمع شرمنده شود. اما اگر صبر کنید تا به خانه برسید وقت لازم برای اثربخشی این روش را از دست داده‌اید. وقتی این روش از رفتاری که برای اصلاحش بوده فاصله پیدا کند، به شکل یک تهدید و سپس تنبیه در می‌آید و دیگر نمی‌تواند به آموزش و اصلاح کودک شما کمک کند.
این روش را بازی نگیرید
گاهی ممکن است کودک 5 ساله این روش را بازی بگیرد. البته این هم به رفتار شما بر می‌گردد اگر کودک ببیند که شما جدی نیستید، او هم برخورد شما را جدی نمی‌گیرد. لازم است آرام و جدی با کودک برخورد کنید و چهره شما و صدای شما هم هماهنگ با جدیت شما باشد. اگر کودک بداند که با بوسه فرستادن و به رحم آوردن دل شما نمی‌تواند شما را از تصمیمتان منصرف کند، دیگربه بازی گرفتن شما در موارد بعدی منتفی است.اگر کودک وقتی او را روی صندلی زمان خلوت می‌نشانید از جایش بر می‌خیزد، بدون عصبانی شدن و با آرامش او را دوباره سر جایش بنشانید. اما اجازه ندهید مانند فنر با شما بازی کند. اگر برای سومین بار از جایش بلند شد، با او بنشینید و او را با بازوان خود نگه دارید تا زمان خلوت تمام شود. البته این کار را مداوم و بدون سرزنش و سخنرانی انجام دهید. نیازی به گفتن نیست که نباید با زور و حرکات تند و سریع فرزندتان را در روی صندلی بنشانید. در این صورت اگر کودک از نشستن خودداری می‌کند می‌توانید به او نشان دهید که این رفتارش برای او عواقبی به دنبال دارد. مثلا از یک برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌اش محروم می‌شود.
گریه تا پیروزی
بعضی از کودکان در تمام طول زمانی که در اتاق خلوت یا زمان خلوت هستند، آرام و سوزناک گریه می‌کنند. اگر چه شنیدن این صدای گریه کار آسانی نیست اما به این معنی نیست که دیگر روش تربیتی شما اثری ندارد. طبیعی است که کودک شما نمی‌تواند مانند موش مرده ساکت بماند. اما لازم است شما ناله‌های او را نادیده و ناشنیده بینگارید و سعی نکنید او را ساکت کنید چون این کار به یک جنگ دوباره تبدیل می‌شود. اغلب کودکان خود به خود آرام می‌شوند. تنها کافی است بداند که تا آرام نشود زمان خلوت او تمام نمی‌شود. اما اگر آرام هم نشود، کافی است که رفتار اشتباهی که بخاطرش به اتاق خلوت رفته را ترک کند. در این صورت شما به هدف خود از این کار رسیده‌اید. البته لازم است برای تاثیر این روش زمان بگذرد. معمولاً وقتی شما از یک روش تربیتی تازه استفاده می‌کنید، در ابتدا رفتاری که تصمیم به اصلاحش گرفته‌اید تشدید می‌شود. زیرا کودک سعی می‌کند با این روش شما را از برخورد تازه منصرف کند. اما اگر مدتی صبر کنید و به روش خود پایبند باشید، خواهید دید که کودک شما هم به تدریج بهتر می‌شود.
