زبان پژوهی
هشتمین همایش زبانشناسی ایران برگزار شد
- زبان پژوهي
- نمایش از دوشنبه, 30 بهمن 1391 10:00
- بازدید: 5123
هشتمین همایش زبانشناسی ایران در روزهای بیست‌وچهارم و بیست‌وپنجم بهمن‌ماه 1391 در دانشکدۀ زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد. این همایش که به همّت گروه زبانشناسی دانشگاه، که متشکل از گرایش‌های همگانی، آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان، و فرهنگ و زبان‌های باستانی است، برنامه‌ریزی شده بود، با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و انجمن زبانشناسی ایران، برپا شد.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در این مراسم که روز سه‌شنبه، بیست‌وچهارم بهمن‌ماه، در دانشکدۀ زبان‌های خارجی و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، دکتر محمد دبیرمقدم، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیر گروه زبانشناسی دانشکدۀ زبان‌های خارجی و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی و دبیر هشتمین همایش زبانشناسی ایران، در توضیحاتی دربارۀ تاریخچه و سیر پیشرفت رشتۀ زبانشناسی گفت: از زمان برگزاری نخستین همایش زبانشناسی در سال 1369 زبانشناسی ایران پیشرفت کمّی و کیفی شایانی داشته است.
وی در ادامه افزود: به ابتکار دانشگاه علامه طباطبایی، گرایشی با عنوان زبان‌های ایرانی کهن پیشنهاد شده و برنامۀ درسی آن در مقطع کارشناسی ارشد تدوین و برای تصویب به وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری ارسال شده است.
دکتر دبیرمقدم ادامه داد: با وجود توفیق‌هایی که در ایران، در گسترش مجموعۀ زبانشناسی حاصل شده است، هنوز مسیری طولانی پیش روی این جامعه علمی قرار دارد.
او در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: با توجه به اهمیتی که دیگر زبان‌های رایج در ایران دارند، جایگاه زبان فارسی در مقام زبان رسمی کشور که میراث مشترک همۀ ایرانیان است و ادیبان، نویسندگان و دانشمندانی از جای‌جای ایران فرهنگی در بالندگی آن سهیم بوده‌اند، بسیار ویژه است.
دکتر دبیرمقدم گفت: در طول هزار سال گذشته زبان و خط فارسی رسانۀ فرهنگی جهان اسلام بوده است. این زبان با ظرفیت علمی، فرهنگی و ادبی خود توانست به‌عنوان زبان میانجی جایگزین زبان سُغدی در طول جادۀ ابرایشم شود. زبان و خط فارسی امروز نیز از عوامل قوی پیوند میان شبه‌قاره و کشورهای فارسی‌زبان افغانستان و تاجیکستان با ایران است و اراده‌ای جدّی در مقامات ارشد سیاسی، فرهنگی و ادبی تاجیکستان برای احیای ـ به تعبیر زیبا و دلنشین خودشان ـ خط نیاکان دیده می‌شود.
او همچنین اظهار کرد: برنامه‌ریزی زبان از شاخه‌های مهم زبانشناسی است که مشتمل است بر فعالیت‌های علمی آگاهانه برای توانمند کردن و روزآمد کردن زبان برای کارکردهای مختلف. امروز به‌کارگیری زبان و خط فارسی در سیاق‌های گوناگون علمی از مصادیق برنامه‌ریزی زبانی است که خود جلوه‌ای از زبانشناسی کاربردی محسوب می‌شود.
دکتر دبیرمقدم سپس تأکید کرد: روش‌های علمی نو و ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جدید در دسترس برنامه‌ریزان زبان است که با استفادۀ بهینه از آن‌ها می‌توانند زبان و خط فارسی را در محیط‌های مجازی همچنان استوار حفظ کنند.
او همچنین یادآوری کرد: برنامه‌ریزی زبانی، علاوه بر واژه‌گزینی علمی، بایستی در آینده، نحو زبان علم و گفتمان زبان علم را نیز شامل شود و نتایج آن در کتاب‌های درسی آموزشی انعکاس یابد.
دبیر هشتمین همایش زبانشناسی ایران دربارۀ این همایش افزود: در پاسخ به فراخوان همایش 528 چکیدۀ مقاله دریافت شد که همۀ آن‌ها را حداقل دو نفر از استادان داوری کردند و مجموعاً 155 چکیده پذیرفته و از نویسندگان آن‌ها خواسته شد که اصل مقاله را ارسال کنند. در نهایت و پس از داوری، تعداد 94 مقاله پذیرفته و مصوّب شد که 81 مقاله به‌صورت سخنرانی و 13 مقاله به‌صورت اعلان (پوستر) ارائه شود.
او سپس از حاضران همایش سپاسگزاری کرد که یکی از آن‌ها لودویک پاول، رئیس بخش ایران‌شناسی دانشگاه هامبورگ بود که برای ایراد سخنرانی در این همایش حضور داشت. دکتر دبیرمقدم در ادامه از مجموعه مقالات همایش زبانشناسی ایران که در دو جلد به چاپ رسیده است، رونمایی کرد. او همچنین گفت: از زمانی که هفتمین همایش زبانشناسی ایران برگزار شد، با کمال تأسف تنی چند از عزیزان حاضر در آن همایش روی در نقاب خاک کشیدند. استاد دکتر حسن حبیبی که در مقام رئیس بنیاد ایران‌شناسی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی در همایش هفتم حضور داشت و در جلسۀ افتتاحیۀ همایش سخنرانی کرد، کمتر از دو هفته پیش درگذشت.
وی در ادامۀ سخنان خود افزود: اگر می‌خواهید قدر شادروان دکتر حسن حبیبی را بشناسید و از وسعت نظر ایشان اندکی آگاه شوید، توصیه می‌کنم از بنیاد ایران‌شناسی و سه موزه‌ای که در آن بنیاد تأسیس کرده‌اند، بازدید کنید. زنده‌یاد دکتر حبیبی، به اتکای جایگاه سیاسی خود، خدمات بسیاری به زبان، فرهنگ و ادبیات ایران کرد.
او در ادامه از زنده‌یاد علی‌محمد حق‌شناس یاد کرد و گفت: استاد دکتر علی‌محمد حق شناس زبانشناسی بود که با آثار بسیار ارزشمند خود و کلام شیوایش، پیوند میان زبانشناسی و ادبیات بود. او محبوب و مورد احترام همۀ زبان‌شناسان و ادیبان بود. دکتر کیوان زاهدی نیز زبان‌شناس توانمند و کوشایی بود که خیلی زود دانشگاه شهید بهشتی از خدمات علمی او محروم شد.
دکتر غلامعلی حدّاد عادل، یکی دیگر از سخنرانان مراسم افتتاحیۀ هشتمین همایش بین‌المللی زبانشناسی ایران بود که در بخشی از سخنان خود اظهار کرد: یکی از فعالیت‌های فرهنگستان برای پاسداری از زبان فارسی، تألیف یک فرهنگ جامع فارسی به فارسی است. آخرین نسخۀ موجود در این زمینه، لغت‌نامۀ دهخداست که گرچه ارزش آن محفوظ است، اما در دورۀ زندگی دهخدا و هفتاد سال پیش، دانش فرهنگ‌نگاری در ایران به پیشرفت امروز نرسیده بود. لغت‌نامۀ دهخدا تنها فرهنگ جامع ماست و این شایستۀ ملتی نیست که به زبان خود افتخار می‌کند.
وی در ادامه افزود: ما تلاش کردیم با مدیریت دکتر صادقی «فرهنگ جامع زبان فارسی» را تألیف کنیم. جلد اول این فرهنگ که تنها شامل حرف «آ» می‌شود، در هزار صفحه زیر چاپ است و احتمالاً تا فروردین‌ماه منتشر می‌شود.
دکتر حدّاد عادل همچنین عنوان کرد: زبان فارسی در کنار دین اسلام، رکنی از ارکان هویت ملی ماست و هرچه ما به این زبان خدمت کنیم، به تحکیم مبانی ملّی خودمان خدمت کرده‌ایم.
او افزود: فرهنگستان زبان و ادب فارسی به حکم وظیفه‌ای که در نگهبانی از زبان و ادب فارسی دارد، بیش از هر نهادی مسئول آسیب‌شناسی و جلوگیری از آسیب‌های زبان است. منشأ تلاش‌های ما در فرهنگستان، اصل پانزدهم قانون اساسی است که زبان و خط فارسی را زبان و خط رسمی کشور دانسته است. امروز ما تنها کشور منطقه هستیم که زبان رسمی آموزشی و دانشگاهی ما در تمام مقاطع و سطوح تحصیلی، زبان فارسی است.
او در ادامه اضافه کرد: گاهی بعضی از دانشگاهیان در دانشگاه‌هایی دور از مرکز، مثلاً قشم، تلاش می‌کنند زبان غیرفارسی را به‌عنوان زبان رسمی علمی مورد استفاده قرار دهند. ما با این امر مخالفیم و در شورای عالی انقلاب فرهنگی با آن مقابله می‌کنیم.
دکتر حدّاد عادل دربارۀ بنیاد سعدی نیز گفت: در حال حاضر مشغول تهیه و تدوین آیین‌نامه و زیرساخت‌های این بنیاد هستیم و از ابتدای سال 92 بنیاد سعدی فعالیت گستردۀ خود را آغاز می‌کند.
وی سپس از زنده‌یاد دکتر حسن حبیبی یاد کرد و دربارۀ او گفت: دکتر حبیبی اخلاق و فرهنگ را در عرصۀ سیاست برد و از سیاست برای خدمت به فرهنگ استفاده کرد.
