ایران‌بوم

به گزارش ایسنا، در مراسم بزرگداشت دکتر منوچهر مرتضوی که عصر 14 شهریورماه 1391 در شهر کتاب برگزار شد، ابتدا علی‌اصغر محمدخانی ـ معاون فرهنگی شهر کتاب ـ با اشاره به کتاب‌های دکتر منوچهر مرتضوی و خدمات وی در دانشگاه تبریز، یکی از ویژگی‌های او را نگاه عمیق به تاریخ در کنار ادبیات خواند و گفت: دکتر منوچهر مرتضوی توانست تاریخ را به ادبیات پیوند بزند.

بزرگداشت شادروان دکتر منوچهر مرتضوی

او همچنین با برشمردن ویژگی‌های علمی و شخصیتی دکتر منوچهر مرتضوی، از برگزاری جایزه‌ای به نام دکتر مرتضوی از تیر سال آینده از سوی شهر کتاب خبر داد.

در ادامه این مراسم، دکتر محمدعلی موحد نیز درباره شخصیت علمی و اخلاقی دکتر منوچهر مرتضوی گفت: فکر می‌کنم حق نبود که من در این مجلس سخن بگویم، اول به دلیل رنجوری که از وجناتم پیدا است و حالت و رونق سخن‌گویی را ندارم و دوم به این دلیل که از من اولاتر به سخن گفتن درباره شادروان مرتضوی کسانی هستند که در مراحل مختلف عمر از تحصیل تا تعلیم هم‌نفس با آن بزرگوار بودند، به‌ویژه فرزندان برومند او یعنی شاگردانی که سعادت حضور در حلقه درس او را داشتند و بلاواسطه از برکت انفاس او استفاده کرده‌اند.

موحد در ادامه به انتشار کتاب«سایه سرو سهی» که شامل مجموعه مقالاتی از نویسندگان مختلف درباره دکتر منوچهر مرتضوی است، اشاره کرد و ادامه داد: این کتاب توسط دانشگاه تبریز چاپ و منتشر شده است که کتاب خوبی است.‌مجموعه دیگری هم به همت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و زیر نظر دوست عزیزم دکتر سبحانی که از برجسته‌ترین شاگردان شادروان مرتضوی است، فراهم شده است که ان‌شاء‌الله به زودی منتشر خواهد شد.

این نویسنده و پژوهشگر در ادامه با تشکر از برگزارکنندگان این مراسم گفت: برگزاری این مراسم در ردیف همان یادنامه‌هایی است که برای وی منتشر شده است و من از این بابت که شهر کتاب به فرهیختگان و بزرگان ارج می‌نهد و آن‌ها را قدر می‌شناسد، تشکر می‌کنم.

موحد سپس به مقام علمی و اخلاقی مرحوم مرتضوی اشاره کرد و گفت: مرتضوی گذشته از مقام علمی که استادی دانشمند بود، از فضایل اخلاقی‌، تقوا و‌ وارستگی ممتازی برخوردار بود و آدم‌هایی از قبیل او بسیار حساس‌اند. چنانچه در این‌باره مولانا بر زودرنجی و حساسیت بزرگان تأکید کرده است و فاش می‌گوید که این بزرگان انتظار بی‌مهری را ندارند و از نامهربانی‌ها و بی‌اعتنایی‌ها در هم می‌ریزند و زود می‌شکنند.او همچنین گفت: پژواک نامرادی‌ها و شکسته‌دلی‌های بزرگان و هنرمندان را در طول تاریخ به صورت شکوه از روزگار در آثار مختلف آنان در نظم و نثر فراوان می‌توان دید. البته آنان که رنج و اندوه خود را به صورت شکوه و شکایت بیرون می‌ریزند، سبک‌تر می‌شوند و طاقت و تحمل آن‌ها افزون‌تر می‌شود؛ اما کسانی مانند مرتضوی که لب به شکایت نمی‌گشایند، تمام مرارت و دل‌آزردگی و جفا را در خود نگاه می‌دارند.

به گزارش ایسنا در ادامه این مراسم، دکتر فتح‌الله مجتبایی نیز درباره زندگی و آثار مرحوم مرتضوی به سخنرانی پرداخت و گفت: با مرحوم مرتضوی در حدود سال‌های 1330 تا 1332 آشنا شدم. مرتضوی بسیار منزوی، ‌گوشه‌گیر و دیرآشنا بود و رخنه کردن در وجود او بسیار دشوار می‌نمود؛ اما من همیشه دوست داشتم با او آشنایی داشته باشم و این مهم در بهار سال 1330 که ملک الشعرای بهار فوت شد و بنا شد ما مجلس یادبودی برای او بگیریم، رخ داد.

مجتبایی افزود: دکتر مرتضوی از همان ابتدا اخلاق و ظاهری آراسته داشت و در سخن گفتن نافذ بود. در ظاهر آدم بسیار مغرور و متکبری به نظر می‌رسید؛ ولی وقتی با او آشنا شدم، دیدم که این، به دلیل فروتنی او بوده است.

این نویسنده و پژوهشگر سپس به جریان‌های سال 1330 و برگزاری مراسم یادبود برای ملک‌الشعرای بهار با همکاری دکتر مرتضوی اشاره کرد و افزود: در آن زمان جریان‌های سیاسی مختلفی در مملکت جریان داشت و وقتی که ما می‌خواستیم این مراسم را برای ملک‌الشعرای بهار برپا کنیم، مشاهده کردیم که افراد و گروه‌هایی در حال مصادره کردن این مراسم هستند و گروه دیگری دارند آن را می‌برند؛ بنابراین مرتضوی اولین کسی بود که کنار کشید.

او سپس به حس عمیق ایران‌دوستی دکتر منوچهر مرتضوی اشاره کرد و گفت: او به شدت با آن‌چه که با ایران‌دوستی ‌منافات داشت، مقابله می‌کرد.در ادامه این مراسم، دکتر حسن انوری نیز با بیان این‌که افتخار دارم شاگرد دکتر مرتضوی بوده‌ام، خاطراتی از دوران تحصیل و حضور در کلاس مرتضوی بیان کرد و ادامه داد: هر کدام از کلاس‌های دکتر مرتضوی یک خطابه تمام‌عیار بود و آن‌چه که تا به حال درباره دکتر مرتضوی کم‌تر گفته شده، این است که او خطیبی بسیار توانا بود. از فضایل دکتر مرتضوی این بود که به هرکاری که دست می‌زد، در آن زمینه کاری تمام‌عیار و درجه اول انجام می‌داد و هم این‌که او خطیب و شاعر توانایی بود.

در ادامه این مراسم، دکتر اصغر دادبه به آثار قلمی مرحوم دکتر مرتضوی و به‌خصوص کتاب«مکتب حافظ» وی اشاره کرد و گفت: با وجود این‌که کتاب‌های متعدد خوبی درباره حافظ منتشر شده است، اما پس از 45 سال که از انتشار این کتاب می‌گذرد، هنوز اگر دانشجویی بگوید که می‌خواهم فقط یک کتاب درباره حافظ بخوانم و از من بخواهد که یک کتاب را در این زمینه به او معرفی کنم، همین کتاب«مکتب حافظ» دکتر مرتضوی را به او معرفی می‌کنم؛ چرا که این کتاب در زمینه حافظ‌شناسی بسیار بااهمیت است و چاپ‌های متعدد آن نشان‌دهنده این موضوع است.

دادبه سپس به میهن‌پرستی و ایران‌دوستی منوچهر مرتضوی اشاره کرد و گفت: دکتر مرتضوی تأکید داشت و می‌گفت اگر ایران نباشد، این فرهنگ در ایران نخواهد ماند. او در تمام آثارش به طور مستقیم و غیرمستقیم درباره ایران‌شناسی و ایران‌دوستی سخن گفته است. همه زبان‌ها قابل احترام هستند؛ اما دکتر مرتضوی اعتقاد داشت که زبان دری هویت ماست و در طول سال‌های متمادی هویت ما را به دوش کشیده است.

این استاد دانشگاه همچنین گفت: بسیاری از محرومیت‌های دکتر مرتضوی به خاطر ایران‌دوستی‌اش بود؛ ایران‌دوستی‌ای که در تمام عمر بر سر آن ایستاد و شاهکارش هم همین بود.

در پایان این مراسم، دکتر توفیق سبحانی نیز با اشاره به خاطراتی از دوران شاگردی‌اش در کلاس‌های دکتر منوچهر مرتضوی گفت: دکتر مرتضوی خطیب زبردستی بود و به درس‌هایی که تدریس می‌کرد، کاملاً مسلط بود. او در کلاس طوری تدریس می‌کرد که حتی برای شاگردان متوسط و ضعیف هم جای اشکال باقی نمی‌ماند. او مرد باانصافی بود و هیچ میانه‌ای هم با برگزاری کنگره و همایش و بزرگداشت نداشت.

این نویسنده و پژوهشگر سپس تک‌جمله‌هایی از استادان ادبیات مانند بدیع‌الزمان فروزانفر، جلال‌الدین همایی،‌ محمد معین و... را که درباره‌ مرحوم مرتضوی بیان کرده‌اند، خواند و گفت: بزرگداشت گرفتن بزرگانی چون مرتضوی خوب است؛ اما کار درست آن است که راه و روش آن‌ها را برویم و به جوانان نشان دهیم.